apéro

Kuzey Ege’nin toprağı boz, rüzgârı sert ve bereketi bol Bozcaada’sında bir keşif gezisi. Toplayıcılık nedir, ne değildir sorusu duyular, hafıza ve çağrışımlar eşliğinde yanıtlanıyor.

Burak Ayaz'la: Bitki gözünü açmak ve toplayıcılık üzerine

<a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/aysemargossian/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Ayşe Erenel Margossian</a>Dünya nüfusunun <a fr-original-style="" href="https://www.worldometers.info/demographics/life-expectancy/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">ortalama yaşam süresine</a> dair yapılan araştırmaya göre, kadınlar 75.6, erkeklerde 70.8; her iki cinsiyetin ortalama ömrü ise 73.2 sene ölçülmüş. Bu ortalamaya ülkeler sıralamasında baktığımızda Türkiye'de ortalama yaşam süresi, kadınlarda 81.2 sene, erkeklerde 75.57 sene, ortalama yaşam süresinde ise 78.45 seneyle 52. sırada yer alıyor. Listenin son sıralarını ise Afrika ülkeleri oluşturuyor. Afrika ülkelerinde ortalama yaşam sürelerinin düşük olmasının erken çocuk ölümleri, açlık seviyesi, sağlık sisteminin kötülüğü, temiz suya ulaşımın zorluğu gibi nedenlere dayalı olduğunu tahmin edebiliyoruz.Son 70 yılda insan yaşam süresi neredeyse 2 katı kadar uzadı.Kendini gelişmiş ülkeler kategorisinde gören İngiltere’nin bile bu listede 29. sırada yer alabiliyor olması ise oldukça şaşırtıcı. Tabi ki bu sıralamada, her ülkenin içinde bulunduğu sağlık sistemi, ekonomik refah düzeyi, aile yapısı gibi birçok etken bulunuyor. Ancak bu etkenlerden biri de şüphesiz ki beslenme diyebiliriz.Özellikle batılı ülkelerde artan obezite büyük bir sorun teşkil ediyor. Gıdanın adil dağıtılmaması hem sağlığımız hem de Dünya’mız için büyük bir tehdit oluşturuyor. Taze ve &nbsp;besleyici gıdaya erişebilmek yerine marketlerde paketlenmiş ürünlerin satışının desteklemesi elbette ki kapitalizmin sonuçlarından birisi. Gıdaya erişimi olmayan ülkelere bile bu tip besleyici özelliği düşük gıdalarla destek vermemiz sağlığımızı tehdit ediyor. Aynı zamanda üretimi, paketlenmesi ve sonrasında organik olmayan atığı ile de her geçen gün daha da çok karbon salımına yol açıyor.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Aslında geçmişte atalarımızın yaptığı toplayıcılık, bugün bizim foraging diye adlandırdığımız doğaya çıkıp topladığımız besinleri tüketmekten çok farklı değil. Burada doğa derken akıllara sadece ormanlık bir alan, bir yeşillik gelmemeli. Şehirde de ağaç, gökyüzü, kuş, böcek canlı örtüsü yani doğaya ait öğeler mevcut. Balkonumuzda, camımızın önünde, arka bahçemizde pekâlâ yetiştirebileceğimiz birçok doğal ürünler mevcut.</li></ul>Gıdayla kopan bağımızı geri kazanmamız gerekiyor.Gıda bizim için sadece markete gidip reyondan aldığımız bir ürün olmamalı. Gıdanın kaynağını hatırlar ve özen gösterirsek zaten ihtiyacımız olduğundan fazlasını tüketmeyeceğiz. İkinci hamburgeri de sipariş ettiğimizde, pişirdiğimiz yemekten bir tabak daha koyduğumuzda, dostlarla oturduğumuz sofrada bir sonraki şişeyi açtığımızda da bunu hatırlamalıyız.Vegan etiketli ürünler de raflarda paketlenmiş, özünü, geldiği kaynağı unuttuğumuz ve hızlıca tüketeceğimiz başka bir ürün yelpazesi haline geldi.Bugün vegan ya da bitki bazlı beslenmenin, hem sağlığımız hem Dünya’mız için olumlu olduğu yönünde sıkça haber yapılsa da, durum vegan ürünlerde de farklı bir yere doğru gitmiyor aslında. Veganlık her geçen gün popülerleştikçe vegan yumurta peynir, sosis, sucuk, köfte gibi aklınıza gelebilecek birçok işlenmiş; içinde koruyucu gıda katkı maddeleri bulunan paketli ürün sayısı ve markası da artmakta. Oysa ki adından da anlaşılacağı gibi bitkisel beslenme, temelinde bitki, sebze olan ve hiçbir hayvandan bir işlem sonucu elde etmediğimiz &nbsp;gıdanın karşılığı olmalı.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2022/5/4/1656013899079.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.50" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Şu bir gerçek ki, &nbsp;hiçbir markaya ya da etikete ihtiyaç olmayacak kadar çok seçeneğimiz var. Bu yazıyı yazarken mezun olduğum üniversitede öğrencilerin vegan menü için imza kampanyası başlattığını okudum. Üniversite’ye başladığım 1998 yılından itibaren tüm öğrencilik hayatım boyunca, vegan giyim ve kişisel bakım ürünleri dışında hiçbir zaman gıda ile ilgili bir problem yaşadığımı hatırlamıyorum.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Boudica Fox-Leonard’ın bu ay ‘The Telegraph’ da kaleme aldığı konuyla benzer ve ayrıntılı <a fr-original-style="" href="https://www.telegraph.co.uk/food-and-drink/features/great-vegan-diet-con/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">makalesi</a> de okumaya ve üzerinde düşünmeye değer.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">40 seneden daha uzun zamandır toprağı kazmadan yani ‘no dig’ gibi kolay doğal yöntemlerle bahçecilik yapan, Cambridge Üniversitesi mezunu <a fr-original-style="" href="https://en.wikipedia.org/wiki/Charles_Dowding" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Charles Dowding</a>, kartonlarla ve kompost yaptığı bir tarım yöntemini anlattığı <a fr-original-style="" href="https://www.youtube.com/watch?v=0LH6-w57Slw" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">YouTube</a> videosunu şu sözlerle bitiriyor; “…Sonuçta birçok leziz gıda elde ediyoruz. Evde yetiştireceğiniz besinin bir artısı da mikroplar.&nbsp;Toprak mikroplarının bağırsak ve sindirim sistemimize ne kadar faydalı olduğu daha ancak yeni keşfedildi. Immunolojistler (bağışıklık uzmanları) bunu ancak daha çok yakın zamanda gazetelerde açıkladılar ve toprağınızda siz buna sahipsiniz. Mikropların bir raf ömrü var ve çok uzun dayanmıyorlar. Yani topraktan yeni hasat ettiğiniz az da olsa, bir parça toprağı yemenin faydası çok. Mesela havucu topraktan çek, şöyle bir pantolonuna sil ve ye!.."</li></ul>Topraktan çıkan taze ürünü tüketmek ve bu ürünlere erişimi olmayanlara olabilecek en taze, işlenmemiş haliyle ulaştırmak uzun ömrün ve sağlıklı yaşamın sırrı olacak.

Dünyahali

Uzun, sağlıklı yaşamın sırrı...

Topraktan Tabağa!

<a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/aysemargossian/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Ayşe Erenel Margossian</a>Her geçen gün yükselen “Çiftlikten Çatala” trendi, gıda sistemlerini daha adil, sağlıklı ve çevreye daha da duyarlı hale getirmeyi amaçlıyor.Pandemi sürecinde mevcut gıda sistemlerinin COVID-19 gibi krizler karşısında sürdürülebilir olmadıklarına şahit olduk. Bu sistemler; küresel sera gazı salımının üçte birinden, doğal kaynakların harcanmasından, biyoçeşitlilik kaybından ve sağlık sorunlarından sorumlular. Aynı zamanda gelir adaletsizliği ile bireylerin özellikle de çiftçilerin yaşadığı geçim sıkıntısı, ortaya çıkan sosyal problemlerin başında yer alıyor.Diğer yandan gıda sistemlerinde daha sürdürülebilir yöntemler kullanmak, yeni fırsatları da beraberinde getiriyor olacak. Yeni teknolojilerle bilimsel buluşların birleşiminin, toplumsal farkındalığı artırma ve üreticiden nihai tüketiciye kadar tüm bireylere fayda sağlama kapasitesi var.Sürdürülebilir bir gıda sistemine geçişi hızlandıracak “Çiftlikten Çatala” stratejisinin gıda sistemleri için şart koştuğu sistemin gereklilikleri şöyle:<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Çevreye nötr, hatta pozitif etkisi olmalı,</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">İklim krizinin azalmasına ve etkilerine uyum sağlamaya yardımcı olmalı,</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Biyoçeşitlilik kaybını tersine çevirmeli,</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Gıda güvenliğini ve halk sağlığını garanti altına almalı,&nbsp;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Her bireyin yeterli, güvenli, besleyici, sürdürülebilir gıdaya ulaşımını sağlamalı,</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Adil ticari getiri sağlarken gıda alımı gücünü koruyabilmeli ve tedarikçileri adil ticarete teşvik etmeli.</li></ul><img src="https://images.aposto.com/2022/3/3/1651088445763.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.78" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">İdeal olan sistemlerin, ulusların bu stratejiye doğru evrilmeleri olacaktır ancak bizler de elimizden geleni yaparak sürece destek olabiliriz. Dünyahali’nin Dünya Günü Özel sayısında, Prof. Dr. Mine Durusu Tanrıöver ‘ <a fr-original-style="" href="https://apos.to/s/6261bc8d677e25000603fd5c" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Herkes Kendi Gıdasını Yetiştirebilir!</a>’ başlıklı yazısında, küçük ölçekte de olsa, hepimizin ister bahçemizde ister saksımızda, topraktan tabağa nasıl gıdamızı yetiştirebileceğimizden&nbsp;ve daha birçok yöntemden bahsetmiş. Biz de evimizde, bahçemizde Tanrıöver’ın bahsettiği benzer yöntemleri uyguluyoruz hâlihazırda.&nbsp;Yaşadığım bölgenin kuzeyinde bulunan <a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/ewhurst_park/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Ewshurt Park</a> ‘a ilk kez bir “foraging atölyesi” &nbsp;için gitme fırsatım oldu ve uyguladıkları yöntemlerden çok etkilendim. Foraging atöyesi, doğada yiyecek aradığımız, çiftlikte doğada, kendiliğinden üreyen otların, çiçek türlerinin isimlerini öğrenip tadına bakıp hatta toplayıp yemeklerde, çaylarda kullandığımız bir atölye. Ewshurt Park’ın kapısı tüm şeffaflığı ve dürüstlüğüyle bütün ziyaretçilere açık. Bu büyük çiftlik, uyguladığı onarıcı tarım yöntemleriyle, topraktaki canlılığı tekrar sağlıyor, biyoçeşitlilik kaybını azaltıyor ve böylece iklim krizine karşı da harekete geçiyor.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Ülkemizde onarıcı tarım denilince ilk akla gelen isim, hem eğitim hem de danışmanlık konularında hizmet veren <a fr-original-style="" href="https://www.anadolumera.com/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Anadolu Meraları</a>. Bütüncül yönetim ve onarıcı tarım&nbsp;ile ilgili daha fazla Türkçe kaynağa ulaşmak için web sitelerine göz atmanızı tavsiye ederim.</li></ul>Ewhurt Park’ın diğer bir özelliği ise Londra, Notting Hill’deki <a fr-original-style="" href="https://thegoodplot.com/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">The Good Plot&nbsp;</a>‘un menüsünde bulunan lezzetli tariflerinin malzemelerini tedarik ediyor olması. Ayrıca çiftlikte elde edilen birçok ürünü de <a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/thegoodplot/?hl=en" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">The Good Plot&nbsp;</a>‘dan satın alabiliyorsunuz. Yani bir diğer deyişle bu dükkandan satılan aldığınız her ürün topraktan, ilk üreticisi olan çiftlikten çatalınıza geliyor.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Geçen hafta Mardin gezisi sırasında yoğun tavsiye üzerine gittiğim <a fr-original-style="" href="http://www.cercismurat.com/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Cercis Murat Konağı</a> da oldukça etkileyiciydi. Topraktan tabağa gelen kereviz sarmasının, tüm mezelerin ve Süryani şarabının tadı damağımda kalsa da, en çok Cercis Murat Konağı sayesinde tanıdığım <a fr-original-style="" href="https://ebrubaybarademir.com/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Ebru Baybara Demir</a> projelerine ve yaptıklarına hayran oldum. Ebru Baybara Demir’in yakın zamanda çektiği <a fr-original-style="" href="https://www.youtube.com/watch?v=eng0-c2zSA4" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">videosunda</a> yaptıklarını, gelecek planlarını ve hepimizin neler yapabileceğini ve bir an önce harekete geçmemiz gerektiğini çok güzel anlatmış.</li></ul>Ekolojik endişemiz devam ederken, bu endişe karşısında harekete geçen herkes bize umut oluyor. Artık hiç birimizin bekleyecek zamanı kalmadı; o zaman, bir gün artık bugün!&nbsp;

foraging ile ilgili hikayeler