Yazı: Biray Kolluoğlu, Evren M. Dinçer ve Zafer Yenal&nbsp;Levon Bağış’ın Aras Yayınları’ndan çıkan <a fr-original-style="" href="https://www.arasyayincilik.com/urun/obur-yazilar/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Obur Yazılar</a>’ını mutlaka okumanız lazım. 2024’ün belki de tek ve en güzel olayıydı, yıl bitmeden kitapçı raflarına çıkmayı başardı. Kitap, Bağış’ın 2013-2020 yılları arasında Agos gazetesindeki “Obur” başlıklı köşesi için yazdığı yazılardan oluşuyor.&nbsp;Kitapta tabii ki şarap da yemek de bol bol var ama aynı zamanda siyaset de, tarih de, kültür de, coğrafya da eksik olmayan konular arasında. Böyle olduğu için de zamansız yazılar bunlar; 10 sene önce de bugün de ve 10 sene sonra da okununca insana dokunacak, düşünceye yeni perspektifler katacak, dünyayla bağlantılarını güçlendirecek…&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2025/0/0/1736669751624.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.71" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Bağış, şarabın kadehteki hâlinden çok daha fazlasını biliyor. Şarap olmadan önce üzümün geçirdiği tüm aşamalarla ilgili anıları, okumaları, deneyimleri, çalışmaları var. Dolayısıyla şarabın asmadaki, bağbozumundaki, şaraphanedeki, tanktaki hâllerine ve bunların etrafında oluşan sosyal ilişkilere, kültüre çok aşina.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">O yüzden de hem havaların değişmesine, hem üretim-emek ilişkilerine, hem siyasete tasalanıyor, dertleniyor; şarabın tüm dünyasını ya da her hâliyle hepimizin dünyasını mesele ediyor. O yüzden de yazıları çok lezzetli olduğu kadar bir o kadar da ufuk açıcı. &nbsp;</li></ul>Obur Yazılar, türlü türlü oburluk heveslerimize eşlik edecek ayrıntılar içeriyor. Zeytinyağlı enginarla şarabın birlikte iyi gitmeyeceğini; “enginarın içerdiği ve karaciğere de çok yararlı olan sinarinin şaraba metalik-kekremsi bir tat verdiğini” daha önce bize anlatan hiç olmamıştı mesela. Ya da “çikolatayla en iyi uyumu, tatlı şarapların” gösterdiğini, roselerin ne kadar genç içilirse o kadar keyif verdiğini bilmiyorduk.&nbsp;Sakatat yemeklerine "asitli bir kırmızının" mesela güzel bir Kalecik Karası’nın ya da İtalyanların Chianti’sinin iyi bir eşlikçi olacağını yine bu kitaptan öğrendik.Tarih oburuysanız özellikle de tarihin yemekle, içmekle ilgili ayrıntılarına meraklıysanız yine Obur Yazılar sizin kitabınız.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Özünde şarabın damıtılmasıyla üretilen bir brendi olan Metaxa’nın yaratıcısı Spiros Metaksas’ın da Smirnoff votkalarının üreticisi Vladimir Smirnoff’un da yolu neden İstanbul’dan geçmiş?&nbsp;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">20’li yaşlarına kadar sadece kola içen Robert Parker, şarap yazınını ve değerlendirme dünyasını nasıl değiştirmiş?&nbsp;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Fransa’da 1789’da Cumhuriyetçiliğini ilk ilan eden bölge Beaujolais’den taze şarap kültürü dünyanın başka yerlerine nasıl yayılmış?&nbsp;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">19. yüzyılın sonunda birçok yerde olduğu gibi Anadolu’da da Filoksera zararlısına karşı verilen mücadelede neler yaşanmış? Hagop Amasyan, Torkom Efendi, Nişan Efendi, Hekimyan Efendi, Zakaryan Efendi, Karekin Deveciyan gibi adları resmî tarihin dehlizlerinden gün yüzüne çıkmaya fırsat bulamamış insanlar bu ülkenin yemek ve kültür tarihini nasıl şekillendirmişler?</li></ul>Hazır Beaujolais’den bahsetmişken bizim Türkiye’de primeur diye bildiğimiz taze şarabın en güzel tasvirini bu kitapta bulabileceğinizi de not edelim:&nbsp;<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(220, 142, 129); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(220, 142, 129); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Koca bir bağbozumu döneminin ilk mahsulü olan bu şaraplar, hem biten bağbozumunun hüznünü ve yorgunluğunu hem de gençliğin coşkulu lezzetini taşır. Bu nedenle kalitesine takılmadan, kestane ile hindi eti ile ya da tek başına keyifle içilmesi tavsiye edilir.”&nbsp;</blockquote>Burada eşlikçi tavsiyesi olarak özellikle kestaneye dikkat! Henüz kestane mevsimi devam ederken denemenizi özellikle öneririz.&nbsp;Kitabın arka planında kimi zaman solmuş kimi zaman capcanlı bir kent olarak İstanbul var. Kapalıçarşısı, Kurtuluş’u, kentsel dönüşümüyle, eski yeni lokantalarıyla, simitiyle İstanbul’la ilgili sorular Levon Bağış’ın aynı zamanda Türkiye’nin geçmişiyle bugünüyle muhasebesine/hesaplaşmasına kapı aralıyor.&nbsp;Bir yanıyla buruk bir yüzleşme bu tabii. Ne de olsa “Nasıl oldu da bu hâle geldik?” “Biz nasıl oluyor da eski restoranlarımızın tabelalarına bile sahip çıkamıyoruz?” sorularının cevabı pogromlarla, sürgünlerle, mübadelelerle, hukuksuzluklarla, işkencelerle bu ülkeden eksilen milyonları hemen akla getiriyor.&nbsp;“Eğlencesini kaybederken” aynı zamanda sofrası da eksik kalmış bir ülke bizimkisi.&nbsp;Ama yine de “yarım kalmış bir memleket hayaline” rağmen ısrarla hayal kurmaya devam edenler var; İstanbul’u hâlâ capcanlı kılanlar da onlar zaten. Biz yine Levon Bağış’ı alıntılayalım:&nbsp;<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(220, 142, 129); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(220, 142, 129); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Hâlâ bu ülke için hayal kuranlara, kalanlara selam olsun.”</blockquote>Bitirirken en kallavi selamı da geçen Aralık ayında kaybettiğimiz Tomo’ya (<a fr-original-style="" href="https://www.arasyayincilik.com/yetvart-tomasyan-tomo/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Yetvart Tomasyan</a>)&nbsp;gönderelim. Türkiye’de son yıllarda yemekle ve tarihiyle ilgili en güzel kitapları &nbsp;yayınlayanlar arasında Aras Yayınevi başı çekti. Takuhi Tovmasyan’ın, Silva Özyerli’nin, Nadya Şener’in, Vağinag Pürad’ın, Bogos Piranyan’ınkiler hemen ilk aklımıza gelenler arasında.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2025/0/0/1736669800905.jpeg" width="550" style="width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.79" fr-original-style="width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Şimdi bunların arasına Levon Bağış’ınki de eklendi. Eminiz Aras’ta yayımlanan her kitap gibi bu eserler de yayınevinin kurucularından Tomo’nun masasından geçti. Tomo kocaman sevgisiyle, coşkusuyla, heyecanıyla, iyiliğiyle yıllarca Aras’ın temel direklerinden biri oldu. Soframızı tamamlamak için hâlâ umudumuz varsa bunu Tomo’ya ve onun hazırlığında büyük emek harcadığı kitaplara borçluyuz. &nbsp;

Zappa Zamanlar

Levon Bağış’ın Aras Yayınları’ndan çıkan "Obur Yazılar" kitabı, Bağış’ın 2013-2020 yılları arasında Agos'taki “Obur” başlıklı köşesi için yazdığı yazılardan oluşuyor. Kitapta tabii ki şarap da yemek de bol bol var ama aynı zamanda siyaset de, tarih de, kültür de, coğrafya da eksik olmayan konular arasında. Böyle olduğu için de zamansız yazılar bunlar.

Levon Bağış'tan: 'Konuşmayı şehvetle' seven yazılar

🍛 Ne yiyoruz? Casa Lavanda'dan şef Emre Şen'in apéro tarif okurları için verdiği yılbaşı tarifi confit ördek <a fr-original-style="" href="https://aposto.com/s/yeni-yil-sofrasinin-yildizi-confit-ordek-but" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">but</a>.&nbsp;🙋🏼‍♀️ Kimi tanıyoruz? Aposto Seyahat'te İrem Çağıl'ın "gezgin bir dişi Gandalf" olarak tanımladığı Josephine <a fr-original-style="" href="https://aposto.com/s/anadoluda-gezgin-bir-disi-gandalf-josephine-powell" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Powell'ı</a>.📚 Ne okuyoruz? Zappa Zamanlar'da Biray Kolluoğlu, Evren M. Dinçer ve Zafer Yenal'ın, üniversitelerin dönüşümüne ilişkin küresel tartışmanın Türkiye ayağını ele alan <a fr-original-style="" href="https://aposto.com/s/evdeki-hesap-universiteye-uydu-mu" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">yazısını</a>.

Aposto Gündem

Yazı: Biray Kolluoğlu, Evren M. Dinçer ve Zafer Yenal Ünlü sosyal bilim dergisi Daedalus bir süre önce dünya çapında devam eden üniversite tartışması kervanına <a fr-original-style="" href="https://direct.mit.edu/daed/issue/153/2" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">katıldı</a>. Derginin son sayısı birçok farklı konuda son derece ilginç makaleleri biraraya getiriyor: Üniversitelerin geçirdiği tarihsel dönüşümler, başarılı ve başarısız örnekleriyle uluslararasılaşma çabaları, Coursera, Minerva gibi platformlarla artan dijitalleşme, araştırma ile eğitimi biraraya getiren Humboldtçu hibrit modelin karşı karşıya kaldığı çoklu ekonomik, meşruiyet ve ifade özgürlüğü krizleri, yeni ulusal modeller, Katar’daki Northwestern, Çin’deki Duke gibi popüler uluslararası ortaklıklar, krizlerle birlikte ilk gözden çıkarılan ve kaynakları kesilince giderek ufalan sanat ve beşeri bilimler odaklı kurumlar…&nbsp;Üniversitelere dair bu <a fr-original-style="" href="https://journals.sagepub.com/doi/full/10.1177/02632764241299411" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">kapsamlı ve katmanlı gündem</a>in varlığı, meselenin bize üniversitenin sadece üçüncü (yüksek) kademe bir eğitim kurumundan ibaret olmadığını gösteriyor. Karşımızda toplumun her kesimini pek çok açıdan etkileyen ve bir yandan da yaşanan toplumsal dönüşümlerden etkilenen bir meta kurum var. Ve tüm bunlar sadece öğretim ve araştırma faaliyetleriyle sınırlı da değil. Üniversiteler bulundukları çevreyi sosyal ve fiziksel olarak şekillendirebiliyor.&nbsp;<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Üniversitenin geçmişi</h2>Üniversite eğitimi, 1950’lerde yaygınlaşmaya başladı. Yüksek öğrenim sadece elitlerin erişebildiği bir ayrıcalıkken 2. Dünya Savaşı’ndan sonra önce orta sınıflar ve sonra alt sınıfların da erişebildiği kitlesel eğitime doğru bir geçiş yaşandı. 2000’lerde ise bu genişleme, özellikle gelişmekte olan ülkelerde daha da hızlandı. Aynı dönemde ileri kapitalist ülkelerde demografik duraksamalar öne çıktı ve piyasalaşma baskısı altında mevcut üniversite sistemleri dönüşme sürecine girdi.Türkiye, kendine benzer ülkelere paralel bir şekilde yükseköğrenim havuzunu genişletti. Modern üniversiteler 1933’te İstanbul’da başladı, ancak yükseköğretim sisteminde asıl genişleme 2. Dünya Savaşı sonrası dönemde oldu. 1946’da Ankara Üniversitesi kuruldu ve 1980’e kadar üniversiteler metropollerde ve ikinci kademe büyükşehirlerde yoğunlaştı. 1982’de YÖK’ün kurulmasıyla yükseköğretimde karar alma süreçleri merkezileşti ve 1992’de 21 yeni kamu üniversitesi kuruldu. 2000 sonrasında ise sayısal büyümede ciddi bir sıçrama yaşandı.<img src="https://images.aposto.com/2024/11/0/1735467773733.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="3.01" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">2000 sonrası büyük dönüşüm</h2>AKP iktidara gelene kadar Türkiye’nin yükseköğretim sistemi, gelişmekte olan ülkelerle benzer özellikler taşıyordu ve nüfusun yalnızca %1,6’sı üniversiteye kayıtlıydı. 2000 sonrasında&nbsp;gelişmekte olan diğer birçok ülkede olduğu gibi Türkiye’de de üniversitelerin sayısı arttı ve üniversite eğitimi toplumun geniş kesimlerine yayıldı. Ancak Türkiye’deki büyüme diğer ülkelere kıyasla çok daha yüksek oldu.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Türkiye’de üniversiteli öğrenci sayısı %400 artarken, diğer gelişmekte olan ülkelerde bu oran ortalama %100’lerde kaldı. Üniversiteli öğrenci sayısı %518 artışla 2022’de tepe noktasına ulaştığında ülkede artık 8,29 milyon üniversiteli vardı.&nbsp;</li></ul>Bu sürecin önemli bir özelliği, büyümenin Anadolu’nun küçük kentlerini de kapsamasıydı. Örgün eğitimdeki öğrenci sayısı 4 milyona ulaşırken bu artışın 750 bini 41 küçük kentte görüldü.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bu büyümeden küçük kentlerin aldığı görece yüksek pay, bizi dünyadan ayrıştıran bir diğer önemli unsur. Birçok ülke, üniversite genişlemesini büyük şehirlerle sınırlarken (genelde mevcut üniversitelerin kapasitesinin artırılmasıyla) Türkiye, 2006-2008 arasında “her ile bir üniversite” politikasıyla küçük şehirlere yöneldi. Bu şehirlere yönelik sistematik ve kısa süreli bir genişleme neredeyse başka hiçbir ülkede yaşanmadı.&nbsp;</li></ul>Bizi dünyadaki eğilimlerden ayıran bir diğer önemli fark ise üniversite genişlemesinin kimin tarafından finanse edildiğiydi. Türkiye’de piyasalaşma/özelleştirme ya da özel sektörle işbirlikleri dünyaya paralel bir şekilde öne çıksa da ve özellikle söylemsel düzeyde çok önemsense de küçük kentlerdeki genişleme neredeyse tamamen kamu kaynaklarıyla yapıldı. Bir başka deyişle diğer benzer örneklerden farklı olarak Türkiye’de üniversite genişlemesi çok büyük oranda devlet eliyle yapıldı.Kısacası Türkiye’de üniversite genişlemesi hem sayı hem mekan hem de öznesi bakımından küresel eğilimlerden belirgin bir şekilde farklılaştı. Sonuçta Türkiye’de tuhaf bir durum ortaya çıktı. OECD verilerine göre Türkiye, üniversiteye kayıt oranlarında birinci sırada yer alırken, okul öncesi ve lise düzeyinde ortalamaların gerisinde kaldı. Okul öncesi eğitimde OECD ülkeleri arasında uzak ara sonuncu olan Türkiye yükseköğrenimde fark attı.Küçük şehirlerde yeni üniversiteler açmak, hem sosyo-ekonomik yapıyı dönüştürdü hem de merkezî hükümetin, yani <a fr-original-style="" href="https://iletisim.com.tr/kitap/tasra-universiteleri/10298?srsltid=AfmBOorJpx3GE_sXfp7e27jd2oL36H_M8uDTEJEoNoBIy3wcsz4AajXh" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">AKP’nin etkisini artırdı</a>. Ancak, bu süreçte kalite düşüşü ve bölge ekonomisiyle entegrasyon eksikliği gibi sorunlar ortaya çıktı. Basında ve literatürde en çok altı çizilen eleştiriler de bu noktalara odaklandı. Üniversitelerin fizikî kapasiteleri ve beşeri sermayelerinin yetersizliği gibi örneklerle kalite sorunu tartışıldı çokça. Genellikle liyakatla ilgili sorunlara, kayırmacılığa ve kaynak eksikliklerine vurgu yapıldı.&nbsp;Öte yandan üniversitelerin küçük kentlerde yarattığı sosyolojik dönüşümler tartışmalarda kendine pek yer bulamadı. Halbuki başta fizikî mekanın dönüşümü olmak üzere yerelde birçok etki yarattı bu kurumlar.&nbsp;<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Üniversiteler ve değişen kentler</h2>Türkiye’de 41 küçük şehirde kurulan üniversiteler, kentlerin ekonomik, sosyal ve kültürel yapısını ciddi ölçülerde değiştirdi ve yer-mekan şekillendirici önemli aktörler hâline geldi. Bu etkiler, yoğun sanayileşme sürecine paralel olarak sosyolojik değişimlerin daha erken dönemlerde kendini gösterdiği Tekirdağ ve Yalova gibi kentlerin dışında daha da belirgin oldu. Her bir şehirde ortalama 18.000 öğrencinin yanı sıra binlerce akademik ve idari personeliyle kamu sektöründe yepyeni bir istihdam kaynağı yaratıldı. Farklı düzeylerde yarattığı çarpan etkisiyle bu durum yerel ekonomilere bir dinamizm getirdi.Yeni açılan üniversiteler, demografik açıdan durağan olan şehirlerde nüfus artışına neden oldu. Örneğin, Kırşehir’in nüfusu 2007-2023 arasında %10 artarken, şehir merkezinde bu oran %39’a ulaştı. Giresun’daki Gaziler ve Nevşehir’deki İkibinevler gibi kampüs çevresindeki mahalleler hızla gelişti ve gençlere yönelik sosyal yaşam ve ekonomik hareketliliğin merkezi hâline geldi.<img src="https://images.aposto.com/2024/11/0/1735467649123.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.79" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Kampüslerin genellikle şehir merkezlerinin dışında konumlandırılması, şehirlerin gelişim yönünü belirledi. Kastamonu’nun Kuzeykent ve Yozgat’ın Çapanoğlu mahalleleri gibi alanlar, farklı sosyal ve ekonomik bölgeler hâline geldi. TOKİ gibi kamu kurumları, kampüs çevresindeki konut ve altyapı projeleriyle bu büyümeyi destekledi.Yeni üniversiteler, toplumsal cinsiyet alanını da etkiledi. Kadınların üniversite kayıt hızı erkeklerinkini geçerken, üniversiteli kadın sayısı erkekleri geride bıraktı. Ayrıca üniversiteler, kadınlar için güvenli ve görece yüksek maaşlı iş imkanları sağladı. Örneğin, Bayburt’ta üniversite bünyesindeki 498 akademik pozisyonun 170’ini kadınlar doldurdu, bu da şehirdeki kaliteli kadın istihdamının önemli bir kısmını oluşturdu. 41 küçük kentteki toplam akademik kadın istihdamı 13 bine yaklaştı.AKP için üniversitelerin Anadolu’nun küçük kentlerine genişlemesi kültürel hegemonyalarının oluşturulması, kendi elitlerinin yaratılması açısından önem taşıyordu elbette. Ama politikalar çoğu zaman beklenmedik sonuçlar da doğururlar. Recep Tayyip Erdoğan’ın hem kadınların yükselen ilk evlilik yaşlarından hem de düşen evlilik ve doğum oranlarından şikayetçi olduğunu biliyoruz. Özellikle küçük kentlerde üniversitelerin artması ve üniversiteli olmanın yaygınlaşması bu sonuçların ortaya çıkmasında rol oynamış olabilir.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bu nedenle, üniversite genişlemesi sadece niceliksel yönleriyle değil, aynı zamanda karmaşık ve öngörülebilirlikten uzak toplumsal etkileriyle de birlikte değerlendirilmeli.</li></ul>Sonuç olarak, Türkiye’nin küçük kentlerinde üniversitelerin yaygınlaşması, şehirlerin sosyo-ekonomik ve kültürel yapılarında önemli dönüşümler yarattı. Bu süreç, demografik durağanlığı kırarak genç nüfusun artmasına ve kentlerin hareketlilik kazanmasına yol açtı. Üniversiteler büyük istihdam sağlayıcıları ve yer şekillendirici aktörler hâline geldi. Kadın istihdamı ve eğitimi konusunda sağlanan ilerleme toplumsal cinsiyet ilişkilerini de etkiledi.&nbsp;Tüm dünyada üniversite sistemleri köklü bir dönüşüm yaşarken Türkiye’nin girdiği patika bizi nereye götürüyor? Yükseköğrenime yapılan yatırımlar büyük bir kaynak israfı mı yoksa küçük kentlerin çekimlerini artıracak mı? Bu hamle AKP’nin ideolojik hegemonyasını mı güçlendirecek yoksa üniversiteler bu kentlerin muhafazakar yapı ve değerlerden uzaklaşmasına mı neden olacak?&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Üniversite genişlemesinden önce 2004’deki yerel seçimlerde AKP 41 şehirden 29’unda kazanmıştı, 2024’te bu rakam 8’e düştü.&nbsp;</li></ul>Henüz bu soruların yanıtlarını tam olarak veremiyoruz. Ama kesin olan şu ki Türkiye’de toplumsal değişim ile üniversiteler arasındaki ilişki, önümüzdeki dönemde de yoğunlaşarak sürmeye devam edecek.&nbsp;

Üniversite genişlemesi sadece niceliksel yönleriyle değil, aynı zamanda karmaşık ve öngörülebilirlikten uzak toplumsal etkileriyle de birlikte değerlendirilmeli.

Evdeki hesap üniversiteye uydu mu?

ABD'deki sosyolojik dönüşüme baktığımızda iki partili sistemin ülkeyi sosyal adalet başta olmak üzere temel hayati konularda bir seçimsizliğe ittiğini görmek mümkün. Dolayısıyla Salı günü seçim nasıl sonuçlanırsa sonuçlansın ABD'nin ve dünyanın içinde bulunduğumuz sürekli kriz hâlinden çıkması güç görünüyor.

Evren M. Dinçer ile ilgili hikayeler