29 Aralık’ta, 100 yaşında ölen eski ABD Başkanı Jimmy Carter’ın 1977-1981 arasındaki 4 yıllık görev süresi bir hayli hareketliydi. 1973’teki birinci petrol krizinin sarstığı siyasi zeminde görev yapmaya çalışan Carter, 1979’da ikinci petrol krizi, Sovyetlerin Afganistan’ı işgali, İran İslam Devrimi, Doğu Asya’da artan askerî gerilimler gibi önemli meselelerle karşı karşıya kaldı. Tüm bu hayhuy içinde 1981’de başkanlığı Cumhuriyetçi Ronald Reagan’a kaptıran Carter’ın 1980’de verdiği bir karar spor tarihinde de önemli bir yer etti.ABD, o yıl SSCB’nin İslamcı milis grupların baskısı altındaki müttefik hükümetini korumak üzere Afganistan’a girmesine tepki olarak 1980 Moskova Olimpiyat Oyunları’nı boykot etme kararı almıştı. ABD’yle birlikte aralarında Kanada, Batı Almanya, Japonya, İsrail, Suudi Arabistan, Pinochet yönetimindeki Şili’nin de olduğu 60’tan fazla ülke boykota katıldı. Oyunlara katılma hakkı elde eden 474 sporcunun fikrinin pek de önemsenmediği bu politik hamle, birçok sporcunun olimpiyat hayallerinin sonu oldu. Bu 474 sporcudan 227’si bir daha olimpiyat oyunlarında mücadele etme şansı yakalayamadı. Güreşçi Jeff Blatnick, onlardan biri değildi, 1984 Los Angeles’ta altın madalya kazanacaktı ama yıllar sonra bir uçak seyahati sırasında rastladığı Carter’ın ona 1980 boykotu için “O hatalı bir karardı” itirafında bulunduğunu da tüm dünyaya söyleyen o olacaktı.Carter’ın boykot hamlesi, 27 Aralık 1979’da SSCB askerlerinin Afganistan’a girmesinden bir hafta sonra kamuoyuna duyuruldu. Ulusa seslenen ABD Başkanı, bir dizi yaptırımın yanı sıra Moskova 1980’e de katılmayacaklarını açıkladı. Bu açıklama, Şubat 1980’de New York, Lake Placid’de düzenlenecek olan Kış Olimpiyat Oyunları’nı daha da ilginç hâle getirdi. ABD’de bir spor müsabakasından çok daha farklı medyatik-kültürel karşılıkları olan “Miracle on Ice”, “Buzdaki Mucize” namlı buz hokeyi maçı da burada oynandı. ABD’nin üniversite öğrencilerinden oluşan takımının, SSCB’nin son 4 olimpiyat oyunlarının altın madalyalı, yenilmez armadasını final raundunun ilk ayağında mağlup etmesi politik atmosferin etkisiyle devasa bir olaya dönüşmüştü. ABD’li hokeyciler, Finlandiya’yı da mağlup ederek altın madalyayı boyunlarına takarken belki de “rakibi sahada yenmenin” etkisine dair Jimmy Carter’a da bir mesaj göndermişti. Ama bu hamlenin politik gücüne dair inancını koruyan Carter, geri adım atmadı.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Muhammed Ali'nin imajı sarsıldı</h2>1970’lerin ikinci yarısıyla birlikte Washington’la buzları eriten efsane boksör Muhammed Ali’yi dahi “boykotu büyütmek üzere” Afrika’ya gönderen Carter, Ali’nin Afrika’nın birçok ülkesinden ret yemesine ve “Başkanın kuklası” olarak nitelenerek karizmasının çizilmesine neden oldu.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bilgi notu: Muhammed Ali, Kenya, Liberya ve Senegal başkanlarını ikna etmeyi başarmıştı. Ama Nijerya ve Tanzanya'nın liderleri kendisiyle görüşmeyi dahi reddetti. Tanzanya lideri Julius Nyerere, Carter'ın kendilerine "basit bir sporcuyu" göndermesini politik kabalık olarak tanımladı. Tanzanya'daki basın toplantısında Ali'ye açıkça "Beyaz Saray'ın kuklası" olup olmadığı soruldu. Ali bir anda Afrika'ya karşı "beyazların işbirlikçisi Uncle Tom'a" dönüşmüştü.</li></ul>Blatnick’e itirafının dışında Carter’ın yüzücü Jesse Vassallo’ya da pişmanlığını dile getirdiği bir anekdotu mevcut. Vassallo, eski başkanın kendisine “Moskova’da yarışsaydın kazanabilir miydin” diye sorduğunu, “2 altın bir gümüş kazanırdım” yanıtını aldıktan sonra kendisine kederli kederli baktığını açıklamıştı.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Spor değil politika sahası algısı güçlendi</h2>2021’de Jimmy Carter’ın biyografisini kaleme alan Kai Bird, boykot kararının daha ılımlı olan Dışişleri Bakanı Cyrus Vance’la rekabet hâlindeki ulusal güvenlik danışmanı Zbigniew Brzezinski’nin ürünü olduğunu yazar. Brzezinski, Carter’a “Carter Doktrini”ni kabul ettirerek kendisi için önemli bir zafer kazandı ama bunun ne Carter’a, ne ABD politikasına, ne spora faydası oldu.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Dahası: Boykot kararıyla NBC de yayın hakları için 85 milyon dolar ödediği Moskova 1980’i yayınlamadı.</li></ul>1980 boykotu, olimpiyat oyunlarının tüm dünya için bir festival olduğu şeklindeki algının zayıflamasına neden oldu. 1976 Montreal’in Afrika ülkeleri tarafından boykot edilmesi sonrası (Afganistan, Arnavutluk, Burma, Irak, Guyana, Sri Lanka ve Suriye diğer boykotçulardı), 1980 Moskova da geniş bir boykotla zayıflatılmıştı. SSCB’nin uzun tartışmalar sonucunda misillemede karar kılması ve 1984 Los Angeles’ı boykot etmesiyle üst üste 3 olimpiyat oyunları da spordan çok politikanın, dostça rekabetten çok siyasi husumetin öne çıktığı organizasyonlar olarak tarihe geçti.

Punto 

29 Aralık'ta, 100 yaşında hayatını kaybeden eski ABD Başkanı Jimmy Carter, spor tarihinin en geniş Olimpiyat Oyunları boykotlarından birinin de baş aktörüydü. Carter, birçok sporcunun Olimpiyat hayallerini söndüren bu hamlesinden derin pişmanlık duydu.

Carter’ın pişmanlığı: 1980 Moskova boykotu

1980 Lake Placid Kış Olimpiyat Oyunları pek çok sporsever tarafından ABD’nin buz hokeyinde ağır favori Sovyetler Birliği’ni yenmesi ve spiker Al Michaels’ın, “Mucizelere inanır mısınız?” sözleriyle hatırlanır. Biraz daha sıkı takipçiler ise Eric Heiden’ın sürat pateninde biri dünya rekoru olmak üzere dört Olimpiyat rekoru kırıp beş altın madalya kazandığı efsanevi performansını da unutmaz. Yine de bu oyunlarda hatırlanmayı hak eden başka sporcularda var ve şüphe yok ki Hanni Wenzel bu grubun başını çekiyor.Lihtenştayn, dünyanın en küçük ülkelerinden biri. Herhangi bir spor dalında büyük iddialar ortaya koymaktan &nbsp;uzak ancak bu bazı sporcularının tarih yazamayacağı anlamına da gelmiyor. İşte Hanni Wenzel, o tarihi ülkesi adına yazanlardan. Henüz 20 yaşında ne kadar yetenekli bir kayakçı olduğunu gösteren Hanni Wenzel, 1976 Innsbruck Olimpiyat Oyunları’nda kürsünün üçüncü basamağında kendisine yer bulmuştu.&nbsp;Bu başarısı sonrası Wenzel, hız kesmedi ve 1980 Lake Placid Olimpiyat Oyunları öncesi ,1978 yılında düzenlenen Dünya Kupası’nın sahibi oldu. Artık Lake Placid’deki Oyunların net favorisi konumundaydı. Ülkesinin yerini dahi bilmeyen, bayrağının renginden, hangi dilin konuşulduğundan bihaber birçok insana Lihtenştayn marşını dinletmeye hazırdı.Beklentiler büyüktü ama Wenzel baskıyı hiç hissetmedi. Hem slalom hem de büyük slalomda altın madalyaya uzandı. İnişte ise gümüş madalyanın sahibiydi. Bu küçük ülkenin büyük sporcusu bir Olimpiyat’tan üç madalya çıkarmış, Lake Placid’de Lihtenştayn’ın madalya sayısını dörde yükseltmişti. Diğer madalyanın sahibi ise yine bir Wenzel’di.&nbsp;Hanni’nin kardeşi Andreas büyük slalomda efsanevi Ingemar Stenmark’ın ardında gümüş madalyaya ulaşmıştı. Sporseverlerin şaşkınlığı madalya töreninde de sürdü. Lihtenştayn marşını bilmeyen bazı seyirciler yanlışlıkla Britanya marşının çalındığını düşündü. Bazıları ise tereddütte kalıp Britanyalı bir sporcunun şampiyon olduğunu sandı. Oysa ki, sözleri Almanca olan bu marşın müziği Britanya marşı “God Save The Quenn” ile aynıydı. Ortada bir hata yoktu, çalan Lihtenştayn marşıydı.Doğu Almanya’dan Batı Almanya’ya oradan da Lihtenştayn’a uzanan Wenzel ailesinin hikâyesi spordaki başarılarla peri masalına dönüşmüştü. Hanni ve kardeşi Andreas’ın kayakla tanışması babaları Hubert’in onları Lihtenştayn’da bu spora yönlendirmesiyle başlamış, Olimpiyat serüveniyle zirveye ulaşmıştı.İki Olimpiyattan dört madalya çıkaran Hanni Wenzel’i herkes merakla 1984 Sarajevo Olimpiyatları’na da bekliyordu. Ancak yarı profesyonelliğe geçişiyle birlikte Uluslarası Kayak Federasyonu ile yaşadığı anlaşmazlık onun oyunlardan men edilmesiyle sonuçlandı. Bu büyük Olimpik kariyer üçüncü bir Olimpiyat ile taçlanamamıştı. Kardeşi Andreas ise bu oyunlarda kazandığı bronz madalyayla Wenzel ailesinin madalya sayısını da altıya yükselmişti.Kardeşi Andreas ile birlikte Lihtenştayn’ın kazandığı 10 Olimpiyat madalyasının yarısından fazlasına imza atmayı başardı Hanni Wenzel. Ve o, büyük ülkelerin konuşulup, hikâyelerinin sayısız yazıya konu olduğu bir dünyada küçük ülkesinin insanlarını mutlu eden dev bir hikâyenin baş kahramanı olmayı başardı.

SESSİZ SEDASIZ

“Bil bakalım bu akşam ne oldu? ABD kızak takımında yarışacağım…”Eddie Eagan yukarıdaki sözleri eşi Peggy’e sarfettiğinde, tarihe geçecek bir sporcu olacağından henüz haberi yoktu. O gün, ABD Kızak Federasyonu Başkanı Jay O’Brien ile akşam yemeğinde bir araya gelmişti. Eski dostu, Eagan’a paha biçilmez bir fırsat sunmuş, 1932 Lake Placid Kış Olimpiyatlarında yarışacak dörtlü kızak takımının bir parçası olmasını teklif etmişti. Bu durum, onun rekabetçi ruhunu yeniden gösterebileceği bir fırsatın doğduğu anlamına geliyordu.&nbsp;Yıllar sonra tekrar yeni bir meydan okumaya hazırdı. Aslında üniversite yıllarında eskrim, yüzme, güreş ve ana branşı olan boks başta olmak üzere çoğu sporla uğraşmıştı ancak kızak hiçbir zaman bunların arasında yer almamıştı. Yine de onun spora olan yeteneği, tüm tereddütlerini ortadan kaldırmaktaydı.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Lake Placid’de Gelen Altın Madalya</h2>1932 Lake Placid Kış Olimpiyatları’nda kızak yarışları çok keyifli başlamamıştı. Elverişsiz hava şartları sporcuları bir hayli zorlamıştı. Modern dönemdeki kızak yarışlarına göre güvenlik seviyesi düşük pist koşullarında sporcular, güç koşullarda yarışmıştı.&nbsp;Seyirciler, pist dışına çıkarak hastaneye kaldırılan sporcuların görüntülerine şahit olmuştu. Ancak Eagan ve üç arkadaşının geri adım atmaya niyeti yoktu. Üstüne üstlük, onun için sıkıcı geçen hukuk çalışmaları ve kendi ifadesiyle “kapana kısılmışlık” hissi sonrası bu aksiyon tam da istediği gibiydi.Billy Fiske, Cliffford Gray, Jay O’Brien ve Eddie Eagan’dan oluşan ABD Dörtlü Kızak takımı en yakın rakibinin iki saniye önünde altın madalyaya uzanmıştı. Eagan, yarış sonrası “O yarış her zaman hafızamda canlı kalacak. Sadece iki dakika sürdü ve hatırladığım tek şey yarış boyu karla kaplı zeminin parlayıp söndüğüydü.” diyerek yaşadıklarını dile getirmişti.&nbsp;Kazandığı bu altın madalya ile tarihe geçen Eddie Eagan, aramızda olmasa bile halen hem Yaz hem de Kış Olimpiyatlarında altın madalya kazanan tek sporcu ünvanını korumaya devam ediyor.<img src="https://images.aposto.com/2021/11/6/1638597167400.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.20" width="550" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">ABD Dörtlü Kızak Takımı 1932 Lake Placid Kış Olimpiyatlarında<h2 fr-original-style="text-align: left;" style="text-align: left; margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">1920 Anvers Yaz Olimpiyatları ve Boks Dönemi</h2>Eagan’ın katıldığı ilk Olimpiyat 1932 Lake Placid Kış Olimpiyatları değildi. 1920 yılında katıldığı Anvers Yaz Olimpiyatları öncesi, ABD’de her geçen yıl yıldızı daha çok parlamıştı. Hem başarılı bir öğrenci hem de iyi bir sporcu olan Eagan, Yale Üniversitesi Boks Takımı’nın kaptanlığına kadar yükselmişti. Antrenörü Abe Tobin’in sözlerini dinleyip profesyonel boksu hiç düşünmemiş ve hep amatör boksta kalmıştı.&nbsp;Olimpiyatların bir yıl öncesinde ABD’de düzenlenen AAU (Amateur Athletic Union) organizasyonunda şampiyonluk kazanmıştı. Artık tüm ABD’nin tanıdığı ve saygı duyduğu bir boksör haline gelmişti.Eagan’ın dünyaya kendini tanıtması ise 1920 Anvers Yaz Olimpiyat Oyunlarında gerçekleşmişti. Savaşın spora etkilerinin ilk kez görüldüğü Olimpiyat, Anvers’de yapılmıştı. 1.Dünya Savaşı’nın mağlup ülkeleri; &nbsp;Almanya, Avusturya, Bulgaristan, Macaristan ve Türkiye oyunlara davet edilmemişti.&nbsp;Antik dönemde Olimpiyatlara denk gelen savaşlar, oyunlar süresince yerini ateşkese bırakmıştı. Modern dönemde ise 1916 Berlin Olimpiyatlarının savaş nedeniyle yapılamaması ve 1920 ‘ye savaşı kaybeden ülkelerin alınmaması Olimpiyat ruhuna vurulmuş ağır bir darbe olmuştu.Yale Üniversitesi’nden gelen genç adam, Anvers’de ilk müsabakasında Güney Afrikalı Thomas Holdstock’u, yarı finalde ise Britanyalı Harold Franks’i yenmişti. Finalde Norveçli Sverre Sorsdal‘i de mağlup ederek Hafif Ağır Siklette Olimpiyat şampiyonu olmuştu.&nbsp;Babasını bir yaşında tren kazasında kaybetmiş, beş kardeşiyle birlikte büyümüş, küçüklüğünde gazete dağıtıcılığı, getir götür işleri ile harçlığını çıkarmış bu genç, aradığı tutkuyu bulduğu boksta ismini kürsünün en üstüne yazdırmıştı. Artık o da çoçukluk kahramanı Frank Merriwell gibi örnek bir sporcu olmuş ve gerçek olamayacak kadar iyi olma yolunda güçlü bir adım atmıştı.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Eagan’ın İdolü Bir Kurgusal Karakter</h2>Bazı sporcular idol seçerken o sporu başarıyla icra eden kişilerin izlerinden giderler. Bazıları ise spora kendilerini başlatan kişileri örnek alırlar. Ailesindeki isimleri listeye alanların sayısı da az değildir. Eddie Eagan ise tüm bunların tersine idol olarak kendine, Gilbert Patten’in romanlarında yarattığı Frank Merriwell isimli kurgusal karakteri seçmişti.&nbsp;Eagan, küçüklüğünden beri Merriwell’in karakterini ve başardıklarını kendine örnek almıştı. Frank Merriwell, birçok sporu yapabilen bir kahramandı. O halde Eagan da multidisipliner olmalıydı. Frank’in kötü alışkanlıkları yoktu, Eddie de tütün ve alkolden hep uzak durdu. Üniversitede birçok spora ilgili duyan, düzenli antrenman yapan ve bununla birlikte eğitimine de önem veren Eagan, idolünün izinden gitmişti.<img src="https://images.aposto.com/2021/11/6/1638597225522.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="0.75" width="550" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Eagan’ın idolü Frank MerriwellKariyerinin sonuna geldiğinde ve başardıkları düşünüldüğünde Patten’in kurgusal karakterine en çok yaklaşan, belki de geçen Eddie Eagan olmuştu. Üstelik Eagan’ın başardıkları sadece lokal ve uluslararası organizasyonlardan ibaret değildi. Onun maceracı ruhu ve meydan okuyan tavrı, başarıyı dünyanın en ücra köşelerinde aramıştı. Bu arayış onu Merriwell’in de ötesine taşımıştı.<h2 fr-original-style="text-align: left;" style="text-align: left; margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Dünya Turuyla Başlayan Meydan Okuma</h2>Eagan, boks kariyerinin altın dönemlerini yaşadığı yıllarda eğitimine de ara vermemişti. 1922’de Harvard Üniversitesi Hukuk Fakültesinde okumuştu. 1924’te Oxford Üniversitesi’nden kazandığı burs ise yeni bir macera için altın bir fırsat sunmuşu. Britanya’da hukuk üstüne okumaya devam ederken boksa da ara vermemişti.&nbsp;Burada, Britanya Ağır Siklet Şampiyonluk ünvanını kazanmıştı. Yine de Eagan’a ABD, Olimpiyat ve Britanya şampiyonlukları yeterli gelmemişti. Eğitimini tamamladıktan sonra İskoç arkadaşı Douglas Douglas-Hamilton ile Avrupa turuna çıkmıştı. Dünyanın en iyi amatör boksörleri ile karşılaşmak, gittiği her yerde en büyük olmak, gücünü ve azmini test etmek istemişti.İki arkadaşın başlarda Avrupa turnesi olarak düşündükleri bu seyahatin, dünya turuna dönüşmeye başlaması uzun sürmemişti. Turu bitirdiklerinde Avustralya, Hindistan, Yeni Zelanda, Vietnam ve Güney Afrika gibi ülkelere kadar gitmişlerdi. Eagan adım attığı her ülkede, oranın en büyük boksörüyle karşılaşmış ve başladığı turu namağlup tamamlamıştı. ABD’ye döndüğünde çok da mütevazi olmamış ve resmi olmayan Dünya Ağır Siklet Boks Şampiyonu olduğunu açıklamıştı.&nbsp;Eagan’ın eşi Peggy Colgate de onun başarılarına kayıtsız kalamamış ve duygularını “Eddie ve arkadaşı bütün Dünyayı gezdiler. O, her ülkenin amatör şampiyonuna meydan okudu. Bir gün yenilgisiz şampiyonlar anıldığında eşimi onlardan biri olarak saymalısınız.” &nbsp;sözleriyle anlatmıştı.<img src="https://images.aposto.com/2021/11/6/1638597293278.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="0.73" width="550" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Korkusuz Şampiyon</h2>Eagan, ölümünden 16 yıl sonra aralarında Jesse Owens, Mark Spitz ve Wilma Rudolph gibi sporcularla birlikte ABD Şöhretler Müzesi’ne (Hall of Fame) alınmıştı. O, kendi yaptığı sporun en iyisi olmaya çalışmıştı. Bunu ispatamak için tüm Dünyayı gezip, en iyilere rakip olmuştu. Bununla da yetinmemiş, spora olan doğal yeteneği ile hiç bilmediği ve daha önce hiç tecrübe etmediği bir sporda en iyisini ortaya koymak için korkusuzca meydan okumuştu.&nbsp;Tüm Olimpiyat tarihine bakıldığında onun başardıklarına yaklaşan sadece beş sporcu var. Ancak hiç biri hem Kış hem Yaz Olimpiyatlarında altın madalyayaya ulaşmamıştı. Gilbert Patten, kurgusal karakteri Frank Merriwell ile ideal ve atletik sporcunun tasvirini sunmuştu. Sporu bıraktığında Eagan, böyle bir kurgu karakterin sadece romanlarda kalmayacağını herkese göstermişti. Frank Merriwell tüm gerçekliğiyle kim bilir onun da ötesiyle karşımızdaydı.

Korkusuz bir rekabetçi ve elindeki ile yetinmeyen bir yıldızdı o.  Eddie Eagan, hem Kış hem de Yaz Olimpiyat Oyunları’nda altın madalya kazanan tek sporcu olmasını belki de bunlara borçluydu…

Lake Placid ile ilgili hikayeler