Türkiye, uzun yıllardan sonra ilk kez AB’ye tam üyelik talebini yüksek sesle dillendirmeye başladı. Bu gelişmenin arka planında elbette uluslararası konjonktür var. Ancak Türkiye’ye sıcak mesajlar veren AB ülkeleri açısından da Türkiye açısından da müzakereleri yeniden başlatmak çok da kolay değil. Bu engellerin nasıl aşılacağını zaman gösterecek.Bir adım geriden: Türkiye, 1949 yılındaki 10 kurucu üyenin ardından 1950 yılında Avrupa Konseyi’nin ilk yeni üyelerinden biri oldu. 1963’te de Avrupa Ekonomik Topluluğu’nun üyesi seçildi. Ancak bu durum AB’ye üye olmasına yetmedi. 1995’te, Gümrük Birliği anlaşmasını imzalaması, AB üyeliğine atılan somut adım olarak görüldü. 12 Aralık 1999’da tam üyelik için resmen aday olarak tanındı. Sırada reformlar vardı.&nbsp;Anayasa değişiklikleri, AB paketleri ile üyelik standartları karşılanmaya çalışıldı. Tam üyelik için müzakereler 3 Ekim 2005’de başlatıldı. Ancak Türkiye, bu süreçte başka bir hatta girmişti. Paketler yavaşladı, iç tartışmalar AB’yi geri planda bıraktı.&nbsp;Katılım sürecinin tamamlanması için gerekli olan 35 fasıldan Mayıs 2016 itibarıyla sadece 16'sı açılmış ve sadece bir fasıl kapatılabilmişti. Aynı yıl, katılım müzakereleri tamamen durdu. AB, Türkiye’yi hukukun üstünlüğü ve insan hakları konusunda adım atmamakla suçluyordu.&nbsp;<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Tam üyelik söylemi geri döndü</h2>AB ile imzalanan “mülteci anlaşması” bu süreçteki somut neredeyse tek ilişkiydi. Ve bu anlaşmanın da üyelik müzakereleri ile ilgisi yoktu. AB, Suriye başta olmak üzere farklı ülkelerden gelenlerin geçişine izin verilmemesini istiyordu.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Tüm bu gelişmelerden sonra bu yıl, dünyadaki gelişmelerin etkisiyle tam üyelik söylemi geri döndü.&nbsp;</li></ul>Cumhurbaşkanı Erdoğan da bunu açıkça dile getirmeye başladı. Erdoğan, karşı karşıya bulundukları sınamaların, Avrupa'nın ekonomik güvenliği ve savunmasında, Türkiye ile AB arasındaki münasebetlerin ne denli kritik olduğunu bir kez daha ortaya koyduğunu belirterek, şöyle dedi:&nbsp;<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(224, 101, 53); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(224, 101, 53); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">"Biz tam üyelik hedefimizi çok güçlü biçimde muhafaza ediyoruz. Birliğin de artık stratejik ve vizyoner bir tutum benimsemesini, dolayısıyla üyelik müzakerelerimizin bir an önce canlandırılmasını bekliyoruz. Ümit ediyorum ki tüm yüksek düzeyli toplantıları da en kısa zamanda birlikte gerçekleştiririz. Sözlerime son verirken Ukrayna'da adil, kalıcı ve onurlu bir barışın tesisi için müzakere sürecine ev sahipliği de yapmak dahil, her türlü katkıyı yapmaya hazır olduğumuzun altını çiziyorum. Bu düşüncelerle toplantımızın barış ve istikrar yolunda hayırlı neticeler getirmesini temenni ediyorum."</blockquote>Erdoğan, son olarak Antalya’daki Diplomasi Forumu’nda da bu görüşünü şu sözlerle tekrarladı:&nbsp;<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(224, 101, 53); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(224, 101, 53); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“AB hedefimiz stratejik önceliğimizdir. Ancak kimi zaman korkulardan, kimi zaman ön yargılardan, kimi zaman da Birliği içeriden esir almış aktörlerden dolayı Avrupa Birliği, üyelik sürecimizin ilerletilmesi hususunda gereken iradeyi sergileyemiyor. Daha doğru bir ifadeyle, bugün kimi Avrupa ülkeleri, bundan üç çeyrek asır önce Avrupa Birliği'ne hayat veren ufku, cesareti ve stratejik bakış açısını maalesef ortaya koyamıyor. Diyoruz ki, eğer Avrupa Birliği mevcut sınamaların üstesinden gelmek, yeniden yapılanan küresel sistemde hak ettiği şekilde temsil edilmek istiyorsa, buna göre davranmalı, bagajlarından kurtulmalı ve Türkiye tam üye olarak birlikteki sandalyesine bir an önce kavuşmalıdır.” </blockquote><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Müzakereler başlar mı?</h2>Bu noktada müzakerelerin tıkandığı noktalara&nbsp;dönüp bakmakta fayda var. AB’nin müzakereleri askıya aldığı süreçte, Terörle Mücadele Kanunu’nda değişiklik yapılmaması ve yargı pratikleri temel gerekçeydi. Bu tartışma o kadar boyutlandı ki her iki taraf restleşerek masadan kalktı.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bugün, tam üyelik söyleminin yeniden ortaya çıkmasının nedeni aslında Trump yönetiminin AB’ye ve NATO’ya yönelik tavrı. Askerî olarak AB ülkelerinin NATO’ya hiçbir katkısı olmadığını söyleyen Trump, ABD desteğinin beklenilmemesini açıkça dillendirdi.</li></ul>O günden bu yana AB ülkelerinde güçlü orduların kurulması, silahlanma, savunma bütçesine yüksek pay ayrılması tartışılıyor. Dünyadaki en büyük kara ordularından birine sahip olan Türkiye’nin önemi de bu aşamada yeniden gündeme geldi. AB ülkeleri içerisinde en azından müzakerelerin başlatılabileceği görüşü oluştu.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Roth’un kritik açıklaması</h2>Ancak bir yandan da Türkiye açısından gündemden düşmeyen başlıklar var. TMK’nın değiştirilmemesi, AİHM kararlarına uyulmaması en önemli başlıklardan.Buna rağmen müzakere süreci başlatılabilir mi?Uzun yıllar Türkiye üzerine çalışan Almanya Kültür Bakanı Claudia Roth’un, T24’ten Cansu Çamlıbel’e yaptığı açıklamalar, yaklaşımın bu yönde olmadığını gösteriyor. İmamoğlu soruşturmalarına atıf yaparak şöyle diyor Roth:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(224, 101, 53); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(224, 101, 53); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Birkaç gün önce dışişleri bakanımla konuştum. Bana yakın zamana kadar Türkiye ile tam üyelik müzakerelerinin yeniden başlatılması için gerçek bir açılımın gündemde olduğunu anlattı. Ama şu anda durum çok karmaşıklaştı. Bana bunu anlattı. Yani durum şimdi farklı. Biliyorsunuz ben onlarca yıldır bunun için, Türkiye’nin AB üyesi olması için mücadele ediyorum. Ama 19 Mart'ta olanlardan sonra bu mümkün mü? Üniversitenin dekanı İmamoğlu’nun diplomasını iptal etmek için yasal bir neden olmadığını söylese de 30 yılı aşkın bir süre sonra İmamoğlu’yla beraber o kadar insanın diploması iptal edilmişken bu mümkün mü? Yargı bağımsızlığı yok, üniversitelerin bağımsızlığı yok... Türkiye'de şu anda hiçbir kurumun bağımsızlığı yok. Bütün bunlar çok yanlış. Üç kez seçilmiş bir belediye başkanının bu şekilde hapiste tutulduğu türden bir Türkiye'ye AB'nin kapısını açmamalıyız.”</blockquote>Aşılabilir mi?Roth’un yorumu bu yönde ama Türkiye umutlu. Ancak müzakerelerin başlatılması için önce tarafların bu konuda masaya oturmaları ve şartları konuşmaları gerekiyor. Kapının açılıp açılmayacağını da ancak bu kritik görüşmeler belirleyecek.&nbsp;Her koşulda Türkiye’nin hiçbir adım atmadan, AİHM kararlarını uygulamadan, yasal değişiklikler yapmadan bu yola girmesi kolay görünmüyor. Bu yüke bir de İmamoğlu soruşturması eklenmiş durumda. Bu engellerin aşılıp aşılamayacağını, aşılırsa nasıl aşılacağını da zaman gösterecek.

Spektrum

Türkiye, uzun yıllardan sonra ilk kez AB’ye tam üyelik talebini yüksek sesle dillendirmeye başladı. Bu gelişmenin arka planında elbette uluslararası konjonktür var. Ancak Türkiye’ye sıcak mesajlar veren AB ülkeleri açısından da Türkiye açısından da müzakereleri yeniden başlatmak çok da kolay değil. Bu engellerin nasıl aşılacağını zaman gösterecek.

Avrupa Ekonomik Topluluğu ile ilgili hikayeler