Aposto Kitap

2024 kitapseverler için kasvetli bir yıl olmadı. Aksine, yeni yazarların çevrildiği, uzun zamandır beklediğimiz yazarların okurla buluştuğu, ne zamandır baskısı olmayan kitapların basıldığı iyi bir yıl oldu.

Edebiyatla geçen bir yıl: Sayfalar arasında 2024

Kimimiz için eza, kimimiz için cefa..Kimileri için huzur ve sakinlik, kimileri için kartopu oynama, eğlence vesilesi, kimileri için ise, ulaşılamayan köy yolları, ısıtılamayan soğuk evler demek. Evet, aslında tüm sosyal ve kültürel bakışların ötesinde, son derece doğal bir yağış şeklinden bahsediyoruz: kardan.Çocukluğu birçok şehre göre ılıman olan Tekirdağ'da geçen, son 20 yılda da İstanbul’da yaşayan biri olarak yaşadığım şehirlerde kar, giderek daha seyrekleşen bir doğa olayı.&nbsp;Son 10 yıldaki haberlere şöyle bir göz attığımızda, kar turizmi merkezlerinin, mesela Uludağ’ın, Kartalkaya’nın &nbsp;kar yağışı azlığı çektiğini görebiliriz ama durum Batı bölgeleri ile de sınırlı değil. Türkiye’nin önemli kayak turizmi merkezlerinden Erciyes’te de Erciyes A.Ş. "en gelişmiş yapay kar üretme sistemlerinin kendinde bulunmasıyla" <a fr-original-style="" href="https://www.kayserierciyes.com.tr/Haberler/Haber?id=2200" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">övünüyor</a>. &nbsp;Görülüyor ki durum sadece Türkiye için geçerli değil. Özellikle Alp Dağları ve yüksek rakımıyla avantajlı konumda olan İsviçre hakkında kış turizminin sürdürülebilirliğini artırmak ve doğal kaynakları korumak üzerine çeşitli araştırmalar yürütülüyor. Bu çalışmalarda bir bölgenin kış turizmi için güvenilir ve elverişli olduğunu saptayabilmek adına “100 gün kuralı” oluşturulmuş. Bu kural, gözlemlenen 10 yılın en az yedisinde, 1 Kasım ve 30 Nisan günleri arasında, minimum kar derinliğinin 30 santimetre olduğu en az 100 gün olmasını gerektiriyor. Yapılan araştırmalar Avrupa bölgesinde 100 gün kuralı oranlarının gittikçe azaldığını ortaya koyuyor. Orta Avrupa ve Kuzey Amerika’daki kış turizmi merkezlerini ele alan <a fr-original-style="" href="https://www.climex-project.org/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">ClimEx</a> projesinin, farklı yöntemlerle yapılmış birçok hesaplamasına göre doğal kar, 100 gün kuralını 2040-2100 yılları arasında neredeyse hiç karşılayamayacak. Bununla paralel olarak yapılan başka bir araştırma ise, iklim değişikliği kaynaklı +2 derecelik ısınmanın, İsviçre’deki kar güvenilirliğini yüzde 85’ten yüzde 63’e; Avusturya, Fransa, Almanya, İtalya ve İsviçre’deki kar güvenilirliğini ise, 666 kayak işletmesinde yüzde 91’den yüzde 61’e düşüreceğini belirtiyor.Waterloo Üniversitesi tarafından yönetilen uluslararası bir araştırma ekibi de, daha önce kış olimpiyatlarına ev sahipliği yapmış gözde kayak merkezleri St. Moritz ve Lillehammer’ın, güvenilir olmayan koşulları sebebiyle Oyunlar’a artık ev sahipliği yapamayacakları <a fr-original-style="" href="https://www.iklimhaber.org/iklim-krizi-kis-olimpiyatlarini-duzenleyebilecek-sehirlerin-sayisini-hizla-azaltiyor/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">ortaya koydu</a>. Konuyla ilgili açıklamalarda bulunan Avusturya’daki Innsbruck Üniversitesi’nden Robert Steiger, “İklim değişikliği Kış Olimpiyat Oyunlarının coğrafyasını değiştiriyor ve ne yazık ki kış sporlarıyla ünlü bazı ev sahibi şehirleri ortadan kaldıracak” diyor. Raporda ayrıca, kış sporcuları arasındaki daha yüksek kaza ve yaralanma oranlarının kısmen daha yüksek ortam sıcaklıklarına ve kötü kar koşullarına bağlanabileceği belirtildi. Son üç Kış Olimpiyatları kayak, snowboard ve serbest stil sporcular arasında kaydedilen en yüksek yaralanma oranlarına sahipti (diğer kış oyunlarına kıyasla yüzde 55 daha yüksek).Pekin’deki 2022 Kış Oyunları’nın başlamasından bir hafta önce yayımlanan ve İngiltere’deki Loughborough Üniversitesi’ndeki Spor Ekoloji Grubu araştırmacıları ile Protect Our Winters çevre grubu tarafından yazılan rapor da, iklim değişikliğinin, koşulları sporcular ve katılımcılar için çok daha tehlikeli hale getirerek Kış Olimpiyatları’nı ve kar sporlarının geleceğini tehdit ettiği konusunda uyarılarda bulunuyor. Araştırma, “İnsan kaynaklı küresel ısınma, kış sporlarının uzun vadeli geleceğini tehdit ediyor. Kış Olimpiyatları için iklimsel olarak uygun ev sahibi mekanların sayısını azaltıyor” diyor. Araştırmacılar, Fransa’daki Chamonix’in 1924’te ilk oyunlara ev sahipliği yapmasından beri Kış Olimpiyatları için kullanılan 21 bölgenin, 2050 yılına kadar sadece 10’unun bir etkinliğe ev sahipliği yapmak için “iklim uygunluğu” ve doğal kar yağışı seviyelerine sahip olacağını tahmin ediyor. Chamonix artık Norveç, Fransa ve Avusturya’daki bölgelerle beraber “yüksek riskli” olarak derecelendirirken, ABD’deki Vancouver, Sochi ve Squaw Vadisi ise “güvenilmez” olarak kabul ediliyor.Buna çözüm olarak getirilen yapay kar ise başka bir sorun. Pekin Oyunları, kayak pistlerini örtmek için 100’den fazla kar jeneratörü ve 300 kar yapma tabancası kullanarak yüzde100 yapay kar kullanan ilk Kış Olimpiyatları olmuştu. Konuyla ilgili hazırlanan raporda, “Bu, yalnızca yoğun enerji ve su kullanımı ile erimeyi yavaşlatmak için sıklıkla kimyasallar kullanmakla kalmıyor, aynı zamanda birçok sporcunun potansiyel olarak tehlikeli olduğunu söylediği bir yüzeye sebep oluyor” denildi.Peki, azalan kar yağışı sadece kış turizmi için mi bir sorun?&nbsp;New York Times İklim Masası’nda görevli gazeteci David Gelles'in “<a fr-original-style="" href="https://www.nytimes.com/2024/01/04/climate/where-did-the-snow-go.html" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Karımız Nereye Gitti?</a>” başlıklı makalesi, bu sorunun giderek büyüdüğünü ortaya koyuyor. ABD'deki kar yağışındaki dikkat çekici azalmaya dikkat çeken makaleye göre bu durum, iklim değişikliği nedeniyle yaşanan rekor sıcaklıklara ve değişen yağış modellerine bağlı. Makalede aynı zamanda kış aylarında dağları kaplayan karın azalmasının, nehirleri soğutma, hidroelektrik sistemlerini çalıştırma ve ülkenin elmaları, yaban mersinleri ve bademleri için gereken sulama kanallarını besleme gibi hayati işlevlerine de zarar verdiği belirtiliyor.&nbsp;Makalede ayrıca, ABD'nin çeşitli bölgelerinde kar yağışının 1930 yılından bu yana, yani gözlemlenebilir hale geldiğinden beri azaldığı ve istasyonların yüzde 57’sinde bir düşüş gözlendiği belirtiliyor. Ancak hava durumunun karmaşık olduğu ve ABD'de bu kadar az kar yağmasının tek bir sebeple açıklanamayacağı da vurgulanıyor.&nbsp;Durum Türkiye için de çok farklı değil. İklim değişikliğinin kış mevsimini değiştirdiğini söyleyen Boğaziçi Üniversitesi İklim Değişikliği ve Politikaları Uygulama ve Araştırma Merkezi Yönetim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Murat Türkeş “Türkiye'de günümüzden 30 yıl öncesine göre kışlar daha ılık geçiyor, hatta bazı bölgelerde hiç kar yağışı olmuyor. Kar yağışı olsa bile geçmişteki gibi yerde uzun süre kalmadan eriyor. Kış sıcaklıkları geçmişe göre daha yüksek. Soğuk devrelerin uzunlukları kısalmış durumda. Küresel iklim değişikliğinin doğrudan bölgesel etkilerinin bir sonucu olarak Türkiye'de giderek kış yağışlarının azaldığını, sıcaklıkların yükseldiğini ve karın yerde kalma süresinin azaldığını görüyoruz” diyor.&nbsp;İklim krizinin birçok sonucundan birinin de, yağış rejimlerindeki değişim olduğunu zaten biliyoruz. Ancak, kar yağışının azalmasının ekosistem açısından yarattığı önemli sorunları konuşmaya devam etmek zorundayız. Meyvelerden tahıllara kadar birçok bitkisel üretimde, kar yağışının önemli etkileri bulunuyor. Karın örtmediği birçok tarımsal üretim faaliyeti, don tehlikesiyle karşı karşıya; bu da zirai üretimde kayıp ve düşüşlere bağlı gıda güvenliğini ve enflasyonunu doğrudan etkiliyor. Tabii bir insani üretim olan ziraat dışında, birçok canlı türünün, içinde karın da bulunduğu “normal” yağışlara ihtiyacı var.Diğer önemli sorun ise kullanım suyu. Kar yağışı, İstanbul’un da dahil olduğu birçok kentin su ihtiyacını karşılayan barajların yeterli su tutabilmesi için de kritik öneme sahip. İklim krizinin önemli sonuçlarından biri olan ani ve yoğun sağanaklar, barajların dolması için yeterli değil. Barajlara suyun dolması için, yavaş yavaş eriyen düzenli kar yağışına ihtiyaç var. Ancak özellikle kentsel alanlarda oluşan ısı adası etkisinin, kar yağışını engellediği de açık bir gerçek.Doğada her şey birbirine inanılmaz bir ilişkiyle bağlı. Yani azalan kar yağışı, su kullanımından gıdaya erişime kadar tüm insanlığın refahı için büyük bir tehdit. İklim değişikliğini durdurma mücadelesi, nereye gittiğini anlayamadığımız kar yağışları için de çok büyük öneme sahip.&nbsp;

Dünyahali

Karı kaybetme hissi

Nereye gitti bu karlar?

Başlıktaki ifade, Mercedes F1 takım patronu Toto Wolff’ün, George Russell için seçtiği kelimeler. George Russell’ın, Sakhir GP’sindeki performansı pek çok izleyici için sürpriz oldu. Ama Karting'de küçük bir kartopu olarak başlayan maceranın, böylesine büyük bir çığa dönüşeceği aslında uzun yıllar önce belliydi.<ul><li>Kısa kariyerine baktığımızda potansiyeli kendisini gösteriyordu. Russell, her yarış pilotu gibi kariyerine Karting'le başladı. Pek çok turnuvada şampiyonluklar kazandı. Karting'deki başarıları sonucunda, 2013 yılında kendisini Toto Wolff’ün karşısında buldu. Toto o günü, “15 yaşında kapımdan girdiğinde, elinde içinde tüm bilgilerin olduğu bir sunum vardı. Güçlü yanları, zayıf yanları ve zayıf yönlerini güçlendirmek için yaptığı çalışmaları anlatıyordu. O gün için bana asıl sormak istediği, “Volkswagen motorlu bir takımda Formula 3 yarışlarına çıkarsam, gelecekte Mercedes için yarışmama engel bir durum oluşturur mu?” sorusuydu. O günden itibaren Mercedes’le sözleşmesi var.” cümleleriyle <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmZDFmNzlhMDk1MmFiMDAwODY4Y2M3NiZ1c2VyPTVlZjQ3ZDc5MjNmYzJiMDAwODcwZjA4NCZhdXRob3I9NWY5MTU2NjQ5NzI1ZmUwMDA4NzA1ZjJkJnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRmYxLWluc2lkZXIuY29tJTI1MkZmMSUyNTJGZjEtbmV3cy13b2xmZi1zY2hsaWVzc3QtZmFocmVyd2VjaHNlbC0yMDIxLW5pY2h0LWF1cyUyNTJGJTI5"">anlatıyor.</a></li></ul><figure class="image"><img src="https://images.aposto.com/images-2020-12-10T11:34:16.480Z.jpeg" alt="Russell"><figcaption>Kaynak: Kartcom</figcaption></figure>&nbsp;<ul><li>Toto’nun cümleleri, 15 yaşındayken dahi Russell’ın kafasında tek bir konu olduğunu gösteriyor: Mercedes’in Fomula 1 pilotu olmak. Russell o görüşmede, Volkswagen motorlu bir F3 takımında yarışacak olmasının, onun gelecekte Mercedes’e geçişine engel olmamasını güvence altına almak istiyordu. Henüz 15 yaşında olmasına rağmen, hedefleri son derece net olan, berrak bir beyin. Belki de Toto’yu etkileyen, yeteneğinin yanında bu zekâsı ve kararlılığıydı. &nbsp;</li><li>2014'ten itibaren, Mercedes’in desteğiyle Formula serilerinde yarışmaya başladı. 2014’te, Birleşik Krallık'tan pilotların katıldığı seriyi şampiyon bitirse de 2015’deki F3 şampiyonasında, kendisi gibi çaylak olan Charles Leclerc’in gölgesinde kaldı. 2016’da Lance Stroll’e geçildi ve sezonu üçüncü bitirdi. &nbsp;</li><li>Ancak 2017’den itibaren, tam da işler ciddileşmeye başlayınca kendisini topladı ve o yıl GP3 şampiyonasını tam 80 puan farkla domine etti. Aynı şekilde 2018’de, henüz çaylak sezonunda, GP2 şampiyonluğunu 68 puan farkla kazandı. Çaylak sezonunda, bu kadar büyük bir puan farkıyla GP2 şampiyonluğunu kazanmak önemli bir yetenek göstergesidir. Hem de Lando Norris ve Alexander Albon gibi güçlü rakipleri, Formula 2’de ikinci sezonlarında yarışırken. GP3’ün son yılında ve tek sezon yarıştığı GP2’de sürüşü karakter kazandı. Sıralamada çok hızlıydı ve en önde giderken yarışı kontrol etme yeteneği öne çıkıyordu. &nbsp;</li><li>Alt serilerdeki başarıları karşılıksız kalmadı. Toto’nun güçlü bağlarının olduğu Williams takımı, onunla sözleşme imzaladı. Alt serilerde kazandığı sürüş karakteri kendisini Williams’ta da gösterdi. Tek turda (sıralamada) müthiş hızlıydı. İki sezonluk kariyerinde, Bottas’ın karşısına çıkana kadar bir sıralamada dahi takım arkadaşının gerisinde kalmadı. Grid’in en yavaş aracı olan Williams’ı, bu sezon sıralamalarda tam dokuz kere Q2’ye çıkardı. Zaman zaman küçük hatalar yapsa da bitirdiği yarışların ezici çoğunluğunda takım arkadaşlarının önündeydi. Küçük hataları biraz da kalabalık arka sıralara bağlamak gerekir. Trafikte yarışmak zordur. Geçen hafta sonu, aşırı trafikte yarışmadığında, yarış performansıyla akıllardaki tüm soru işaretlerini de silmiş oldu.</li></ul>&nbsp;<figure class="image"><img src="https://images.aposto.com/images-2020-12-10T16:28:24.034Z.jpeg" alt="George Russell"><figcaption>Kaynak: Mercedes</figcaption></figure>&nbsp;<ul><li>Sürüş özelliklerinin yanında karakter özellikleri de olgunlaştı. Russell’ı yakından tanıyanlar, fabrikada çok zaman geçirmesi, mühendislerle iletişimi ve ayrıntılar üzerinde yoğunlaşması nedeniyle onu efsane pilot Michael Schumacher’e benzetiyor. Sonuç olarak, Russell’ın başarıları beklentiler dâhilinde gelişti. Beklentilerin dışında gelişen tek konu, Russell’ın boyunun bu kadar uzamasıydı. Russell, 186 cm uzunluğundaki boyuyla, F1 pilotları için aşırı uzun. Uzun boy, reaksiyon süresini uzattığı için istenmeyen bir özelliktir. &nbsp;</li><li>Uzun boyla ilgili diğer önemli olan konu da şu: Pilotun boyu, arabanın burun kısmının tasarımında, sınırlayıcı bir etkendir. F1 arabalarında pedalların yerleşimi, direksiyon üzerindeki düğmelerin, direksiyonun arkasındaki vites&nbsp;kulakçıklarının ve kavramanın yerleşimi tamamen pilotun boyuyla, el parmaklarının uzunluğuyla ilgilidir. Pilota göre özel olarak üretilir.</li></ul><figure class="image"><img src="https://images.aposto.com/images-2020-12-10T11:35:02.192Z.jpeg" alt="George Russell"><figcaption>Kaynak: Mercedes</figcaption></figure>&nbsp;<ul><li>İşte tüm bunlar düşünüldüğünde, Russell’ın geçen hafta kendisinden 11 santimetre kısa olan Lewis Hamilton’ın sığdığı kokpite girebilmesi çok zordu. Bacakları aracın burun kısmına göre fazla uzundu. Bu nedenle dizleri sağa sola çarptı ve morardı. Ayakları da aracın burun kısmının yüksekliği için fazla büyüktü. Kurallar, pilotun ayaklarının ucuyla, arabanın burnu arasında iki santimetre boşluk olmasını istiyor. Hamilton, 42 numara ayakkabıyla; Russell, 45 numara ayakkabıyla yarışıyor. Russell, ayaklarının ucunun, arabanın burun kısmına değmemesi için 43 numara ayakkabı <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmZDFmNzlhMDk1MmFiMDAwODY4Y2M3NiZ1c2VyPTVlZjQ3ZDc5MjNmYzJiMDAwODcwZjA4NCZhdXRob3I9NWY5MTU2NjQ5NzI1ZmUwMDA4NzA1ZjJkJnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy5tb3RvcnNwb3J0LmNvbSUyNTJGZjElMjUyRm5ld3MlMjUyRnJ1c3NlbGwtd2VhcmluZy1zbWFsbC1yYWNlLWJvb3RzLXRvLWZpdC1pbnRvLW1lcmNlZGVzLWYxLWNhciUyNTJGNDkyMDUwMCUyNTJG"">giydi.</a> Yarıştan sonra ayaklarına kan oturmuştu. Omuzları da kokpite sığmıyordu. Elleri, çok büyük olduğu için vites kulakçıklarına istediği gibi hükmedemiyordu. Kavrama ise onun için uygunsuz bir yerdeydi. Düğmelerin konumları, kendi kullandığı direksiyondan tamamen farklıydı. Bu nedenle Russell, ilk gün sonunda direksiyonunu otel odasına götürerek düğmeleri öğrenmeye çalıştı. Kavramaya alışmak için odasındaki direksiyonla yaklaşık 100 kere kalkış denemesi <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmZDFmNzlhMDk1MmFiMDAwODY4Y2M3NiZ1c2VyPTVlZjQ3ZDc5MjNmYzJiMDAwODcwZjA4NCZhdXRob3I9NWY5MTU2NjQ5NzI1ZmUwMDA4NzA1ZjJkJnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRmYxLWluc2lkZXIuY29tJTI1MkZmMSUyNTJGZjEtbmV3cy13b2xmZi1zY2hsaWVzc3QtZmFocmVyd2VjaHNlbC0yMDIxLW5pY2h0LWF1cyUyNTJG"">yaptı</a>.&nbsp; &nbsp;</li><li>Tüm bu koşullarda gerçekleştirdiği sürüş, tam anlamıyla başarıydı. Bunları bilen Toto Wolff, “Yeni bir yıldız doğdu.” ifadelerini kullandı. &nbsp;</li><li>Bence de sonuna kadar haklı.</li></ul>

Punto 

Sakhir GP’sinde Mercedes takımında Lewis Hamilton'ın yerine yarışan genç George Russell'ın herkesi etkileyen performansı aslında hiç tesadüf değil.

Bir yıldızın doğuşu

kartopu

kartopu ile ilgili hikayeler