<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 255, 255); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 255, 255); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">Yazar: Elif Bilge BozanDüzenleyen: Dr. Gizem Sürenkök</blockquote>Çocukluğunuzda sokakta oynama fırsatınız olmuş muydu?&nbsp;Eğer olduysa koşturan çocuk seslerine, oradan oraya fırlatılan toplara veya ip atlama yarışmalarına aşinasınızdır. Araştırmalar doğada oynamanın,<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">çocukların bilişsel, sosyal ve duygusal <a fr-original-style="" href="https://yakiniliskiler.com/2007-Bebeklerin-ve-%C3%87ocuklar%C4%B1n-Geli%C5%9Fimi" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">gelişimlerine</a> birçok faydası olduğunu,&nbsp;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">hem çocuklar arasında hem de <a fr-original-style="" href="https://yakiniliskiler.com/9008-%C4%B0klim-Krizinin-Ortas%C4%B1nda-%C3%87ocukluk" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">çocuklar ve doğa</a> arasında birleştirici bir bağ kurduğunu gösteriyor.</li></ul>Her ne kadar çok yakın zamana kadar evin dışında, doğada oynamak çok yaygın olsa da şehirleşmenin getirdiği değişimlerle günümüz çocukları çok daha farklı <a fr-original-style="" href="https://yakiniliskiler.com/2053-Oyuncak-ve-Oyun-Alan%C4%B1-Se%C3%A7imi" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">oyun deneyimleri</a> yaşıyor. <a fr-original-style="" href="https://yakiniliskiler.com/2127-Teknoloji-ve-%C3%87ocuklar-Yanl%C4%B1%C5%9F-Bilinenler" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Teknolojik aletler</a> birçok oyunu avucumuzun içine kadar getiriyor. Hobilerimize ulaşmamız kolaylaşıyor olsa da bu iletişim, doğa ile aramızda bir bariyer oluşturabiliyor. Çocukların <a fr-original-style="" href="https://yakiniliskiler.com/2200-Dijital-Oyunlar%C4%B1n-%C3%87ocuklara-Etkileri" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">oyun kavramıyla</a> eşleştirdikleri dünyanın evlerinin önündeki sokak, mahalledeki park veya bahçeleri olmaması, doğayı nasıl tanıdıklarını ve ona olan yaklaşımlarını şekillendiriyor.&nbsp;<h3 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Peki toprakla, ağaçlarla ve sokak oyunlarıyla pek ilişkisi kalmamış çocukların doğayla ilişkisi nasıl?&nbsp;</h3>Araştırmalara göre, doğada bulunmanın kazandırdığı gözlem ve yaratıcılık becerileri çocukların kendilerini doğayla barış içinde ve doğanın bir parçası olarak görmelerini sağlıyor. Çocukların doğa ile teması ne kadar fazlaysa antisosyal davranışa, <a fr-original-style="" href="https://yakiniliskiler.com/2135-%C3%87ocukluk-%C3%87a%C4%9F%C4%B1n%C4%B1n-Korkulu-R%C3%BCyas%C4%B1-Zorbal%C4%B1k" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">zorbalığa</a> veya vandalizme meyilleri ve hatta <a fr-original-style="" href="https://yakiniliskiler.com/2185-%C3%87ocuklarda-Kayg%C4%B1" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">anksiyete</a> seviyeleri o oranda düşük oluyor. Yani bireylerin hem kendilerine ve çevrelerindeki insanlara hem de diğer canlılara ve doğaya olan davranışlarının, doğa ile kurdukları temasla yakından ilişkisi bulunuyor.<img src="https://images.aposto.com/2022/2/4/1646324636852.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.42" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><h3 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Neden masallar doğada geçer ve birçoğunun başrolünde konuşan <a fr-original-style="" href="https://yakiniliskiler.com/2165-%C3%87ocuklarla-Hayvan-Haklar%C4%B1-Konu%C5%9Fmak-Oyun-%C3%96nerileri" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">hayvanlar</a> vardır?&nbsp;</h3>Araştırmacılar bu durumu ekopsikoloji&nbsp;kavramı ile açıklıyor. Bireylerin dünyayı organik bir biçimde içselleştirmelerine ekopsikoloji deniyor. Birçok araştırmacı, insanların onları doğaya bağlayan genlerle ve içgüdülerle doğduğunu ve evrimsel süreçte bu doğuştan gelen bağlılığın empati, <a fr-original-style="" href="https://yakiniliskiler.com/5019-Ekolojik-Kayg%C4%B1" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">doğaya karşı sevgi duyma</a> (biyofili), <a fr-original-style="" href="https://yakiniliskiler.com/9006-S%C3%BCrd%C3%BCr%C3%BClebilirli%C4%9Fin-%C3%87ekicili%C4%9Fi" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">çevreye karşı duyarlı olma</a> gibi davranışları beraberinde getirdiğini düşünüyor. <a fr-original-style="" href="https://yakiniliskiler.com/2151-Do%C4%9Fa-ile-ilgili-4-%C3%87ocuk-Kitab%C4%B1" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Okul öncesi dönemde</a> çocukların ekopsikolojik benliklerini keşfetmelerine imkan tanınması ve doğaya bağlılıklarının desteklenmesi de oldukça önemli görülüyor.Erken yaşta ekopsikolojik benlikleri desteklenmiş çocuklar, sosyal becerilerinin <a fr-original-style="" href="https://yakiniliskiler.com/2204-3-5-Ya%C5%9F-Aras%C4%B1-%C3%87ocuklarda-Sosyo-Duygusal-Geli%C5%9Fim" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">gelişim süreçleri</a> içerisinde kendilerini de doğal dengenin bir parçası olarak görebiliyorlar. Bu sağlanmadığında ise;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Doğa sevilen, korunan ve parçası olunan bir bütün yerine, kontrol edilen ve karşısında üstün olunan bir yapı olarak algılanıyor.&nbsp;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Çocukların doğal ortamlara alışamamasına ve doğayla ilgili bir fobi (biyofobi) geliştirmelerine yol açabiliyor.&nbsp;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bu bireyler, doğayı yeterince benimsemedikleri için, doğaya karşı herhangi bir sorumluluk hissetmiyorlar. &nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;"><a fr-original-style="" href="https://yakiniliskiler.com/5021-Ekolojik-Yas-" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Doğal kaynakların tükenmesi</a> karşısında harekete geçmeye yönelik bir istekleri bulunmuyor.</li></ul>Doğayla düzenli bir ilişki kurulması bu bağı destekler ve güçlendirir nitelikte olmakla birlikte elimizden gelen tek şey, çocukları doğayla tanıştırmaktan ibaret değil. Çocukların bu konudaki gelişim süreçlerinde bir diğer önemli adım ise; rol model alabilecekleri ebeveyn, öğretmen gibi yetişkinlerin varlığı. Çocuklar hayatlarında önem sahibi birinin doğa içinde rahat olduğunu, doğayla iç içe olmaktan keyif aldığını, doğaya saygı duyduğunu gördüklerinde dünyaya karşı olumlu duygular beslemeleri kolaylaşıyor.<img src="https://images.aposto.com/2022/2/4/1646324749586.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.34" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><h3 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Günümüz şartlarında çocukların hala güvende ve doğa ile iç içe olmaları nasıl sağlanabilir?&nbsp;</h3>Oyun çocukları doğa ile birleştirmek için hala mükemmel bir araç! Ancak çevremize baktığımızda gördüğümüz oyun parkları genellikle beton üzerine inşa edilmiş tekdüze yapılardan oluşuyor. Bu tekdüzeliğin sebeplerinden biri de oyun parklarının tasarımının pek de çocukların oyun ihtiyacına göre dizayn edilmemiş olması. Gelişim psikolojisi alanında bir araştırmacı olan <a fr-original-style="" href="https://www.kitapyurdu.com/kitap/cocuklarin-katilimi-amp-kuram-ve-uygulamada-toplum-gelisimi-ve-cevre-korumasinda-genc-yurttaslari-icermek/412349.html&manufacturer_id=193456" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Roger Hart</a>, bu durumun oyunun öneminin yeterince bilinmediğinden kaynaklandığını savunuyor.&nbsp;<h3 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Doğayla daha entegre edilmiş ve çocukların gelişimsel ihtiyaçlarına göre hazırlanmış bir oyun parkı dizaynı neleri içerir?&nbsp;</h3>Su içeren alanlar, kum veya çamur, fazlasıyla yeşil alan, <a fr-original-style="" href="https://yakiniliskiler.com/2165-%C3%87ocuklarla-Hayvan-Haklar%C4%B1-Konu%C5%9Fmak-Oyun-%C3%96nerileri" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">hayvanlar</a> ve bir sürü renk! Oyuncaklar ise çocukların kendi hayal güçleriyle şekillendirebilecekleri ve farklı şeyler inşa edebilecekleri nesnelerden oluşabilir. Bunların yanı sıra, çocukların yükseklik, sıcaklık, uzunluk gibi kavramları deneyimleyerek öğrenebilecekleri ilginç düzenekler de güzel bir fikir olabilir!

Dünyahali

Sokakta oynamamış, toprağa ve çimene dokunmamış çocuklar doğayla nasıl bağ kurar?

Sokakta Oynamak, Doğaya Dokunmak

<h1>Kopan bağlar</h1>Gezegeni yok ediyoruz. Bunu o kadar uzun zamandır, öyle bir kararlılıkla yapıyoruz ki bu cümle normalleşmiş. Bu yüzden tekrar etmek istiyorum; gezegeni yok ediyoruz.&nbsp;&nbsp;Hepimiz bunun farkındayız. Kendimizi bildik bileli buzullar eriyor, şehirler betonlaşıyor, türler yok oluyor. Yaptığımız tahribattan haberimiz var. Şehrimizde binalar sıklaşıyor, çimenliğin yerini “peyzaj’” alıyor; hatta bazen havadaki pisliğin tadını alabiliyoruz. Ve biz hâlâ kalabalığı, gürültüyü ve yapılaşmayı gelişim sanıyoruz.Milyonlarca yıldır evrilen bir tür olmamıza rağmen 10 bin yıl öncesine kadar kalabalık gruplar hâlinde yaşamıyorduk. 1900’lerden önce modern şehirler yoktu. Hayat tarzımız evrimin yetişemediği bir hızla değişiyor. Şehirde yaşamak, beyin anatomisini depresyon ve anksiyete gibi rahatsızlıklara yatkınlığı arttıracak bir biçimde etkiliyor. (Lederbogen et al. 2011). Şehirde yaşayan insanlarda anksiyete %21, depresyon ise %39 oranında daha sıklıkla görülüyor. Bir başka deyişle modern şehir hayatına uygun evrilmedik ve vücudumuz buna tepki gösteriyor.&nbsp;Diğer canlılardan ve doğadan kopuk yaşıyoruz. Kendimizi hayvanlardan ayırma takıntımız yüzünden doğa ve biyosferle olan biyolojik bağımızı görmezden geliyoruz. Teknoloji sayesinde doğaya muhtaçlığımızın bittiğini sanıp birer hayvan olduğumuzu unutuyoruz. Dinlenmek için şehir dışına çıkıp doğayla iç içeyken “kafa dinliyoruz” ama günlük hayatımızda da doğayla bağ kurabileceğimizi düşünmüyoruz. Stres ve zihinsel yorgunluğa çözüm ararken doğanın psikolojimizdeki etkisini düşünmüyoruz.&nbsp;<figure class="image"><img src="https://images.aposto.com/images-2020-11-15T08:00:47.316Z.jpeg" alt="angst"><figcaption><a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmYWU2YzJlZDZjODk1MDAwNzA2NGE0ZSZ1c2VyPTVlYjU0M2NmNzA2NDk0MjU1ZWNmNmE4MCZhdXRob3I9NWY5ZGFmMDhhN2ZiNmEwMDA4Y2JiNGQ5JnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy5pbnN0YWdyYW0uY29tJTI1MkZhbmdzdF9tYWclMjUyRg==""">ANGST 03</a></figcaption></figure><h1>İyileşme ihtiyacı</h1>Sadece doğayla denge içinde yaşamaya değil, doğanın dengesinin bozulmamasına da ihtiyacımız var. Doğal afetlerden sonra afetzedelere psikolojik destek verildiğini duymuşsunuzdur. Maalesef bu mühim uygulamayı sadece deprem, kasırga gibi akut felaketlerden sonra görüyoruz. Oysa ki iklim krizinden etkilenen insanların sürekli psikolojik desteğe ihtiyacı var. Kelimenin tam anlamıyla "batan şehirlerde" yaşamayanlar da iklim kaygısı hissedebiliyor.&nbsp;Modern psikolojinin merkezinde insan-insan ilişkisi yer alıyor. İnsan-doğa ilişkisine ders kitaplarında bile pek yer verilmiyor. Beden ve zihnimizin doğayla bağlantısını inceleyen ekopsikoloji, modern insanın yardımına koşabilecek bir psikoloji dalı. Doğayla bir bütün olduğumuzu söyleyerek bize verdiği mesaj şu: doğaya olan bağımızı güçlendirerek zihnen ve bedenen daha sağlıklı olabiliriz.&nbsp;<h1>İyileşme yöntemleri</h1>Doğayla bağımızı güçlendirmenin sonsuz yolu var. İşin püf noktası yaşam tarzımızda, rutinimizde ve çevremizde nelerin değişmesine ihtiyacımız olduğunu görebilmek. Bu farkındalığa ulaştıktan sonra işe gücümüzün yettiği kadarıyla başlayıp gücümüzün yetmediği şeyler için değişim talep etmeliyiz.&nbsp;Sana bir ödev: Bu hafta psikolog Andy Fisher’ın ekoterapi metodunu dene. Fisher'ın tavsiyesi doğayla bağlantı hissettiğimiz bir yer seçmek ve bu yeri her gün, tutarlı bir şekilde ziyaret etmek. Şehrin ortasında böyle bir yer bulmak zor olduğu için sokağındaki bir ağacın yanını bile seçebilirsin. Her gün oraya git ve orada biraz zaman geçir. Zihnini ve hislerini açık tut. Elinden geldiğince olduğun yere bağlı hissetmeye çalış, hatta gerekirse ağaçlara, toprağa dokun. Fisher’ın bu metodu deneyen danışanları günlük hayatlarında daha az stres ve kaygı hissettiklerini belirtmiş. İyileşmeye ve doğayla yeniden iletişim kurmaya rutinimizde ufak değişimler yaparak başlayabiliriz. Hatta “başlamak zorundayız".

ekopsikoloji ile ilgili hikayeler