Azerbaycan, geçtiğimiz ay Dağlık Karabağ'daki ayrılıkçı Ermeni gruplara yönelik antiterör operasyonu düzenlemiş; operasyonun ardından 100 bini aşkın Ermeni bölgeyi terk etmişti.Azerbaycan ve Ermenistan arasındaki gerginlik, aylardır devam ediyordu. 2020'de 44 gün süren Dağlık Karabağ Savaşı'nın ardından&nbsp;iki ülkenin&nbsp;en gergin dönemini geçirdiği vurgulanıyordu. Bunun temel nedeni olarak ise Azerbaycan ve Ermenistan arasında kapsamlı bir barış anlaşmasının hâlâ imzalanamamış olması gösteriliyordu.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Dağlık Karabağ: 4 bin 400 kilometrekarelik tartışmalı bölgede nüfusun 120 bine yakını etnik Ermenilerden oluşuyor. Ermenistan’ı bölgeye bağlayan tek karayolu, Laçin Koridoru. Burası Rus barış güçlerinin kontrolünde. Laçin Koridoru, 2022 Aralık ayında BM tarafından “insani koridor” olarak tanımlanmış ve Dağlık Karabağ’daki Ermeni nüfusun gerekli gıda, ilaç ve diğer gereksinimlerinin kesintisiz olarak sağlanması amaçlanmıştı.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">2020 Savaşı: 2020 yılında yaşanan ve 44 gün süren savaşta 6 bin 500'ten fazla insan hayatını kaybetti. Azerbaycan'ın Türkiye'den de askerî destek aldığı savaş, Rusya'nın arabuluculuğunda sağlanan ateşkesle son buldu. Bu ateşkesle Azerbaycan, Dağlık Karabağ'da Ermenistan'ın kontrolündeki toprakların önemli bir bölümünü geri alırken Rusya da bölgeye barış gücü konuşlandırdı. Bölgedeki gerilim ise yükselmeye devam etti.</li></ul>Gerilimin nedenleri arasında; Ermenistan'ı Dağlık Karabağ'a bağlayan Laçin Koridoru'nun Azerbaycan tarafından kapatılması ve "Dağlık Karabağ Cumhuriyeti" isimli siyasi yapının "cumhurbaşkanı seçimi" düzenlemesi de bulunuyordu.&nbsp;Rusya'nın Ukrayna'yı işgali nedeniyle bölgedeki hâkimiyetini azaltmış olmasının da yaşanan gerilimi tetiklediği düşünülüyor.&nbsp;<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Operasyon kararı&nbsp;</h2>Aylarca süren gerilimin ardından 19 Eylül'de Azerbaycan, bölgeye bir "terörle mücadele operasyonu" düzenlediğini duyurdu. Azerbaycan yönetimi müdahalenin bölgedeki ayrılıkçılar teslim olana dek süreceğini duyurdu. Ermenistan, Azerbaycan'ı "etnik temizlik" yapmakla suçladı.&nbsp;Operasyonun ikinci gününde Karabağ'daki ayrılıkçı Ermeni güçlerin silah bırakma kararı almasının ardından Azerbaycan Savunma Bakanlığı, operasyonun durdurulduğunu açıkladı.&nbsp;Dağlık Karabağ yetkililerine göre, çatışmalarda 25 kişi hayatını kaybederken 80'den fazla kişi de yaralandı.Ateşkesi kabul eden Ermeni güçlerin; Rus Barış Gücü’nün gözetiminde yürütülen süreçte şu ana kadar 6 zırhlı araç ve 800'den fazla hafif silah, el bombası, havan topu ve çeşitli silahı teslim ettiği duyuruldu.28 Eylül'de ise Dağlık Karabağ’daki ayrılıkçıların lideri Samvel Şahramanyan, bağımsızlık mücadelesine resmen son verdiklerini açıkladı. Şahramanyan, Dağlık Karabağ Cumhuriyeti'nin 1 Ocak 2024'te feshedilmesini öngören kararnameyi de aynı gün imzaladı.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Operasyondan sonra&nbsp;</h2>Azerbaycan'ın Ermeni halkın haklarının garanti altında olduğunu duyurmasına karşın; ayrılıkçı grubun liderleri 120 bin Ermeni'nin Azerbaycan'ın bir parçası olarak yaşamak istemediğini ve "etnik temizlikten korktukları için" Ermenistan'a gideceklerini söyledi. Ermenistan Başbakanı Paşinyan da onları kabul etmeye hazır olduklarını belirtti.Bunun ardından Dağlık Karabağ bölgesinde yaşayan 120 bin kişilik etnik Ermeni grubun 100 binden fazla üyesi bölgeyi terk etti ve Ermenistan'a sığındı.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="text-align: left;" style="text-align: left; box-sizing: border-box;">Gözaltı: "Dağlık Karabağ Cumhuriyeti"nin eski liderlerinden Ruben Vardanyan ise bu hafta bölgeden ayrılmaya çalışırken Azerbaycan güvenlik güçlerince "terörizmi finanse etmek" ile suçlanarak gözaltına alındı. Vardanyan, suçlu bulunması hâlinde 14 yıla kadar hapis cezasına çarptırılabilir.</li></ul><div dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">BBC Türkçe'de yer alan haberde, operasyonun ardından Ermenistan kamuoyunda Rusya’ya yönelik eleştirilerin arttığı belirtildi. Bazı uzmanlar Rusya’nın yeni dönemde bu bölgedeki ağırlığının azalabileceği görüşünü savunuyor.</div><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Zengezur Koridoru projesi etkilenecek mi?&nbsp;</h2><div dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Ermenistan ile Azerbaycan arasındaki önemli gündem başlıklarından biri de Azerbaycan’ın batısını Ermenistan’ın topraklarının güneyinden geçerek Nahçıvan’a ve Türkiye’ye bağlayacak olan ulaşım yolları projesi.</div><div dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">2020'deki 2. Dağlık Karabağ Savaşı sonrası imzalanan anlaşmada Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti ile Azerbaycan arasında ulaşım yollarının açılması öngörülmüştü ancak henüz bu konuda bir ilerleme kaydedilmedi. Azerbaycan ve Ermenistan, anlaşmadaki bu maddeye farklı yaklaşıyor.</div><div dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Azerbaycan, anlaşma metniyle iki ülkenin Zengezur koridoru konusunda anlaşmış olduğunu öne sürüyor. Ermenistan ise ulaşım yollarının açılmasını desteklediğini ancak metinde Zengezur adının kullanılmadığı gibi Azerbaycan'ın talep ettiği şekliyle bir koridor projesinden de bahsedilmediğini belirtiyor.&nbsp;</div><div dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Projenin akıbeti meçhul. Zira İran da projeye ilişkin kaygılar taşıyan diğer bir taraf. Bunun nedeni ise Azerbaycan ve Nahçıvan arasındaki ticaretin 30 yıldır İran üzerinden yapılması. İran'ın Azerbaycan'ın bölgede güçlenmesinden çekindiğini savunanlar da mevcut.&nbsp;</div><div dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;"><h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Şimdi ne olacak?&nbsp;</h2>Ermenistan'dan ve Azerbaycan'dan yetkiler geçtiğimiz hafta Brüksel'de bir araya gelmişti. Yarın da Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan ve Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev'in İspanya’nın Granada kentinde bir araya gelmesi bekleniyordu; ancak AA'nın aktardığına göre; Azerbaycan'ın Türkiye'nin de katılması şartı kabul edilmedi. Bunun üzerine Azerbaycan, Dağlık Karabağ gündemli olarak yapılacak özel görüşmeye katılmama kararı aldı. </div>

Aposto Gündem

Azerbaycan'ın düzenlediği operasyondan sonra Dağlık Karabağ'ın akıbeti merak ediliyor.

Dağlık Karabağ'a operasyonun ardından

Azerbaycan geçtiğimiz ay Dağlık Karabağ'a operasyon düzenledi. Azerbaycan'dan konuya ilişkin yapılan açıklamada ülke sınırları içinde "anayasal düzeni yeniden sağlamak amacıyla" Karabağ'da bir "terörle mücadele" operasyonu düzenlediğini ifade edildi.&nbsp;<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Bir adım geriden</h2>Azerbaycan ve Ermenistan arasında Dağlık Karabağ nedeniyle gerginlik, aylardır devam ediyordu.&nbsp;2020'de 44 gün süren Dağlık Karabağ Savaşı'nın ardından&nbsp;iki ülkenin&nbsp;en gergin dönemini geçirdiği vurgulanıyordu. Bunun temel nedeni olarak ise Azerbaycan ve Ermenistan arasında kapsamlı bir barış anlaşmasının hâlâ imzalanamamış olması gösteriliyordu.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Dağlık Karabağ: 4 bin 400 kilometrekarelik tartışmalı bölgede nüfusun 120 bine yakını etnik Ermenilerden oluşuyor. Ermenistan’ı bölgeye bağlayan tek karayolu, Laçin Koridoru. Burası Rus barış güçlerinin kontrolünde. Laçin Koridoru, 2022 Aralık ayında BM tarafından “insani koridor” olarak tanımlanmış ve Dağlık Karabağ’daki Ermeni nüfusun gerekli gıda, ilaç ve diğer gereksinimlerinin kesintisiz olarak sağlanması amaçlanmıştı.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">2020 Savaşı: 2020 yılında yaşanan ve 44 gün süren savaşta 6 bin 500'ten fazla insan hayatını kaybetti. Azerbaycan'ın Türkiye'den de askerî destek aldığı savaş, Rusya'nın arabuluculuğunda sağlanan ateşkesle son buldu. Bu ateşkesle Azerbaycan, Dağlık Karabağ'da Ermenistan'ın kontrolündeki toprakların önemli bir bölümünü geri alırken Rusya da bölgeye barış gücü konuşlandırdı. Bölgedeki gerilim ise yükselmeye devam etti.</li></ul>Tabii bu gerilimin birden fazla nedeni bulunuyor. Ermenistan'ı Dağlık Karabağ'a bağlayan&nbsp;Laçin Koridoru'nun Azerbaycan tarafından kapatılması, kapatılması nedeniyle Dağlık Karabağ’da 30 bine yakın çocuğun yetersiz beslenmesi, "Dağlık Karabağ Cumhuriyeti" isimli siyasi yapının parlamentosunda yapılan seçimlerde, bölgenin&nbsp;yeni cumhurbaşkanınını seçmesi ve hâlâ çatışmaların aralıklarla devam ediyor olması gerilimin nedenleri olarak gösteriliyor.&nbsp;Rusya'nın Ukrayna'yı işgali nedeniyle bölgedeki hâkimiyetini azaltmış olmasının da yaşanan gerilimi tetiklediği düşünülüyor.&nbsp;<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Operasyon kararı&nbsp;</h2>Aylarca süren gerilimin ardından 19 Eylül'de Azerbaycan, bölgeye bir terörle mücadele operasyonu düzenlediğini duyurdu. Azerbaycan yönetimi "müdahalenin" bölgedeki ayrılıkçılar teslim olana dek süreceğini duyurdu. Ermenistan'dan yetkililer, Azerbaycan'ı "etnik temizlik yapmak"la suçladı.&nbsp;Operasyonun ikinci gününde Karabağ'daki Ermeni silahlı güçlerin silah bırakma kararı aldığı duyuruldu.&nbsp;Silah bırakma kararının ardından Azerbaycan Savunma Bakanlığı, Azerbaycan ordusunun antiterör operasyonunun durdurulduğunu duyurdu.Dağlık Karabağ yetkililerine göre, çatışmalarda 25 kişi hayatını kaybetti, 80'den fazla kişi de yaralandı.Azerbaycan'ın düzenlediği operasyon sonrası ateşkesi kabul eden Dağlık Karabağ'daki ayrılıkçı Ermeni güçlerin; Rus Barış Gücü’nün gözetiminde yürütülen süreçte şu ana kadar 6 zırhlı araç ve 800'den fazla hafif silah, el bombası, havan topu ve çeşitli silahı teslim ettiği duyuruldu.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Feshedildi</h2>Öte yandan 28 Eylül'de Dağlık Karabağ’daki Ermeni ayrılıkçıların lideri Samvel Şahramanyan, bağımsızlık mücadelesine resmen son verdiklerini açıkladı. Şahramanyan, Dağlık Karabağ Cumhuriyeti'nin 1 Ocak 2024'te feshedilmesini öngören kararnameyi de aynı gün imzaladı.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Operasyondan sonra&nbsp;</h2>Azerbaycan'ın Ermeni halkın haklarının garanti altında olduğunu duyurmasına karşın; ayrılıkçı grubun liderleri 120 bin Ermeni'nin Azerbaycan'ın bir parçası olarak yaşamak istemediğini ve "etnik temizlikten korktukları için" Ermenistan'a gideceklerini söyledi. Ermenistan Başbakanı Paşinyan da onları kabul etmeye hazır olduklarını belirtti.Bunun ardından Dağlık Karabağ bölgesinde yaşayan 120 bin kişilik Ermeni vatandaştan 100 bin 617'si bölgeyi terk etti ve Ermenistan'a sığındı.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Gözaltı:&nbsp;Dağlık Karabağ Cumhuriyeti'nin eski liderlerinden Ruben Vardanyan ise bu hafta bölgeden ayrılmaya çalışırken Azerbaycan güvenlik güçlerince gözaltına alındı. Milyarder iş insanı Vardanyan, "terörizmi finanse etmekle" suçlanıyor. Kasım 2022'den Şubat ayına kadar Dağlık Karabağ Cumhuriyeti'nin lideri olan Vardanyan, yargılacağı davada suçlu bulunursa 14 yıla kadar hapis cezasına çarptırılabilir.</li></ul><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Görüşler</h2>BBC Türkçe’nin görüştüğü, Ermenistan’ın başkenti Erivan’daki düşünce kuruluşu Bölgesel Çalışmalar Merkezi’nin (RSC) direktörü Richard Giragosian, "2020’den sonra savaşın aslında tam olarak bitmediğini, Azerbaycan’ın son operasyonunun da Azerbaycan açısından Dağlık Karabağ’ı kontrol altına almak amacıyla sürdürdüğü operasyonların bir devamı olduğunu" belirtiyor.<div dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;"><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;" tabindex="-1">Operasyonun ardından Rusya'nın konumu</h2></div><div dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">BBC Türkçe'de yer alan haberde, operasyonun ardından Ermenistan kamuoyunda Rusya’ya yönelik eleştirilerin arttığı belirtildi. Bazı uzmanlar Rusya’nın yeni dönemde bu bölgedeki ağırlığının azalabileceği görüşünü savunuyor.</div><div dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Oxford Üniversitesi’nden Dr. Leyla Aliyeva, "Rusya’nın hem Ermenistan hem de Azerbaycan’da, azınlıklar konusunu kendi etki ve genişleme anlayışı için kullanan 'kötücül bir aktör' olarak görüldüğünü" söylüyor.</div><div dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Richard Giragosian ise Rusya’nın son süreçte etkili bir tavır almamasının sürpriz olmadığını belirtip, bu durumu iki sebeple açıklıyor:</div><blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(37, 44, 60); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(37, 44, 60); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;"><div dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">“Birincisi Rusya, Ukrayna’daki başarısız işgali nedeniyle bunalmış ve dikkati dağılmış durumda. İkincisi ise Rusya'nın gücü, 2 bin barış gücüyle bölgedeki 2020'deki barış anlaşmasını korumaya ve şartlarını uygulamaya yetmedi ve bunda isteksizdi. Ermenistan, Rusya’nın meselenin çözümünün değil, sorunun parçası hâline geldiğini fark etti.”</div></blockquote><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Zengezur Koridoru projesi etkilenecek mi?&nbsp;</h2><div dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Ermenistan ile Azerbaycan arasındaki önemli gündem başlıklarından biri de Azerbaycan’ın batısını Ermenistan’ın topraklarının güneyinden geçerek Nahçıvan’a ve Türkiye’ye bağlayacak ulaşım yolları projesi.</div><div dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">2020'deki 2. Dağlık Karabağ Savaşı sonrası imzalanan anlaşmada Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti ile Azerbaycan arasında ulaşım yollarının açılması öngörülmüştü ancak henüz bu konuda bir ilerleme kaydedilmedi. Azerbaycan ve Ermenistan, anlaşmadaki bu maddeye farklı yaklaşıyor.</div><div dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;"><ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Ne deniyor? İlgili maddede, “Bölgedeki tüm ekonomi ve ulaşım bağlantıları açılacaktır. Ermenistan Cumhuriyeti; insanların, araçların ve malların her iki yönde engelsiz hareketini organize etmek için Azerbaycan Cumhuriyeti'nin batı bölgeleri ile Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti arasındaki ulaşım bağlantılarının güvenliğini garanti eder” ifadelerine yer veriliyor. Ayrıca, “Tarafların mutabakatı ile Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti'ni Azerbaycan'ın Batı bölgelerine bağlayan yeni ulaşım bağlantılarının inşası gerçekleştirilecektir” deniyor.</li></ul></div><div dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Azerbaycan bu metin ile iki ülkenin Zengezur koridoru konusunda anlaşmış olduğunu öne sürüyor. Ermenistan ise ulaşım yollarının açılmasını desteklediğini ancak bu maddede Zengezur adının kullanılmadığı gibi Azerbaycan'ın talep ettiği şekliyle bir koridor projesinden de bahsedilmediğini belirtiyor.&nbsp;Projenin akıbetinin ne olacağı ise meçhul. Zira İran da projeye ilişkin kaygılar taşıyan diğer bir taraf. Bunun nedeni ise Azerbaycan ve Nahçıvan arasındaki ticaretin 30 yıldır İran üzerinden yapılması. Tabii İran'ın Azerbaycan'ın bölgede güçlenmesinden çekindiğini savunanlar da mevcut.&nbsp;</div><div dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;"><h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Şimdi ne olacak?&nbsp;</h2>Ermenistan'dan ve Azerbaycan'dan yetkiler geçtiğimiz hafta Brüksel'de bir araya gelmişti. Yarın da Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan ve Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev'in İspanya’nın Granada kentinde bir araya gelmesi bekleniyor.&nbsp;</div>

Spektrum

2020'de 44 gün süren Dağlık Karabağ Savaşı'nın ardından&nbsp;Azerbaycan ve Ermenistan arasında gerilim yeniden tırmandı. Bölgenin savaşın ardından en gergin dönemini geçirdiği vurgulanırken temel nedenin; Azerbaycan ve Ermenistan arasında kapsamlı bir barış anlaşmasının hâlâ imzalanamamış olması gösteriliyor.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Arka plan&nbsp;</h2>Azerbaycan ile Ermenistan, Azerbaycan’ın kontrolündeki ve Ermeni nüfusun yoğunlukta yaşadığı Dağlık Karabağ nedeniyle 1990 ve 2020 yıllarında savaştı.2020 yılında yaşanan ve 44 gün süren savaşta 6 bin 500'ten fazla insan hayatını kaybetti. Azerbaycan'ın Türkiye'den de askerî destek aldığı savaş, Rusya'nın arabuluculuğunda sağlanan ateşkesle son buldu. Bu ateşkesle Azerbaycan, Dağlık Karabağ'da Ermenistan'ın kontrolündeki toprakların önemli bir bölümünü geri alırken Rusya da bölgeye barış gücü konuşlandırdı. Bölgedeki gerilim ise yükselmeye devam etti.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Dağlık Karabağ: 4 bin 400 kilometrekarelik tartışmalı bölgede nüfusun 120 bine yakını etnik Ermenilerden oluşuyor. Ermenistan’ı bölgeye bağlayan tek karayolu, Laçin Koridoru. Burası Rus barış güçlerinin kontrolünde. Laçin Koridoru, 2022 Aralık ayında BM tarafından “insani koridor” olarak tanımlanmış ve Dağlık Karabağ’daki Ermeni nüfusun gerekli gıda, ilaç ve diğer gereksinimlerinin kesintisiz olarak sağlanması amaçlanmıştı.</li></ul><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Şu anda neler oluyor?&nbsp;</h2>Bölgedeki gerilimler birden fazla nedenden kaynaklanıyor. Nedenlerden ilki arasında Ermenistan'ı Dağlık Karabağ'a bağlayan&nbsp;Laçin Koridoru'nun Azerbaycan tarafından kapatılması yer alıyor. Rusya'nın kontrolünde olan koridordan giriş çıkışları denetlemek için bir kontrol noktası oluşturan Azerbaycan yönetimi, Temmuz ayında koridoru kapattığını açıklamış; ABD ve Fransa Azerbaycan'ın bu kararına tepki göstermişti.<div dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Ermenistan Dışişleri Bakanı Ararat Mirzoyan, abluka nedeniyle Dağlık Karabağ’da 30 bine yakın çocuğun yetersiz beslendiği uyarısında bulundu. Ermenistan ayrıca "ablukanın" Dağlık Karabağ'ın Azerbaycan'a "şartsız teslim olmaya" zorladığını ifade etti.</div>Bu gerilim devam ederken henüz 3 gün önce Dağlık Karabağ bölgesinde egemenlik iddia eden "Dağlık Karabağ Cumhuriyeti" isimli siyasi yapının parlamentosunda yapılan seçimlerde, bölgenin yeni cumhurbaşkanının seçildiği bildirildi. Hiçbir ülkenin tanımadığı Dağlık Karabağ Cumhuriyeti'nin Cumhurbaşkanı Arayik Harutyunyan oldu.&nbsp;Azerbaycan, söz konusu seçimi "son derece provokatif bir adım" sözleriyle kınadı ve bu seçimlerin Azerbaycan'ın "egemenlik ve bölgesel bütünlüğünün açık bir ihlali" olduğunu ifade etti.Bu gerilimlerin yanında ara ara&nbsp;çatışmaların da yaşandığı bölgede; uzun ve etkili bir barışın sağlanmasının çok da kolay olmadığı yorumu yapılıyor.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Rusya'nın yokluğu:&nbsp;Rusya'nın bölgedeki hâkimiyetinin Ukrayna'yı işgali nedeniyle azaldığı biliniyor. Bu boşluktan ABD ve Avrupa Birliği'nin yararlandığı ve arabuluculukta rol oynamaya başladıkları vurgulanıyor.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Ancak: Bazı uzmanlar ise bölgedeki gerilimin devam etmesini Rusya'nın istediğini, aksi hâlde Rusya'nın bölgedeki rolünün ortadan kalkacağından endişe ettiğini savunuyor.</li></ul><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Türkiye'nin tavrı ne?&nbsp;</h2>Türkiye bölgedeki gerilimin daha da büyümesini istemiyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan, G20 Zirvesi için gittiği Hindistan’dan telefonla aradığı Azerbaycan Devlet Başkanı&nbsp;İlham Aliyev&nbsp;ile son gelişmeleri ele almış ve görüşmesinin ardından&nbsp;"Dağlık Karabağ’daki seçimlerin kabul edilemez olduğunu" belirterek "Ermenistan Devlet Başkanı Nikol Paşinyan'ın bölgedeki Ermenileri uyarması gerektiğini" söylemişti.&nbsp;<div dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Erdoğan Türkiye'ye dönüşte de&nbsp;Paşinyan ile görüşmüş, Paşinyan'a "bölgede kalıcı barış ve istikrarın tesisinin bölge ülkelerinin tamamının kalkınma ve refahına katkıda bulunacağını" söylemişti.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Neden? Erdoğan'ın bölgede normalleşme ve kalıcı barış istemesinin temel nedeninin, bununla birlikte Türkiye-Ermenistan normalleşme sürecini de daha somut düzeye taşımak olduğu değerlendiriliyor ve Azerbaycan ile ilerleme olmadan farklı adımların atılmayacağı vurgulanıyor.</li></ul></div><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Şimdi ne olacak?&nbsp;</h2>Uzmanlar, kalıcı bir barış anlaşması imzalanmadığı sürece bu gerilimin devam edeceğini savunuyor. Prof. Dr. Yıldız Deveci Bozkuş, <a fr-original-style="" href="https://fikirturu.com/jeo-strateji/ermenistan-yol-ayriminda-mi/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Fikir Turu için kaleme aldığı konuya ilişkin yazısında</a>, Ermenistan'ın Rusya ilişkilerinin kopma noktasına geldiğini, ABD ve AB üzerinde yarattığı "mağdur" imajıyla bu ülkelere yakınlaşmaya ve kamuoyu oluşturmaya çalıştığını vurguluyor. Deveci Bozkuş, Ermenistan'ın, Rusya ile ilişkisini kesmesinin de zor olacağını düşünüyor.&nbsp;<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 225, 68); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 225, 68); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">"Paşinyan bir kumar masasına oturmuş gibi görünüyor. Kazanma hevesiyle oturduğu bu masa her şeyin sonunu getirebilir. Zira diasporada olduğu gibi Erivan’da da Paşinyan’ın ne yapmaya çalıştığı konusunda akıllarda soru işaretleri var. Ermenistan’da artık kimse savaşmak istemiyor, zaten sürekli göç veren bir ülke olarak gerek ekonomik gerekse askerî anlamda Erivan’ın yeni bir savaş sürecine girmesi ülkeye çok büyük zararlar verecektir. Savaşın kazananı olmaz ilkesinden hareketle bir an önce barış masasına oturulması en çok Erivan’ın yararına olacaktır."</blockquote><ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Editörün önerisi: Euronews, Azerbaycan ve Ermenistan liderleri ile konuya ilişkin bir röportaj <a fr-original-style="" href="https://tr.euronews.com/2023/08/01/azerbaycan-ve-ermenistan-arasinda-baris-mumkun-mu-aliyev-ve-pasinyan-yanitladi" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">gerçekleştirdi</a>.</li></ul>

Azerbaycan ve Ermenistan arasında 2020'deki Dağlık Karabağ savaşının ardından gerilim yeniden tırmandı. Peki iki ülke arasındaki sorun ne? 

Yine, yeniden: Azerbaycan ve Ermenistan arasında neler oluyor? 

Bitlis tarih boyunca değişik isimlerle anılmış. Asurlular Bit-Liz, Persler ve Yunanlılar Bad-Lis veya Bad-Lais, Bizanslılar Bal-Lais-on, Babaleison veya Baleş, Araplar Bad-Lis, Ermeniler Pageş olarak kullanmışlar. Asur dilinde Bit kelimesi yurt, Bet kelimesi kale manasında kullanılmış; yani bu kelimeden, Liz'in Yurdu-Liz'in Kalesi manaları çıkıyor. Bitlis’in&nbsp;eğitim hâli’ne dair birçok veriye ERG Eğitim Gözlemevi sayesinde ulaşıyoruz.Bitlis’te derslik başına düşen öğrenci sayıları ilkokulda 12; ortaokulda 21; ortaöğretimde 23. Bu hâliyle sınıf mevcutları, ilkokul ve ortaokulda Türkiye ortalamasına yakınken ortaöğretimde Türkiye ortalamasından daha kalabalık.Toplam öğrenci sayılarını incelediğimizde Bitlis’te 90 binin üzerinde öğrenci eğitim görüyor. Yani, Türkiye'deki tüm öğrencilerin %0,5'i, Ortadoğu Anadolu'daki öğrencilerin ise %9,5'i Bitlis'te eğitim görüyor.Toplam öğretmen sayısını incelediğimizde 4 bin üzerinde öğretmenin Bitlis’te çalıştığını öğreniyoruz. Yani, Türkiye'deki öğretmenlerin %0,4'ü, Ortadoğu Anadolu’daki öğretmenlerin ise %7,0'si Bitlis’te.Kız ve oğlan çocuklar arasında ortaöğretimde net okullulaşma oranı farkı Türkiye genelinde oğlanların lehine 0,7 puanken Bitlis'de oğlanların lehine 10,1 yüzde puanda. Ortadoğu Anadolu ortalamasında ise oğlanların ortaöğretimde net okullulaşma oranının kızlardan 2,2 yüzde puan yüksek. Bu durumda eğitimde toplumsal cinsiyet eşitliği bağlamında Bitlis’in oldukça geride olduğunu söyleyebiliriz. Bitlis’te kız çocuklarının okullulaşma oranı da Türkiye ortalamasının gerisinde. Aynı zamanda ortaöğretimdeki kız çocuklarının okullaşma oranının düşük olduğu illerde evlenen kız çocuklarının oranı&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://teyit.org/dosya-tuikin-16-17-yasindaki-kiz-cocuklari-evlilik-orani-verileri-ne-anlatiyor" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">yükseliyor</a>. Bitlis de bu iller arasında yer alıyor. Yoksulluk, yapısal şiddet ve toplumsal cinsiyet eşitsizliği, eğitime erişim hakkının önündeki engeller arasında&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://www.cumhuriyet.com.tr/cumhuriyet-pazar/kizlarin-onunde-hep-engel-var-1995257" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">yer alıyor</a>.Tüm bu verilerle Bitlis’in eğitimini aklımızda biraz somutlarken sahaya bir mercek tutarak Bitlis’te çalışan bir köy okulu öğretmeninin bize şehir rehberliği yapacağı başlıklar;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bitlis’te eğitime dair karşılaşılan problem alanları</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bitlis’te eğitime dair öne çıkan ihtiyaçlar</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bitlis’te takip edilen eğitim platformları ve kaynaklar </li></ul>Hazırsanız on üçüncü durağımız: 13 Bitlis!<a fr-original-style="" href="https://link.apos.to/c/ngrGpojEj9wX?c=cxHMsqyYTRTEtDyGSimHk&s=web" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Zeynep</a> &amp;<a fr-original-style="" href="https://link.apos.to/c/MAMW9krLIpG4?c=cxHMsqyYTRTEtDyGSimHk&s=web" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">&nbsp;Muhammed</a>

Doğma büyüme mahalleli biri olarak söylüyorum ki; buranın gerçek mahallelisi gayrimüslimler; Ermeniler ve Rumlardır. Zamanla dışarıdan gelen göçlerle yerli halkını kaybetmiş bir yer Yedikule. Geleni gideni ne kadar değişse de ekonomisi aynı kaldı, dün de bugün de kendi yağında kavruluyor. Yine de “Nerede o eski günler?” dedirtiyor insana, özellikle de yardımlaşma konusunda. Eskiden mahalleye dışardan biri geldiği zaman yolda taşınan eşya kimin olursa olsun gençler bir ucundan tutardı, mahalleye nakliyatçı gelmez, ihtiyaç duyulmazdı. Taşınanlara en az 10 gün, yerleşene kadar mahalleli yemek götürür sofralar birlikte kurulurdu. Böylece hem kültüre hem de birbirlerine aşina olurlardı. Şimdi kimse kimseyi tanımıyor o yüzden de yardım etmiyor ya da teklif etmek akla gelmiyor.Ve diğer herkes<ul fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Sıcacık simitlerini aldığın fırını: <a fr-original-style="" href="https://goo.gl/maps/82hJdoTbRUEUKyDx5" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Ünver</a></li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Söküklerine yama yapan terzisi: İhsan Abi</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Kapıda kaldığında imdadına yetişen çilingiri: <a fr-original-style="" href="https://goo.gl/maps/eBtRoCZBmNJn916R8" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Yaşar Çilingir</a></li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Saçını hep olması gerektiğinden biraz daha kısa kesen berberi: <a fr-original-style="" href="https://goo.gl/maps/KNDjfEAixdXMFcbM7" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Nadir Berber</a></li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Ahşaptan kesme tahtası, masa, sandalye ve daha neler neler yapan marangozu: Orhan Abi</li></ul>

Soli

Tahir Abi'den Yedikule esnafları ve mahalle hayatı. 

Tahir Usta ve Yedikule esnafları

🎒 Akdamar Adası:&nbsp;Akdamar, Ahtamar, Ah Tamara gibi farklı isimler kullanılsa da 1000 yıldan eski Kutsal Haç kilisesine ev sahipliği yapan ada Ermeniler için çok önemli bir dinî nokta. Adada bulunan kilisenin dış kabartmalarında hem dönemin önemli olayları hem de birçok dinî hikâye resmedilmiş.🚐 Ahlat Selçuklu Mezarları:&nbsp;Selçuklu döneminden kalan yüzlerce mezar taşının sergilendiği alanda eşsiz taş işçiliklerini izleyebilirsiniz.🍽️ Sanayi Lokantası:&nbsp;Tatvan Sanayi Sitesi içindeki lokantanın döneri oldukça başarılı.

Ruta

Bugün bir arkadaşımıza “Hadi bu hafta bağa gidelim.” desek büyük ihtimalle anlam veremeyen, tuhaf gözlerle bize bakar. Ya da bu söylediğimizle bağ bozumu zamanı Bozcaada’ya gitmeyi kastettiğimizi zannedebilir. Hâlbuki 1930’larda yaşıyor olsaydık ya da 1950’lerde, bu kulağa hiç de tuhaf gelmeyecekti. Çünkü İstanbul eğlence hayatının yaz aylarındaki en önemli alternatiflerinden birisi de üzüm bağlarıydı.&nbsp;Mehmet Selahattin’in yazısından da bu bağlardan birinin Kazıklıbağ olduğunu anlıyoruz. Her türden insanı ve eğlenceyi görebileceğiniz bu bağ cuma günleri âdeta bir mahşer yerine döner, Rum, Yahudi, Türk, Ermeni her milletten insanı ağırlardı. Cumartesi günleri ise yalnızca Türkler gelir, pazarları Rum, Yahudi ve Ermeniler görülürdü. <a fr-original-style="" href="https://arastirmax.com/tr/system/files/dergiler/79199/makaleler/7/1/arastirmax-osman-cemal-kaygilinin-gezi-yazilarinda-eski-istanbulun-eglence-mekanlari.pdf" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">“Sağı bağ, solu incir, önü bostan, arkası nihayetsiz tarlalar”</a>la çevrili olan bu yemyeşil bağ, bölgedeki pek çok üzüm bağından yalnızca bir tanesiydi. Aslında buraları “üzüm bölgesi” olarak adlandırmak pek de yanlış olmazdı. Zira bu tarihlerde <a fr-original-style="" href="https://arastirmax.com/tr/system/files/dergiler/79199/makaleler/7/1/arastirmax-osman-cemal-kaygilinin-gezi-yazilarinda-eski-istanbulun-eglence-mekanlari.pdf" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Edirnekapı, Rami, Topçular, Maltepe (Bayrampaşa)</a> bölgesinde birçok bağ bulunuyordu.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2022/6/2/1657013193344.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.52" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><a fr-original-style="" href="https://www.gazetekadikoy.com.tr/yazarlar/emre-musazlioglu/kadiky-kltr-atlasi-1" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Erenköy üzüm bağları, 1930’lar</a>Karşıya geçtiğimizde ise bizi Kartal ve Üsküdar’ın yanı sıra <a fr-original-style="" href="https://www.gazetekadikoy.com.tr/yazarlar/emre-musazlioglu/kadiky-kltr-atlasi-1" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Göztepe, Kalamış, Fenerbahçe, Caddebostan ve Acıbadem</a>’de yer alan Kadıköy’ün bağları karşılıyordu. Üzümlerinden şarap da yapılan <a fr-original-style="" href="https://t24.com.tr/haber/mehmet-yalcin-osmanli-sarap-ve-konyaklariyla-unluydu,122470" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Erenköy</a>’deki bağlar ise ayrıca meşhurdu.Asmaların Osmanlı döneminden itibaren en büyük düşmanlarından biri olan ve <a fr-original-style="" href="https://emlakkulisi.com/guncel/eski-istanbul-baglari/804635" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">1940’lara gelindiğinde</a> İstanbul’daki üzüm bağlarının birçoğunun kurumasına yol açan <a fr-original-style="" href="https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/164341" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">filoksera</a> hastalığına 1950’lerden sonra çarpık kentleşme ve orantısız nüfus artışı da eklenince bir nevi “bakarsan bağ olur, bakmazsan dağ” sözü gerçekleşmiş oldu.

İstanbul'da Nasıl Eğleniyorduk?

İstanbul’un bağları

Yedikule Surp Pırgiç Ermeni Hastanesi’nin açılmasında o dönemki Beyoğlu ve Narlıkapı’daki Ermeni hastanelerinin yetersiz kalması etkili olmuştu. 1831 yılında Narlıkapı Hastanesi’nin yanında bulunan Surp Ohannes Kilisesi’nde yapılan bir ayin sırasında hastanedeki akıl hastalarının çığlıklarını duyan cemaat ileri gelenleri, aynı zamanda hastanenin kurucusu olan,&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://hyetert.org/2002/07/05/zipistanbul-yedikulede-170-yillik-bir-hastane-surp-pirgic-ermeni-hastanesi/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Kazaz Artin Amira Bezciyan</a>’ın öncülüğünde modern ve yeni bir hastane kurulmasına karar verdi.&nbsp;Havasının temizliğinden ötürü hastanenin önce Kınalada’da kurulması düşünülmüşse de ulaşımın zorluğu yüzünden bundan vazgeçilmiş, hem sıhhi koşulları karşıladığı için hem de ulaşım kolaylığı nedeniyle hastanenin Yedikule ve Kazlıçeşme arasındaki Leblebicioğlu Bostanı olarak bilinen yerde kurulmasına karar verilmişti. Ardından II. Mahmud’un fermanıyla&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://web.archive.org/web/20120525113550/http://www.surppirgic.com/surp-pirgic-hastanesi-vakfi/tarihcemiz.html" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">1832</a> yılında kuruldu, inşaat ve gerekli tıbbi donanımların tamamlanmasının akabinde 1834 yılında açıldı.Ermeni cemaatinin bağışları ve zaman zaman yapılan devlet yardımlarıyla ayakta kalmaya çalışan <a fr-original-style="" href="https://www.academia.edu/38367784/Nuran_Y%C4%B1ld%C4%B1r%C4%B1m_Surp_P%C4%B1rgi%C3%A7_Ermeni_Hastanesi_Zeytinburnu_K%C3%BClt%C3%BCr_Vadisi_Zeytinburnu_Belediyesi_K%C3%BClt%C3%BCr_Yay%C4%B1nlar%C4%B1_Yay%C4%B1n_no_54_Aral%C4%B1k_2018_C_2_s_682_692" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">“Ermeni Milleti Hastanesi”</a>, kurulduğu tarihten itibaren gelir sağlamak amacıyla çeşitli ekonomik girişimlerde bulunmuştu. Örneğin, 1836 yılında kurulan bir <a fr-original-style="" href="https://www.fotokart.shop/blog/surp-pirgic-ermeni-hastanesi/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">mumhane</a> uzun yıllar varlığını sürdürmüş, 1900’de ise <a fr-original-style="" href="https://issuu.com/fotokartgg/docs/surp-pirgic-ermeni-hastanesi" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">sandalye, terzilik ve mobilya</a> atölyeleri faaliyete geçmişti.<img src="https://images.aposto.com/2022/4/2/1651561203924.png" width="550" height="180" ratio="3.00" style="width: 100%; max-width: 550px; vertical-align: middle; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" fr-original-style="width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><a fr-original-style="" href="https://www.fotokart.shop/blog/surp-pirgic-ermeni-hastanesi/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Gelir getirmesi için açılan sandalye atölyesi</a>Surp Pırgiç, verdiği tıbbi hizmetleri günün koşulları doğrultusunda modernleştirebilmesinin yanı sıra geçmişine sahip çıkması ve yayın faaliyetleriyle de dikkati çekiyordu. 20. yüzyılın başından itibaren yayımladığı pek çok Ermenice salname (yıllık), 1950’den itibaren yayın hayatına giren <a fr-original-style="" href="https://issuu.com/fotokartgg/docs/surp-pirgic-ermeni-hastanesi" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">dergisi</a>, hastane tarihi ve başka alanlarda çıkardığı <a fr-original-style="" href="https://doczz.net/doc/1639929/tarih-ambar%C4%B1---yedikule-surp-p%C4%B1rgi%C3%A7-ermeni-hastanesi" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">kitaplar</a>, sahip olduğu kütüphane ve arşiv, düzelediği <a fr-original-style="" href="https://www.cumhuriyet.com.tr/yazarlar/oktay-ekinci/ermeni-hastanesi-180-yasinda-349152" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">sergi</a>, eczanesini müzeye dönüştürme çabaları onu sadece bir sağlık kurumu olmanın ötesine taşımıştı. Hastanenin tarihi ve Osmanlı döneminde sağlık hizmetinde Ermenileri ele alan <a fr-original-style="" href="https://www.kitantik.com/product/Osmanli-Saglik-Hizmetlerinde-Ermeniler-ve-Surp-Pirgic-Ermeni-Hastanesi-Tarihi_0z8kgltjlnz5urr181j" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">kitaptan</a> konuyla ilgili daha ayrıntılı bilgi bulabilirsiniz.

Bir hastaneden çok daha fazlası 

Cumhurbaşkanı Erdoğan, 2021'in ilk ayında ABD'deki seçimleri kazanarak ülkenin 46'ncı başkanı olan Joe Biden'a&nbsp;tebrik mesajını iletti. Birkaç ay sonra,&nbsp;Biden&nbsp;"Amerikan halkı, 106 yıl önce bugün başlayan soykırımda hayatını kaybeden tüm Ermenileri onurlandırıyor."&nbsp;ifadelerini kullandı. İki ülke arasındaki diyalog o günden bu yana değişim gösterdi. Peki 2022 yılında Türkiye-ABD ilişkileri nasıl olacak?<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">2021'de neler oldu?&nbsp;</h2>Türkiye geçtiğimiz yılda Mısır, Birleşik Arap Emirlikleri ve Ermenistan gibi bölge ülkelerle normalleşme adımları attı. Libya'da yapıcı bir tutum sergileyen Türkiye, Ukrayna ve Rusya geriliminde müttefiklerine gerginliğin düşürülmesi çağrısında bulundu. Belarus ve Polonya'nın merkezinde olduğu göçmen krizinde de Avrupa Birliği'ne (AB) yaklaşan Türkiye, Biden yönetimine de olumlu mesajlar verdi.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Mesafeli tutum:&nbsp;Bu süreçte Almanya'da yeni koalisyon hükümetinin Dışişleri Bakanı Annalena Baerbock, Türkiye'nin AB üyeliği için demokrasiye dönmesi gerektiğini söyledi. DW Türkçe'deki yazısında bu durumu AB'nin Türkiye'ye mesafeli olduğu şeklinde değerlendiren Değer Akal, AB'nin Erdoğan'la çıkar ilişkisi güttüğünü <a fr-original-style="" href="https://www.dw.com/tr/2021-t%C3%BCrkiye-d%C4%B1%C5%9F-politikas%C4%B1-i%C3%A7in-u-d%C3%B6n%C3%BC%C5%9F%C3%BC-y%C4%B1l%C4%B1-oldu/a-60224052" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">belirtti</a>. Akal'a göre, Angela Merkel'den sonra Ankara'nın üzerindeki baskı arttı. </li></ul>ABD ve Türkiye ilişkilerini etkileyen başlıklar arasında ise Türkiye'nin Rusya'dan satın aldığı S-400 hava savunma sistemi, Halkbank davası, Demokrasi Zirvesi'ne Erdoğan'ın davet edilmemesi yer aldı. ABD Dışişleri Bakanlığı'nın Demokrasi ve İnsan Haklarından Sorumlu Müsteşar Yardımcısı Uzra Zeya, zirvede "demokrasi idealine bağlı, demokratik değerlerin ve kurumların güçlendirilmesi konusunda irade ortaya koyan, bu doğrultuda kendileri için hedefler belirlemeye hazır ülkelerin zirvede yer aldığını"&nbsp;söyledi.&nbsp;<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Türkiye-ABD'nin 2022 sınavı</h2>DW Türkçe'ye konuşan Soner Çağaptay, "Türkiye'nin demokratik ülkeler arasında görülmediği için" Biden yönetiminin Erdoğan'a temkinli yaklaştığına işaret etti. Gazeteci Murat Yetkin de Erdoğan'ın dış politikadaki keskinliğini törpülediği yorumunda <a fr-original-style="" href="https://yetkinreport.com/2021/12/28/turkiye-abd-iliskilerinde-neler-oluyor/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">bulundu</a>. Yetkin F-16 konusunda yaşanan anlaşmazlığın Türkiye ve ABD'nin 2022'deki ilişkilerini şekillendirebileceğini söyledi. Türkiye'nin F-16 savaş uçaklarını satın almayı teklif etmesi, Kongre'nin bu konuda Türkiye karşısında durmasını beraberinde getirdi. ABD'nin NATO sorumlulukları kapsamında teklifi kabul edebileceğine yönelik görüşler olsa da Yetkin sorunun 2023'ten önce çözümlenemeyeceğini savundu.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Kongre'nin tavrı değişir mi?&nbsp;Yetkin, Türkiye'nin çeşitli ülkelerle ilişkilerini normalleştirme politikası izlemesinin ABD'de olumlu karşılandığını ancak bu adımların Kongre'de henüz karşılık bulmadığını yazdı. Kongre'nin Türkiye'ye yönelik tutumunun değişme ihtimalini yorumlayan Yetkin&nbsp;"Şu anda bu yönde bir işaret bulunmuyor."&nbsp;dedi. Çağaptay ise ABD'nin 7 Ocak 2022'de göreve başlaması beklenen Ankara Büyükelçisi Jeff Flake'in bu konuda devreye girebileceğini belirtti.&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bir adım geriden: Temsilciler Meclisi'nin 11 üyesi Biden ve Dışişleri Bakanı Antony Blinken'a Türkiye'ye F-16 satılmamasını tavsiye ettikleri ortak bir mektup iletmişti. Mektupta "ABD'de üretilmiş savaş uçaklarını bize düşmanmışız gibi davranan bir müttefike satarak ulusal güvenliğimizi tehlikeye atamayız." ifadeleri yer almıştı.</li></ul><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Ukrayna belirleyici olacak</h2>Türkiye'nin, Rusya-Ukrayna geriliminde üstleneceği rolün de ABD-Türkiye ilişkilerinin gidişatında belirleyici olacağına yönelik görüşler öne çıktı. Erdoğan'ın NATO müttefiklerinin yanında yer almasının, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'le diyalogunu etkileyebileceğini söyleyen Çağaptay, "Rusya'nın elinde Türkiye'ye karşı kullanabileceği o kadar çok manivela var ki, ticaret, turizm yaptırımları gibi. Ayrıca Rusya, askerî konularda, Suriye başta olmak üzere, Erdoğan için sıkıntılar yaratabilir." diye konuştu.

2022'de Türkiye-ABD ilişkileri nasıl olacak?

<a fr-original-style="" href="https://twitter.com/cerbozkurt" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Ceren Bozkurt</a>Keşfi kimine göre bilinçli kimine göre rastlantı olan şarap, kıpkırmızı, sarıya çalan yahut gül rengi, buruk tadı ve nevi şahsına münhasır kokusuyla antik çağlardan beri insan hayatının içinde. Tarımın icadını takip eden yerleşik yaşam olgusu, beraberinde yalnızca yemek kültürünü değil, içki kültürünü de derinden etkiliyor. Tarihin neredeyse her döneminde insanların tükettiği ve tüketirken de haz aldığı şarap, kutsal kitaplarda kendisine sayfalarca yer buluyor, hatta mitolojide özel olarak bir tanrıya sıfatını dahi bahşediyor. Dionysos’un şarapla özdeşleşmesi, Nuh’un tufandan kurtarılıp akabinde bağ kurup çiftçi olduktan sonra şarap içmesi, İsa’nın ilk mucizelerinden birinin bir düğünde altı küp suyu şaraba çevirmesi aslında hiç de rastlantısal anlatılar değil. Aksine şarabın yıllara hükmünün bir göstergesi olarak karşımıza çıkıyor.&nbsp;Anadolu yerlileri içecek kültürlerinde kadim zamanlardan beri şarap içiyor. Menşesi Anadolu coğrafyası olması sebebiyle Osmanlı döneminde de sıklıkla sofralara konuyor. Üretimi çoğunlukla Rum ve Ermenilere ait olan şaraplar, seyahatnamelerde sıklıkla geçtiği gibi, özellikle Avrupalı gezginler tarafından on üzerinden on alıyor.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Osmanlı'da içki ve meyhane geleneği</h2>Bizans kültürünün bir yadigârı olan gelenek, Osmanlı reayasının büyük bir çoğunluğu içkinin haram kabul edildiği İslam dinine bağlı olsa da içki üretimi, ticareti ve tüketimi, imparatorluk yapısı nedeniyle belirli kurallara bağlanıyordu. Gayrimüslim halkın çoğunluğu oluşturduğu bölgelerde meyhanelerin açılması, içki satışı ve şarap ticareti yapılması serbestti. Ancak devlet, zaman zaman Müslüman kimliğini koruma amacıyla alkollü içeceklerin tüketilmesine yasaklar koyuyordu.Kamusal bir alan olarak meyhanelerde toplanan insanların muhalif tartışmaları körüklemesi ve bilgi alışverişleri, devletin gözünü hem içki satılan hem tüketilen yerlerden ayırmamasına sebep olmasıyla birlikte, ne zaman toplumsal bir kargaşa olsa ilk önlem, içki üzerinden oluyordu. Her ne kadar devlet, reayanın içki tüketiminin yakın takipçisi olsa da başka bir odak noktası Osmanlı saraylarındaki işret meclisleriydi.<img src="https://images.aposto.com/2021/8/3/1631105170016.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">İşret mekânları (Anonim)<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Birlikte yiyip içme anlamına gelen işret meclisleri, genellikle Osmanlı padişahlarıyla elitlerinin huzurunda düzenlenen ve şair, sanatçı, rakkasların da dâhil olduğu bir nevi eğlence toplantıları olarak düzenleniyordu. Bu meclislerden eğlence, ziyafet, içki, şiir ve dans eksik olmuyor; özellikle şarap, bu toplantıların bir nevi sembolü olarak yer ediniyordu. Ev sahibinin şöhretine yakışır sofralar kurması, bu sofralarda “şarapla beraber giden yiyecekler, yarı-pişmiş kebaplar, ekşil, çorba, kavurma ve köfteler, özellikle balık çeşidi, istiridye”&nbsp;tercih edilmesine ve “elli kadar fındık fıstık çeşidi, kavrulmuş badem, balık yumurtası, havyar, pastırma”nın muhakkak bulunmasına neden oluyordu. Aynı zamanda sofra, “çeşitli mevsim meyveleriyle, çiçek, vazolar ve gül yaprakları ile bezenmeliydi.” Bu tür şarap meclislerinde çok içmek, sarhoş olmak, kötü sözler söylemek, kusmak veya hiç konuşmamak görgüsüzlük sayılıyordu.Halk, özellikle kıtlık, salgın ve savaş zamanlarında bu kötülüklerin yönetici kısmının içtiği şarapların bir cezası olduğuna inanıyordu. Her türlü belanın sebebi olarak görülen içki ve meyhaneler, bu yüzden günah keçisi olarak görülüyor ve zaman zaman yasaklanıyordu. Buna rağmen içki, Osmanlı saray kültüründe ve reaya sınıfında yasaklara karşın var olmayı başardı.Kaynaklar:<ol fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Derviş Tuğrul Koyuncu, Osmanlı İmparatorluğu’nda İçki Üretimi ve Tüketimi, Selenge Yayınları, İstanbul, 2020.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Halil İnalcık, Has-Bağçede ‘Ayş u Tarab Nedimler Şairler Mutribler, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2010.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Priscilla Mary Işın, Osmanlı Mutfak Sözlüğü, Kitap Yayınevi, İstanbul, 2010.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Tom Standage, Altı Bardakta Dünya Tarihi, çev. Ahmet Fethi, Kırmızı Kedi Yayınları, İstanbul, 2005.</li></ol>

Ermeniler ile ilgili hikayeler