Davos'ta düzenlenen Dünya Ekonomik Forumu (WEF), İran’ın nükleer politikaları hakkında Çarşamba günü hararetli tartışmalara sahne oldu.BM Genel Sekreteri&nbsp;Antonio Guterres, İran'ın nükleer silah geliştirmeyi amaçlamadığını açıkça ortaya koyarak bölge ülkeleri ve ABD ile ilişkilerini iyileştirme yolunda ilk adımı atması gerektiğini ifade etti.BM Nükleer Gözlemci Şefi Rafael Grossi de uranyum zenginleştirmede “gaz pedalına bastığını” belirttiği İran'da bu adımların etkisini göstermeye başladığını sözlerine ekledi.ABD Başkanı Donald Trump'ın İran İslam Cumhuriyeti ile ilişkilerinde “rasyonelliği” seçeceğini umduklarını belirten İran Stratejik İşlerden Sorumlu Cumhurbaşkanı Yardımcısı Muhammed Cevad Zarif ise “Tahran'ın hiçbir zaman nükleer silah peşinde olmadığı” ifadesiyle İran'ın dünya için bir güvenlik tehdidi oluşturmadığını savunarak “Umarım Trump 2.0 daha ciddi, daha odaklı ve daha gerçekçi olur” dedi.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Guterres’in uyarıları</h2>Davos'ta Ortadoğu'daki durumu değerlendiren Guterres, “En önemli soru İran ve İran, İsrail ve ABD arasındaki ilişkilerdir” dedi.<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9);" style="color: rgb(9, 9, 9); margin: 0px 0px 1em; border-left: 2px solid rgb(94, 53, 177); padding-left: 5px; box-sizing: border-box;">“Burada umudum, İranlıların nükleer silah sahibi olmaktan vazgeçeceklerini bir kez ve kesin olarak açıkça ifade etmelerinin ve aynı zamanda bölgedeki diğer ülkelerle yapıcı bir şekilde ilişki kurmalarının önemli olduğunu anlamalarıdır.”</blockquote><h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Ciddi bir tırmanış</h2>Geçen ay yaptığı açıklamada, Tahran’ın Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu'na uranyum zenginleştirmeyi “dramatik bir şekilde” hızlandırdığını bildirdiğini ifade eden Grossi, bu gelişmeyle İran’ın %60 saflığa, yani yaklaşık silah kalitesi için gereken seviyenin %90’ına yaklaşacağını bildirmişti.Batılı güçler bu adımı ciddi bir tırmanış olarak niteleyerek başka hiçbir ülkenin nükleer silah üretmeden bunu yapmadığını ve bu seviyeye kadar zenginleştirmenin hiçbir sivil gerekçesi olmadığını vurguladı. İran ise programının tamamen barışçıl olduğunu ve uranyumu istediği düzeyde zenginleştirme hakkına sahip olduğunu söyledi.<blockquote fr-original-style="" style="margin: 0px 0px 1em; border-left: 2px solid rgb(94, 53, 177); padding-left: 5px; box-sizing: border-box;">“İran daha önce ayda aşağı yukarı 7 kilogram zenginleştirilmiş uranyum üretirken, bu seviye şimdi 30 kilogramın üzerine çıktı. Bence bu, hızlanmanın açık bir göstergesi. Gaz pedalına basıyorlar.”</blockquote><h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Grossi: Şu andan itibaren istikrarlı artışlar görmeye başlayacağız</h2>Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı, %90 seviyesine kadar zenginleştirilmiş yaklaşık 42 kg uranyumun prensipte bir nükleer bomba için yeterli olacağı yönünde uyarıyor. Grossi, İran'ın şu anda %60'a kadar zenginleştirilmiş yaklaşık 200 kg uranyuma sahip olduğunu söylüyor.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Hızlanmanın başladığı yönünde uyaran Grossi, yine de ilave santrifüjlerin (uranyumu zenginleştiren makineler) kurulması ve devreye sokulmasının zaman alacağını belirtiyor.</li></ul>Grossi, ilk döneminde İran ile imzalanan nükleer anlaşmadan çekilen ABD Başkanı Donald Trump yönetimi ile İran arasında diplomasi çağrısında bulundu:&nbsp;<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9);" style="color: rgb(9, 9, 9); margin: 0px 0px 1em; border-left: 2px solid rgb(94, 53, 177); padding-left: 5px; box-sizing: border-box;">“Başkan Trump'ın ve yeni yönetimdeki bazı kişilerin ilk açıklamalarından, tabiri caizse, bir görüşme yapma ve belki de bir tür anlaşmaya varma eğilimi olduğu anlaşılıyor.”</blockquote><h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">İran’ın nükleer programı</h2>2018 yılında dönemin Başkanı Trump, Tahran'ın 2015 yılında dünya güçleriyle yaptığı nükleer anlaşmadan geri adım atmış ve ülkeye yönelik “maksimum baskı” politikasının bir parçası olarak sert ABD yaptırımlarını yeniden uygulamaya koymuştu. Buna karşılık Tahran, uranyum zenginleştirmeyi hızlandırmak da dahil olmak üzere çeşitli şekillerde anlaşmayı ihlal etti.Trump, bir önceki döneminde de izlediği ve Tahran'ı nükleer programı, balistik füze programı ve bölgesel faaliyetleri konusunda müzakereye zorlamak üzere ekonomik baskı&nbsp;kullanmaya yönelik politikalara geri dönme sözü verdi.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="text-align: left;" style="text-align: left; box-sizing: border-box;">Tahran yönetiminde Trump'ın ikinci döneminde İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'ya İran'ın nükleer tesislerini vurma yetkisi verebileceği ve petrol endüstrisi üzerindeki ABD yaptırımlarını daha da sıkılaştırabileceği endişeleri artmış durumda.</li></ul>Bu endişelerin, ekonomik sıkıntılar nedeniyle ülke içinde artan öfkeyle birleştiğinde Tahran'ı hızla ilerleyen nükleer programının akıbeti konusunda Trump yönetimiyle müzakerelere girmeye itebileceği değerlendiriliyor.

Aposto Gündem

Davos Zirvesi, İran’ın nükleer politikaları hakkında hararetli tartışmalara sahne oldu. BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, İran'ın ABD ile ilişkilerini iyileştirme yolunda ilk adımı atması gerektiğini ifade ederken BM gözlemcisi Grossi, Tahran'ın uranyum zenginleştirmede “gaz pedalına bastığı” yönünde uyarıda bulundu. Tahran ise “nükleer silah peşinde olmadığı”nı savunuyor.

İran’ın nükleer politikası Davos’ta tartışıldı: Bölgede diplomatik çözüm mümkün mü?

ABD ile Çin arasında yeni bir "soğuk savaş" yaşandığı söylemlerini abartılı bulanlar varsa AUKUS onları tekrar düşündürtecektir. Avustralya, Birleşik Krallık ve ABD arasında başlatılan yeni güvenlik ortaklığı anlaşmasının kısaltılmış hâli olan AUKUS, Çin’i hapsetme planının bir parçası.Asya-Pasifik’in 21'inci yüzyılın ikinci çeyreğinde güç mücadelesinin ana mekânlarından olacağını biliyoruz. Bu ABD ve Pentagon’un son senelerdeki strateji belgelerinde de mevcut.ABD daha önce de Japonya, Avustralya ve Hindistan'dan oluşan dörtlü güvenlik diyaloğu ittifakını (Quad) devreye sokmuştu. Quad, Trump döneminde 2017’de aktif hâle getirilmişti. Yine de ABD’nin Hindistan ve Japonya’dan Çin’e karşı istediği "verimi" alamadığı ve Avustralya’ya yöneldiğini söyleyebiliriz.Anglosfer’de hasret gidermek isteyen Birleşik Krallık ise emperyal nostalji peşinde. Daha önce buraya uçak gemisini gönderen Birleşik Krallık, gerekli "omuz atma" hamlelerine girişmişti. Şimdi ise bu ittifakta nükleer konusunda aracı olup rol kapmayı istiyor.<h1 fr-original-style="" style="font-size: 2em; margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Çin’e karşı pivot rolü</h1>ABD’nin Afganistan’dan koşarak çıktığı bir dönemde duyurulan AUKUS’ta Avustralya’nın teknolojik olarak cilalanarak Pasifik’te Çin’e karşı pivot rolüne hazırlanması amaçlanıyor.Bu kapsamda Avustralya’ya nükleer reaktöre sahip -bu yüzden de ikmal ihtiyacı çok az olan- denizaltılara sahip olması için gereken destek verilecek. Dünyada nükleer denizaltılara sahip olan yalnızca altı ülke olduğunun altını çizmek gerekiyor. Bunun savaş denklemini etkilemesi de kaçınılmaz. Bu bile iş birliğinin üst düzey niteliğine işaret edebilir.Çok yüksek ticaret hacmine sahip Çin ve Avustralya arasındaki ilişkiler bir süredir kötüye gidiyordu. Bunun AUKUS’un gizlice pişirilmesine koşut bir şekilde ilerlediği anlaşılıyor. Yine de ticaret hacmi düşünüldüğünde Avustralya açısından bu bir kumar.Bu hamleyle artık bölgede ABD’nin attığı her adım, diğer ülkelerin Çin ile ekonomik ve teknolojik ilişkileri sürdürebilme marjını düşürecektir. ABD, Çin ile ilişkileri olan ülkelere daha fazla baskı yapacaktır.Ülkelerindeki halklardan habersiz bir şekilde anlaşmayı hazırlayıp imzalayan üç devlet, AUKUS’u "Hint-Pasifik'te istikrarı sağlayacak"&nbsp;sözleriyle tanımlasa da bölgedeki ülkeler aynı fikirde değil.<h1 fr-original-style="" style="font-size: 2em; margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Tepkiler</h1>Çin gelişmeyi "büyük sorumsuzluk" olarak nitelerken, İran’ın Şangay İşbirliği Örgütü’ne alınmasına yeşil ışık yakılması AUKUS’a karşı ilk diplomatik karşılık olarak geldi.Bu diplomatik adımın dışında ise Çin’in ABD’nin adımlarına karşı bölgedeki askerî varlıklarını güçlendirmesinin tahmin edilmeyeceğini söylemek güç.Biden’ın dilinden düşüremediği Rusya da mesajı aldı. Moskova’dan gelen mesajda "hedefte biz de varız" ifadeleri yer aldı.ABD’nin bölgedeki bir başka "kısaltması" UKUSA’dan müttefiki Yeni Zelanda ise anlaşmanın nükleer kısmına karşı çıktı.<h1 fr-original-style="" style="font-size: 2em; margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Fransa’nın zararı karşılanacaktır</h1>Üçlü anlaşmanın bir de Avustralya ile milyarlarca dolarlık denizaltı anlaşması mevcut olan Fransa’nın ekarte edilmesi boyutu var. Görünen o ki ABD, Fransa ve Almanya gibi ülkelerin Pasifik’te kendisine yeteri kadar yardımı dokunacağını düşünmüyor. Fransa durumu "ihanet" olarak nitelese de Biden-Macron görüşmesi sonrası "derin istişareler" yapma kararı alındı. Avrupa ordusu yeniden konuşulur, "Biden, Trumplaşıyor" yorumları yeniden yapılabilir; ancak Fransa-ABD ilişkilerinin tarihi derin. "FAUKUS" olmasa da bu soruna bir çözüm bulunacak ve Fransa’nın zararı bir şekilde karşılanacaktır.Anlaşmanın denizaltı meselesinin dışında Tomahawk ve JASSM-ER havadan-karaya seyir füzeleri gibi dikkate değer silah sistemlerini içerdiği de unutulmamalı.Anıl Can Tuncer, İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi’nden mezun oldu. Sputnik Türkiye’de dört sene çalışan Tuncer, şimdi Diken’de editörlük yapıyor.

Spektrum

ABD, dış politikasını Çin'i hapsetme stratejisi üzerine kuruyor. 

Yeni soğuk savaşın Pasifik’teki dalgaları: Çin Denizi'ne ABD seddi

• Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, "Nükleer Caydırıcılık Alanındaki Rusya Devlet Politikasının Esasları" ismindeki belgeyi imzaladı. Rusya'nın nükleer silah kullanma koşullarını düzenleyen belge, ülkenin varlığına yönelik tehdit oluşması ve Rusya'yı hedef alan bir balistik füze fırlatılması halinde nükleer silah kullanma yoluna gidilebileceğini <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://tr.sputniknews.com/rusya/202006021042172521-putin-rusyanin-nukleer-silaha-basvuracagi-durumlari-tanimlayan-belgeyi-imzaladi/">ifade ediyor.</a>

kleer ile ilgili hikayeler