Soli

Çinili Hamam'dan başladık keşife, Kadın Eserleri Kütüphanesi'ne kadar ellerimizde turşu bardakları, kulağımızda çocuk kahkahalarıyla yürüdük. 

Çinili Hamam'dan Kadın Eserleri Kütüphanesi'ne Balat Rotası

&nbsp;MS. 1.yüzyılda İmparator Domitianus döneminde inşasına başlanılmış ve MS. 2. yy. İmparator Hadrianus döneminde inşası tamamlanmıştır. Anadolu'nun en iyi korunmuş tapınağı; dünyada ise Zeus adına yapılan tapınakların en sağlamı olarak günümüze kadar gelmiş olanıdır. Tapınağın en dikkat çekici özelliklerinden birisi 9.30m olan sutünlarıdır.&nbsp;Kilitleme tonozlama metoduyla inşa edilen alt bölüm orijinalinde olduğu gibi günümüze kadar gelmeyi başarmıştır. Tanrılara sunulan hediye ve sunakların saklandığı depo, tapınağın kehanet odası, Anadolu'nun toprak ve bereket tanrıçası Kibele'nin kült yeri olarak kullanılmıştır. 1850 yıldır ayakta kalmayı başarmış tapınak inşa edildiği günden bu güne bölgede yaşayan insanların izlerini üzerinde barındırır. Batı alınlığında orta akroter akant dalları ve yaprakları arasında Tanrıça Kybele'nin büstüyle bezenmiştir. Doğu alınlık akroterindeyse Zeus büstü bulunmaktadır. Dört sütunlu avlusu ve agorasıyla M.S. 117-138 yılları arasında yapılmış tapınağın ön galeri duvarlarında; İmparator Hadrian'i ve Aizanoi için önemli hizmetler görmüş Apuleius'u öven yazıtlar yer almaktadır.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2021/9/6/1635589986176.jpeg" style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="0.67" alt="yazılar" fr-original-style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">

Yıldızlı Bir Hikâye

Penkalas Irmağı'nın batı kıyısına 200 metre uzaklıkta etrafı sütunlu galerilerle çevrili 130,5x112 metre boyutlarındaki alanın ortasında, bir podyum üzerine kuruludur.

Zeus Tapınağı

Georg Simmel, Louis Wirth ve hatta Emile Durkheim, Karl Marx ve Max Weber “daha kentsel” olan alanlarda topluluk duygusunun yok olduğunu öne sürmüşler. Kentleşmenin hızlanması ve büyük kentlerde çok sayıda insanın yaşamaya başlamasının topluluk duygusunun ve mekâna bağlılığın yok olmasına, genel olarak da anonimleşmeye ve yabancılaşmaya yol açtığını, bunların da kentsel yaşam kalitesinin düşmesiyle sonuçlandığını <a fr-original-style="" href="http://www.mimarlikdergisi.com/index.cfm?sayfa=mimarlik&DergiSayi=53&RecID=1330" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">savunmuşlar.</a>&nbsp;İşte, tam olarak bu bilgileri hatırlıyorum Taksim Meydanı’nda bir bankta otururken. Tek gördüğüm birbirinin yüzüne bakmadan hızla yürüyen insanlar ve birbirinden sıkılmış çokça bina. Tek duyduğum, korna sesleri ve telefonda konuşan sinirli insan sesleri.Halka açık bir meydanda bulunmak bir arkadaş, tanıdık ya da yabancının yaklaşmasına açık olmak demektir, bu gerçeğin farkındayım. Belki de hazırlıklı olmam gerekiyordu tüm bu duruma ya da daha doğrusu bu durumu göze almış olmam gerekiyordu Taksim Meydanı’nın göbeğinde oturmayı seçerken.&nbsp;<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Taksim Meydanı</h2>“Meydan ne insanların dağılmasına neden olacak kadar büyük ne de mekân içindeki nesnelerin rahatça algılanmasını önleyecek kadar küçük&nbsp;<a fr-original-style="" href="http://www.mimarlikdergisi.com/index.cfm?sayfa=mimarlik&DergiSayi=52&RecID=1288" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">olmalıdır.”</a> kuralından yola çıkarak, neden “Taksim Meydanı” diyoruz da Galata Kulesi etrafı bir meydan sayılmıyor diye sorguluyorum kendi kendime. Bu sorgulama devam ederken, derin bir iç çekişle birlikte oturduğum banktan kalkıp Galata Kulesi’ne doğru yürümeye karar veriyorum. Galata Kulesi’ne gidip ona anlatmak istiyorum içimdekileri. Anlaşılan dertleşmeye ihtiyacım var. Ayrıca, Taksim Meydanı’nı giderek tanıyamamamdan da değil bu sorgulamalar ya da Galata Kulesi’ni ayrı bir sevmemden de değil. Giderek yaşadığım şehre yabancılaşmam canımı sıkıyor, şehrimin meydanlarında vakit geçirmek istemeliyim gibi hissediyorum. Hem “olması gereken” de bu değil mi zaten? Meydanın şehri yaşayanlarda bir yer ve aidiyet duygusu oluşturması gerekmiyor mu? Bir “yer”e ait olma duygusu hepimiz için çok önemli bir gereksinim değil mi?&nbsp;<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Bir şehrin kimliği: Meydanlar</h2>Galata Kulesi’ne doğru inerken “meydan” kavramı üzerine düşünüyorum. Tarihsel süreç içinde şehir meydanları agora, forum, campo, piazza gibi değişik isimlerle anılmış. Paris’de Place de la Concorde, Moskova'da Kızıl Meydan, Londra'da Trafalgar Meydanı, Kahire'de Tahrir Meydanı gibi meydanlar, önemli toplumsal hareketlerin başlangıç noktası olarak bir üne sahip. Tarihin farklı dönemlerinde çeşitli amaçlar için kullanılan meydanların en etkin kullanımı da Antik Yunan ve Roma İmparatorluğu dönemlerinde olmuş. Orta Çağ, Sanayi Devrimi, kapitalizm, modernizm ve küreselleşme dönemlerinde şehir meydanlarının işlevlerinde ve fiziksel olarak yapılarında değişimler yaşanmış.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">“Psikolojik yorulma yerleri”</h2>Galata Kulesi’ne yaklaştığımda yüzümdeki buruk gülümsemenin sebebi <a fr-original-style="" href="http://www.mimarlikdergisi.com/index.cfm?sayfa=mimarlik&DergiSayi=52&RecID=1288" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Zucker’in sözleri</a> oluyor: Zucker’e göre meydan, kent dokusu içinde “psikolojik bir dinlenme yeri”. &nbsp;Bu cümleyi düşündükçe, Taksim Meydanı için yaptığım sorgulama daha da anlamlı geliyor. Nitekim, az önce hissettiğim duygular dinlenme yerindense daha çok zihinsel yorulma yeri gibiydi…&nbsp;<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Büyük resmi görmek</h2>Bu sefer Galata Kulesi’nin İstanbul, Bizans ve Cenevizliler’i kapsayan çağrışımları içinde, 528 yılında Bizans İmparatoru Anastasius tarafından fener kulesi olarak ilk inşa edilişini ve İstanbul’un en önemli sembolleri arasında yer alışını düşünüyorum: Böylesine tarihî bir yer olan Galata Kulesi’nin, meydan işlevi için neyi eksik?Antik Yunan’daki agoralardan bu yana gezegenin birçok yerinde bir merkezin etrafında kendine yaşam alanı kurmuş bizlerin, bir yeri "meydanlaştırmak için nelere ihtiyacımız var? <a fr-original-style="" href="http://mimdap.org/2006/12/batharyly-meydanlar-ycin-10-ylke/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">“Başarılı Meydanlar İçin 10 İlke”</a> gibi kriterler değil burada bahsettiğim, önceden belirlediğimiz mekânlarda değişiklik yapma şansımız olabilir mi sizce? Miladı dolan meydanlarla vedalaşma vaktimiz geldiyse, yenilerini karşılamaya ne kadar hazır hissediyoruz?Ben aklımdan bu soruları geçirirken Galata Kulesi her şeyden habersiz tüm heybetiyle duruyor işte karşımda. Belki de Galata Kulesi’nin etrafının bir meydan olmaması iyidir diyorum bir süre sonra. İşte burası gerçek bir dinlenme yeri.&nbsp;

Aposto İstanbul

Tarihte kente aidiyet duygusunun kazanıldığı, yurttaşlık bilincinin geliştirildiği mekânlar olarak görülen meydanların, bugün şehirliyle ilişkisi üzerine.

Miadı dolan meydanlar

Stoa, Antik Yunan mimarisinde bir sokak ya da agoranın yanında yer alan, üstü kapalı, sütunlu galerilere verilen addı. Bu stoalar, ticaret merkezleri olarak kullanılan halka açık yerlerdi. Bu açıdan bakıldığında diğer felsefe okullarından farklı olarak Stoacı olarak adlandırılan düşünürler kapalı kapılar arkasındaki bu bir okulu değil, gündelik hayatın ortasında gelişen bir felsefeyi temsil eder.<img src="https://images.aposto.com/2021/3/2021-04-06T19:50:32.638Z_sm.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.58" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Stoa felsefesi dediğimizde ilk, orta ve geç dönemi ile birlikte nerdeyse 500 yıl sürmüş, sonrasında ilk kilise babalarından (Clemens, Tertulianus ve Aziz Augustinus) Rönesans’a, Spinoza, Kant, Nietszche gibi filozoflarda farklı biçimlerde yankı bulan bir düşünme tarzından söz ederiz. Stoacılar, mantıktan siyasete geniş çaplı bir düşünce ekolü geliştirdiler. Fakat biz bugün nasıl yaşamalıyız sorusuna yanıt aradığımız için etik ile sınırlı kalacağız. Günümüzde uygulayabileceğimizi düşündüğüm beş hayat dersini derledim.

Dilozof

Stoa Felsefesi Giriş

Stoa: Bir Yaşam Felsefesi

Kuşkusuz Mecidiyeköy. Ziyaretçilerinde dev bir hortumla temizleme isteği uyandıran meydan, bir tasarımın kurbanı olduğu için biz de gümbürtüye gidiyoruz gibi hissettiriyor. Büyükdere Caddesi'nin buralara uzanan kolu; metro, metrobüs duraklarının Nişantaşı ve Bomonti gibi ziyaretçisi bol alanlara ulaşım sağlamasıyla da semtin meydanı ve çevresinin 7/24 ayakta kalmasını sağlıyor. Fakat haberler iyi, semtin yenilenmesi için çalışmaların başlandığı belirtiliyor.&nbsp;Neden önemli? Mimarlıkta modernizmin savunucularından mimar Christian Norberg-Schulz, “meydanların şehirlerin en belirgin ve en göze çarpan unsuru olduğunu ileri sürerek, sınırlarının net bir şekilde belli olması sebebiyle de zihinde canlandırılmasının kolay olduğuna” vurgu yapar. Tarihte agoralarla başlayan mekân ihtiyacı, günümüzde meydanları oluşturuyor. Planlamanın işin içine girmesiyle estetik görünüm ihtiyacı geometrik şekillerle, bina cepheleriyle, heykel gibi kentsel donatılarla sağlanmaya başladı. Ama sadece bu da değil, kaliteli diyebileceğimiz bir meydanın ulaşılabilir, farklı işlevlere uygun, güvenli, insan ölçeğinde düşünülmüş, sürdürülebilir ve bütünlük içinde olması gerekiyor.&nbsp;Nasıl bu noktaya gelindi? İsmini Osmanlı İmparatorluğu padişahı Abdülmecid’den alan Mecidiyeköy, ilk olarak göçmenlere ev sahipliği yaptı. “Eskiden buralar hep dutluktu,” sözünün mekânsal karşılığı olan köyden hâllice alan, 1930’lara -hatta 1950’lere- selam bırakıyor. Hızlı kentleşme ve konut sorununa çözüm olması için iskân çalışmalarının artmasıyla bir dönüm noktası yaşıyor; üstüne 1970’lerde Boğaziçi Köprüsü'yle günümüzdeki keşmekeşine doğru yol alıyor.&nbsp;<figure class="image"><img src="https://images.aposto.com/images-2021-03-05T08:57:24.135Z.jpeg" alt="meydan"><figcaption>Tasarım, yeşil-beyaz bir hülya şimdilik. Kaynak: İBB</figcaption></figure><hr>Yeni plan: Şimdiye kadar paylaşılan görsellerde, geniş kütleler hâlinde farklı fonksiyonları meydana yayarak ziyaretçilerini kucakladığını -veya buna niyet ettiğini- söyleyebiliriz. Birkaç fazda gerçekleşecek projenin amaçlandığı gibi yaşayan bir meydan olup olmayacağı belli olmasa da şu ankinden daha kullanışlı ve eziyetten ziyadesiyle uzak bir mekânsal yaklaşıma sahip olduğu su götürmez bir gerçek.

agora ile ilgili hikayeler