🎬 &nbsp;Ne izliyoruz?&nbsp;Parasite'ın yönetmeni Bong Joon-ho’nun Robert Pattinson’ı başrole yerleştiren, mizahı ön planda tutan, türcülük karşıtı yeni bilimkurgu filmi Mickey 17'i. Emre Eminoğlu, sinema ve müzik bültenimiz Duende için <a fr-original-style="" href="https://aposto.com/s/mickey-17-turculuge-ve-sinifsal-ucuruma-karsi-omuz-omuza" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">yazdı</a>.

Aposto Gündem

<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(224, 101, 53); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(224, 101, 53); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">Film:&nbsp;Mickey 17 Yönetmen:&nbsp;Bong Joon-ho Yapım yılı: 2025 Süre: 137 dakika</blockquote>Güney Kore sinemasının en popüler yönetmenlerinden Bong Joon-ho, bu ünvanı 2019’da Parasite&nbsp;ile herkesin gönlünü fethetmeden çok önceleri hak etmişti bile. Memories of Murder&nbsp;(2003), The Host&nbsp;(2006), Mother&nbsp;(2009) filmlerinin ardından ilk İngilizce filmi Snowpiercer&nbsp;(2013) ve Netflix orijinal filmi olarak yayınlanan Okja&nbsp;(2016) ile uluslararası izleyicinin aşina olduğu bir isim hâline gelmişti. Bong’un Parasite’ın olağanüstü başarısının ardından bir sonraki filmini çekmesi için beş yıldan fazla bir süre bekledik. Edward Ashton’ın Mickey 7&nbsp;adlı bilimkurgu romanından uyarlanan Mickey 17,&nbsp;Berlin Film Festivali’ndeki dünya prömiyerinin ardından hemen sinema salonlarındaki yerini aldı.&nbsp;Romandaki Mickey’lere 10 adet daha ekleyen film, buzlarla kaplı bir gezegene gönderilen ilk koloninin “harcanabilir” deneği olmayı kabul eden yani tekrar tekrar ölerek&nbsp;kendi klonu olarak yaşamaya devam eden bir işçinin yaşadıklarını konu alıyor. Yanlışlıkla sureti Mickey 18 ile aynı anda hayatta kalan Mickey 17, koloni liderinin kötücül planlarını kavrayınca, hem gezegenin yerlisi yaratıkları hem de kolonideki insanları tehdit eden bu komployu engellemeye çalışıyor.<img src="https://images.aposto.com/2025/2/5/1741348677532.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.86" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Mickey 17 | Kaynak: TME FilmsBong Joon-ho sineması, uzun yıllardır tepsimize sınıfsal uçurumların sonuçları konusunda spekülatif senaryolar koyuyor. Bunu bazen cinayet gerilimi ya da bilimkurgu gibi türlerle harmanlayarak ve tür sinemasının nimetlerinden faydalanarak yapıyor, hatta aynı filmin içine tür geçişlerini ya da&nbsp;tür virajlarına sebep olan sürprizleri doğal bir şekilde yedirebiliyor. Parayı ve gücü elinde bulunduran kesimin yoksul ve ezilen kesim tarafından tehdit edilmesi yönetmenin sinemasında çok sık karşımıza çıkıyor. Ayrıca türcülük karşıtı söylemleri ve hikayeleri de kullanıyor. Mickey 17&nbsp;de yönetmenin diğer filmlerinden farklı değil: “Harcanabilir” olmayı kabul edecek denli çaresiz kalmış Mickey’nin bu görevi üstlenerek hizmet ettiği koloni ve lideri arasındaki sınıfsal uçurum ve gezegenin yerlisi yaratıkların insanların işgaline maruz kalması filmin temelindeki iki ana çatışmayı oluşturuyor.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2025/2/5/1741348695000.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.51" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Yönetmen Bong Joon-ho, Mickey 17&nbsp;setinde | Kaynak: TME FilmsFilmin yıldızı pek tabii ki Mickey’leri canlandıran Robert Pattinson. Her biri birbirinin klonu olmasına rağmen kendi karakteristik detaylarına sahip Mickey’ler (bilhassa Mickey 17 ve Mickey 18) arasındaki farklar, Pattinson’ın oyunculuk yeteneğiyle belirginleşiyor. Yine de bugüne dek komedi oyunculuğunu pek ön planda tutmayan Pattinson’ı yadırgayanlar da olacaktır. Ona Steven Yeun, Naomi Ackie, Mark Ruffalo ve Toni Collette’in de aralarında bulunduğu güçlü bir oyuncu kadrosu seçiyor.&nbsp;Ruffalo ve Collette’in bilinçli bir ciddiyetsizlikle canlandırdığı tiplemeler filmin en büyük mizah kaynağı. Karikatürize ve parodiye kaçan bir baştansavmalıkla yazılmış üst sınıf karakterlerini biraz olsun kurtarmaya yetiyor. (Toni Collette’in üzerine kan sıçramaması için İran halısına sarıldığı sahne çok yakında favori meme’lerimden biri olacak, eminim.) Ruffalo’nun muhtemelen Donald Trump ve Elon Musk&nbsp;videoları çalışarak hazırlandığı&nbsp;karakterini itici bulmamın nedeni gerçekten de baştansavma yazılmış bir karakter olması mı yoksa gerçek hayatlarımızdaki kötü, tahmin edilemez ve çılgın karakterleri fazla gerçekçi bir şekilde canlandırılıyor olması mı, emin değilim.<img src="https://images.aposto.com/2025/2/5/1741352506708.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.86" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Naomi Ackie ve Robert Pattinson, Mickey 17&nbsp;| Kaynak: TME FilmsMickey 17,&nbsp;komediyi ön plana alan bir bilimkurgu olarak hem eğlenceli bir hikaye vadediyor hem de yarattığı görsel dünyayla büyülüyor. Öte yandan film, sınıfsal uçurumun iki uç noktasındaki kesimi de yeterince tanıtmayı, neden ve nasıl bu koşullarda yaşadıklarını aktarmayı başaramıyor. Mizahın Bong Joon-ho’nun sinema dilinin önemli bir parçası olduğunun bilincinde olsam da, komedinin ve karikatürün esas meselelerin önüne geçtiği, sürprizlerden yoksun bir film bu. Sunduğu çözüm ise “zenginleri yiyin” ya da “zenginleri öldürün” sloganının ötesine geçemiyor; doruk noktasından sonra oldu bittiye getirilmiş bir sahne, sanki düzeni değiştirmenin çok kolay olduğunu ima ediyor.Nerede izleyebilirsin?&nbsp;Mickey 17,&nbsp;bugün gösterime girdi.Benzer işler:<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Moon&nbsp;(2009, Duncan Jones)</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Oblivion&nbsp;(2013, Joseph Kosinski)</li></ul>

Duende

“Parasite”ın yönetmeni Bong Joon-ho’nun Robert Pattinson’ı başrole yerleştiren yeni filmi “Mickey 17”, mizahı ön planda tutan, türcülük karşıtı bir bilimkurgu.

Mickey 17: Türcülüğe ve sınıfsal uçuruma karşı omuz omuza

Afet sonrası sürdürülebilir iyileşme, kırılganlık biçimlerinin yeniden yaratılmasını önlemek için geçmiş deneyimlerden ders çıkarmayı gerektiriyor. Bu durumlarda bellek inşası hem iyileşme sürecini hem de yeniden kalkınma planlarını destekleyen bir sürece düşünüyor. Dolayısıyla, afet hafızası afetin hatırlama, unutma ve yok sayma unsurları arasındaki dengeden kaynaklanıyor ve sürdürülebilir iyileşme için hem bir araç hem de bir engel <a fr-original-style="" href="https://link.springer.com/article/10.1007/s13753-020-00277-8" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">olabiliyor</a>.Araştırmalar, belleğin toparlanmanın tüm aşamalarına içkin olduğunu gösteriyor. ABD’de afet sonrası bellek çalışmalarının anlamlarını ve işleyişini sorgulamak için söylem analizinden yararlanan <a fr-original-style="" href="https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S2212420917301826" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">bir araştırma</a>, afetlerin mekânları yeniden inşa eden hatırlamaları gösterdiğini, afet sonrası anmaların çok çeşitli derecelerde samimiyet inşa ettiğini ve hayatta kalanların anılarını yansıtan anıtların toplumun iyileşmesine yardım ettiğini ortaya koyuyor.Ortak bellek, toplumların tutumları, kararları ve sorunlara yaklaşım biçimlerini etkiliyor. Bu süreçte yeni oluşacak bilinçte toplumun tüm paydaşlarının temsil edilmesi çok önemli bir boyut taşıyor.Bu ihtiyaca karşılık vermek için mülteciler, toplumsal cinsiyet, LGBTİ+ ve türcülük üzerine çalışan kişiler bir araya gelerek daha az temsil edilen gruplarla ortak çalışma alanlarından yola çıkarak politika yapmak üzere bir araya geldi ve Bellek ve Hareket projesini ortaya koydu.Bellek ve Hareket’in ilk projesi, 8 Mart Dünya Kadınlar Günü’nden ilhamla sadece kadınların insan hakları özelinde değil, günün patriyarkal kapitalist isyanına ve dolayısıyla depremler boyunca ortaya çıkan hükümet yetersizliği durumuna uygun olarak politika yapmak üzerine gelişti. Amaç, sahada kadınlara ve LGBTİ+’lara uygulanan cinsel, fiziksel, psikolojik şiddeti görünür kılmak; depremzedelerin sesleri olmaya çalışmak (fiziksel alandan ses kaydı almak ve bunları dijital medyada ve basın yoluyla duyurmak gibi yollarla) geniş kitleye ulaştırmak; birlik hissini vurgulamak; bölgedeki kadınların ve LGBTİ+’ların hijyen ihtiyacına dikkat çekmek; güvenli barınma, çalışma ve psikososyal destek ihtiyaçlarının altını çizmek; kayıp çocuklar, kiracılar ve farklı etnik gruplar özelinde genişleyen ihtiyaç alanları için kamuoyu oluşturmak olarak belirlendi.Bellek ve Hareket’in&nbsp;ikinci adımı ise bir dijital bellek çalışması yapmayı olacak. Hükümet ve siyasiler tarafından hafızasızlaştırma politikaları devam ederken İBB’yle ortak bir “Deprem Müzesi” veya şehrin geneline yayılan enstalasyonlar üzerine düşünen proje katılımcıları, depremzedelerin unutulmamasını ve görevlerini yerine getirmeyen kişi, kurum ve kuruluşların yargılanma sürecine yönelik kamuoyu oluşturmayı amaçlıyor.<img src="https://images.aposto.com/2023/2/5/1679062252126.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.34" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><a fr-original-style="" href="https://www.alluringworld.com/tsunami-monument/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Tsunami Anıtı</a>. Malé, Maldivler.Hint Okyanusu çevresindeki birçok ülkeyi etkileyen, 2004 yılında gerçekleşen büyük tsunamide hayatını kaybedenleri onurlandıran anıt.<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Proje, bir “Bellek Maratonu” düzenleyerek suç ve ilişki ağını hatırlamak, hesap sormak, hukuki süreçleri takip etmek, özel okul ve STK’lar aracılığıyla farklı yaş gruplarına destek olmak, anma yapmak ve anıtlar kurmak için bölgede fiziksel mekânlar yaratmayı amaçlıyor.Ek olarak projeler bellek haritalama, belleği yaygınlaştırma ve aktivizm iletişiminde açık kaynak bir kılavuz oluşturmayı da hedefliyor. Projelerin hayata geçmesi ve kendini devam ettirmesi için bariyer ve riskler başlığı altında hukuki engeller, internet kaynaklı engeller veya saldırılar ve dezenformasyon gibi maddeler var.Bellek ve Hareket,&nbsp;yukarıdaki projeler göze alındığında, çalışmaları odağınca uzun vadeye yayılması gereken dayanışma kültürünü içselleştirmek amacıyla bir yol haritası çizmeye odaklanıyor. 6 Şubat depremlerinden sonra ilk eylem olan 8 Mart Feminist Gece Yürüyüşü özelinde yürüttüğü çalışmayla özneleri önceliklendiriyor ve kamusal alanları sahayla şehri birleştirmek adına araçsallaştırıyor.Bellek Maratonu projesi de amaçlanan hedefler doğrultusunda somut çıktılar elde etme ihtimalini artırıyor ve toplumsal hafızayı bir dizi paydaşla beraber interdisipliner şekilde incelemeyi önceliklendiriyor. Proje sonunda ulaşılabilecek hedefler, 6 Şubat depremlerinden gerekli öğrenimlerin sağlanmasına alan açarak faillerin unutulmamasına ve depremzedelerin anılarını canlı tutmaya önayak oluyor. Böylelikle benzer bir doğal afet sürecinin insan kaynaklı yıkıma dönmesinin önüne geçme çabalarına bir katkı sunulmuş olacak.Araştırmalar, afet sonrası anıtların ve afette kaybedilenleri anan yapı ve çalışmaların iyileşmede önemli bir yeri olduğunu gösteriyor. Örneğin 2011 yılında Japonya’da gerçekleşen deprem ve tsunami hakkındaki bir araştırma, afet anıtlarının yalnızca geçmişi anımsatan araçlar olmadığını, hayatını kaybedenler için yapılan anıtların iyileşme, sosyalleşme ve geçici olarak çoraklaşan topraklarda bir yer duygusu yaratmada aktif ve önemli roller oynayabileceğini <a fr-original-style="" href="https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S2212420917301826" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">öne sürüyor</a>.Bu nedenle, anaakım söylemlerin dışında kalabilecek toplulukları da bellek çalışmalarına dahil etmek, uzun vadeli iyileşme ve toplumsallaşma süreçleri için büyük bir önem taşıyor.<h3 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Projeyi kimler yürütüyor?</h3><a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/6subatlar/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">6 Şubatlar</a>, <a fr-original-style="" href="https://aposto.com/n/fanon" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Fanon</a> ve <a fr-original-style="" href="https://aposto.com/n/piccolo" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Piccolo</a>’yu temsilen Alara, bireysel katılım sağlayan Ceylan, <a fr-original-style="" href="https://www.merkezsiz.com/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Merkezsiz</a>’i temsilen Duygu, <a fr-original-style="" href="https://incomplit.com/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Incomplit</a>’i temsilen Öykü ve <a fr-original-style="" href="https://spod.org.tr/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">SPoD</a>’u temsilen Zarife.

Aposto P.S.

Anaakım söylemlerin dışında kalacak toplulukları da bellek çalışmalarına dahil etmek, uzun vadeli iyileşme ve toplumsallaşma süreçleri için büyük bir önem taşıyor.

Bellek ve Hareket

Portre’nin bu haftaki konuğu: <a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/turlerinyasamhakki/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Türlerin Yaşam Hakkı</a>. Açık Radyo çatısı altında yayınlanan Türlerin Yaşam Hakkı, hayatlarına bizzat etki ettiğimiz ve oldukça yakınımızda olan canlı türlerinin yaşama haklarını dert eden bir program olarak her çarşamba dinleyiciyle buluşuyor. Işıl Karaelmas ve Melike Dirikoç’un hazırlayıp sunduğu programda, gezegeni paylaştığımız canlıların özgürce yaşama hakları ve etik veganlık, vegan sağlık, türcülük gibi başlıklar alanında yetkin katılımcılarla konuşulup tartışılıyor. Kendilerime teşekkür ederek sözü onlara bırakıyoruz.<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">1- Vegan beslenmeyi, hayvansal ürünlerin küresel iklim değişikliği üzerinde yarattığı olumsuz etkileri artık bolca konuşuyoruz ancak odak noktaları hayvan hakları olan tartışmalarla oldukça az karşılaşıyoruz. Hayvanlar için daha özgür bir geleceği mümkün kılmak adına neyi eksik yapıyoruz?&nbsp;Işıl: Birincisi veganlığı hâlâ türcülük ve hayvan özgürlüğü üzerinden konuşamıyoruz, ekoloji-iklim krizi üzerinden bitkisel beslenme odaklı konuşuyoruz. Hayvancılığın gezegene zararını konuşmak tabii ki çok önemli, ama sömürünün ve esaretin adını koymadığımız sürece “sürdürülebilirlik” veya “hayvan refahı” adı altında şekil değiştirerek devam ettiğini görüyoruz.&nbsp;İkincisi de insan olmayan özneler adına mücadele etme damarımız henüz yeterince gelişmiş değil. Bu, insan-merkezcilik çok işimize geliyor. Bu yüzden sırf keyif ve zevk için hayvanlara acı çektirmeye, yani avcılığa, kürke, sirklere, faytonlara veya kozmetik için yapılan hayvan deneylerine daha büyük kitleler ses çıkarabilirken; et/ süt endüstrisindeki zulme veya tıp alanındaki hayvan deneylerine gelince aynı “hayvansever” insanların suskunlaştığını görüyoruz. “Ama onlar keyfi değil, gerekli” diye düşünmeye çok yatkınız çünkü ucu bize dokunuyor. Bu türümüze özgü müthiş bir kibir.&nbsp;Melike: Herhangi bir meselede, zarar görenin ve baskılananın tarafından bakılmadıkça maalesef bir şeyler değişmiyor. İnsan olmayan hayvanlar özelinde buna bakacak olursak, aslında kendi de bir hayvan olan insan türünün, kurgulamış olduğu bir “insanlık” kavramı var. Bu insanlık, kendini gezegende yaşamına değer atfedilmesi gereken tek tür olarak belirlemiş durumda. Her şey onun sözde çıkarları üzerine kurulu. Burada sözde diyorum çünkü aslında bugün herkesi ve gezegeni de yok eden çıkarlar olarak konuştuğumuz şeyler, insan türünün içkin ihtiyaçları değil, sürekli büyüme hedefiyle ilerleyen tahakküm ve sömürü sisteminin çıkarlarıdır. İnsan olmayan hayvanlara uygulanan sistematik şiddet, sömürü ve tür kıyımının özünde de bu eşitsizlik ve insanın kendini dünyada tanrı ilan etmesi yatıyor.&nbsp;2- Sizin de programda sorduğunuz gibi, nasıl daha etkili aktivizm yapılabilir, alanı genişletmek nasıl mümkün?&nbsp;Işıl: Yapılan anket çalışmaları şunu gösteriyor ki vegan olduğunu söyleyen kişilerden çok daha fazlası ileride vegan olmayı istediğini söylüyor. Özellikle de gençler. Farklı hak mücadelelerinin kesişmesi de bu anlayışı besliyor. Örneğin iklim konusunda duyarlı bir nesil yetişirken hayvanların durumunun sorgulanması da kaçınılmaz hâle geliyor. Dünyada yanlış giden her şeye karşı ortak bir bilincin ortaya çıkmasına ihtiyaç var ve burada hayvan özgürlüğü hiyerarşinin en altında yer aldığı için kilit önemde. Aktivizmin etkili olabilmesi için bu bütünleşik duruşun daha fazla anlatılması, anlaşılması gerek.&nbsp;Melike: Herhangi bir konuda söz söylerken bile çok yönlü bakmanın gerekliliğine inanıyorum. Genelde olayları tekil konular ve daha dar bir perspektiften ele alıp inceleme eğilimi var. “Ben x alanda mücadele veriyorum, benim için sadece bu önemli.” diyerek, diğer adaletsizlikleri görmezden geliyorsak; maalesef karşısında durduğumuz şeye dönüşmüş oluyoruz.&nbsp;Son yıllarda, meselelerin birbirleriyle olan ilişkilerini ve sistemsel düşünmenin önemini daha fazla konuşuyoruz. Bu sistemlerin nasıl kurulduğunu, işlediğini, zararlar verdiğini; kimlerin etkilendiğini ve bunları nasıl değiştirebileceğimizle alakalı düşündüğümüzde; sorunun birçok farklı özneyi etkilediğini görüyoruz. Bu durumda, meselelerin kaynağını birbirinden ayırmak yerine, hepsinin bağlantılı olduğunu ve kesiştiği noktaları anlamak; bir şeyleri değiştirmedeki stratejinin temelini oluşturuyor.3- Bu ay, Portre’nin tüm konuklarına sormaya çalışıyoruz: İstanbul’un veganlığı tercih eden yaşayanları olarak şehrin yaşam pratiklerinize yansıyan ne gibi olumsuzluklarıyla karşılaşıyorsunuz?&nbsp;Işıl: Bazı mekanlarda neyin vegan olduğunu anlamak için epey çaba sarf etmek gerekebiliyor ama bunu olumsuz yorumlamıyorum, aksine çalışanlarıyla yaşanan diyalogları ve vegan yemek talebinin dillendirilmesini oldukça buluyorum. Seçenek bulmanın zor olacağı yerlerde de ne istediğimi anlatmaya üşenmiyorum genellikle. Tam tersine algıyı değiştirmek için bence bu gerekli.&nbsp;Melike: Benim için en büyük olumsuzluk, veganlığın bir beslenme türüne indirgenmesi oluyor. Bu elbette işin tüketime yansıyan kısmı. Maalesef, bizim dışımızdaki hayvanların varlıkları tüketim zincirinin içine hapsolmuş durumda. Bu yüzden de veganlığı tüketim bazlı bir şey olarak algılama yanılsaması olabiliyor.&nbsp;Bir toplumun ya da bir şehrin insan dışındaki hayvanların yaşam haklarını hesaba katmayan uygulamaları; ormanların ve yeşil alanların tahrip edilmesi, insan olmayan hayvanlar için &nbsp;nitelikli yaşam alanlarının kurgulanmaması, insan merkezci bir şehir planlaması da bir şehrin bu açıdan olumsuzlukları arasında.

Aposto İstanbul

🎙️🪶

Türlerin Yaşam Hakkı

Yunus KaraEvrimin tarihi incelendiğinde insanın zamanla tüm dünyanın hâkimi olduğunu sandığını söylemek mümkün. Bu durumun nedenleri hakkında bir uzlaş olmamakla birlikte kültür; kolektif emek; zihinsel kapasitenin bir sonucu olarak düşünebilme yetisi; alet yapabilme ve fizyolojik avantajlar, insanın doğaya ve hayvanlara — insan olmayanlara — hükmedebilme becerisi kazanmasına neden oldu.&nbsp;Tahakküm kurma durumu, insan toplulukları tarafından aşırı kullanım nedeniyle çevresel yıkım ve ekolojik kaynakların tükenmesi düzeyine varan sonuçları da beraberinde getirdi. İnsanlığın aşırı tüketimi ve varlık olarak kendisini tüm türlerden üstün görmesi maalesef geri dönülemez sonuçlar yarattı. Tam bu noktada, <a fr-original-style="" href="https://apos.to/i/angst-06-hayvan-haklari-yasasi-neler-soyluyor" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Hayvan hakları yasası neler söylüyor?</a> sayısında da açıklandığı gibi insanların kendilerini tüm türlerden üstün görmesi durumunu "türcülük" olarak adlandırabilmek mümkün.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Irkçılık ve cinsiyetçilikle paralel: türcü tahakküm</h2>Peter Singer tarafından ırkçılık ve cinsiyetçilik kavramlarıyla paralellik kurulmak üzere kullanılan türcülük terimi, ilk defa 1970 senesinde yazar, psikolog ve hayvan hakları savunucusu Richard Dudley Ryder tarafından ortaya atıldı. Ryder, türcülüğü, bir türdeki canlıların başka bir türün mensubu olması gerekçesiyle onlara zarar vermesi olarak tanımlıyordu.Türcülük, bir türe ait canlıların, (günümüz dünyasında insanın) kendini başka türlerden üstün görmesi, onlardan faydalanma hakkına sahip olduğunu düşünmesi anlamına geliyor. Türcü mantık, insanın hayvanlar arasında adaletsiz seçimler yapmasına, hayvanları besin, tehlike veya dost şeklinde kategorize ederek temel yaşam haklarını ellerinden almasına neden oluyor — insan harici canlıları başkalarının malı ve kaynağı olma, başkalarının zevki için kullanılıp öldürülme gibi biçimlerde kendisini gösteriyor. Türcü bakış açısının ürettiği ben ve öteki anlayışı yani insan ve onun ötekisi olarak kurulan canlı ikiliğinde insanın, insan olmayan canlılara tahakküm kurmasını, kendi çıkarları için nesneleştirmesini meşru kılıyor. Türcü bakış açısına göre insanı insan yapan, doğaya yani insan olmayana hükmedebilme, tahakküm kurma becerisi!<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Dilde türcülük</h2>Tüm ayrımcılık biçimleri kendilerini meşru gösterebilecek kültürel yapıları beraberinde getiriyor. Dildeki ayrımcı ifadeler, deyişler, yapıtlar ve söylemler buna örnek geliyor. Başka bir ifadeyle dilimizdeki türcü ifadeleri fark etmek ve bunları kullanmamaya özen göstermek oldukça kıymetli.&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/tvd.org.tr/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Vegan Derneği</a>’nin listelediği türcü ifadelerden bahsetmek ve bu ifadeleri kullanmamak eşitlik yolunda önemli bir adım olabilir:&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">“Ayı,” “köpek”, “domuz,” “ahtapot,” “akbaba” gibi hakaret niteliğinde, aşağılamak için kullanılan sözcükler,</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">“Eşek hoş laftan ne anlar?” “kuş beyinli,” “köpeğe atsan yemez,” “hayvanlık etmek,” “hayvan oğlu hayvan,” “öküz gibi bakmak,” “kedi nankördür,” “eşek sudan gelinceye kadar,” “it dövüldüğü yere kaçar,” “köpek giren eve melek girmez,” “eşeğe altın semer vursalar eşek yine eşektir,” “et hayvanı,” “tatlı dil yılanı deliğinden çıkarır,” “kurt gibi aç olmak,” “kürk hayvanı” gibi söylemler.</li></ul>Türcü yaklaşımların sadece hayvanlar özelinde olmadığını da eklemek gerekiyor. Dilimizdeki türcü ifadeleri, doğanın bir diğer paydaşı bitkiler için de fark etmek de önemli: “ot gibi yaşamak,” “fındık beyinli,” “muşmula suratlı,” “saman kafalı,” “pırasa saçlı,” “bostan korkuluğu,” “odun,” “yontulmamış kereste,” “kabak kafalı,” “patlıcan burunlu” gibi küçümseyen, hoşnutsuzluk belirten betimlemeler ve söylemler, benzer türcü tahakkümlere dayanıyor.Yeryüzündeki tüm canlı veya cansız varlıkların değerli olduğu gerçeği ve farkındalığıyla kendimizden başlayarak insan merkezci düşünce sistemleri yerine diğer türlerle uyumlu yaşamaya ve her türlü kaynağı eşit ve adil paylaşmaya istekli olma anlayışını benimseme yoluna girebiliriz.&nbsp;Tüm varlıklar için adil bir dünya düzeni, hem günümüz hem de gelecekteki olası sorunları önlemek açısından değerli.<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 0, 0); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 0, 0); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">Kaynaklar:Kara, Y. (2020). Ekolojik sosyal hizmet bağlamında türcülük.Akademi Sosyal Bilimler Dergisi, 7 (20), 82-94. DOI: 10.34189/asbd.7.20.004.</blockquote>

Angst

Türcülük kavramına dair kısa bir inceleme.

HAYVAN KURTULUŞU, ŞİMDİ

• Yazılı iletişimde dil bilgisi desteği sunan Grammarly, koronavirüsle ilgili yazılarda "Çin virüsü" ya da "Vuhan virüsü" ifadelerini "Covid-19" ya da "koronavirüs" ifadeleriyle değiştirmeyi <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://www.fastcompany.com/90488139/if-you-write-wuhan-virus-grammarly-will-remind-you-not-to-be-racist">öneriyor.</a><ul><li>Bir adım geriden: Dünya Sağlık Örgütü, 2015 yılında yayımladığı yönerge ile zenofobi (yabancı düşmanlığı), türcülük gibi olumsuz sonuçlar doğurabileceğinden hastalık adlandırmada coğrafi konumların, kişi ve tür adlarının kullanımından kaçınılması gerektiğini <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://www.who.int/mediacentre/news/notes/2015/naming-new-diseases/en/">teşvik etmişti.</a>&nbsp; &nbsp;</li><li>Hatırlatma: Covid-19 ifadesinin virüsü değil, hastalığı adlandırdığını; Covid-19 hastalığına sebep olan virüsün SARS-CoV-2 olarak adlandırıldığını hatırlatmakta fayda var.</li></ul>

türcülük ile ilgili hikayeler