2016’da gerçekleşen Remote konferansında Jeff Bezos gelecekte Dünya’nın yaşamak ve hafif endüstriyel amaçlar için kullanılacağını, madencilik gibi operasyonların uzayda yapılacağını söylemişti. Buna ek olarak geçtiğimiz yıllarda insanlık, uzay taşımacılığı ve teknolojileri kapsamında deneyimini genişletti. 40 yılda uzaya fırlatma masrafları kilogram başına 85 bin dolardan 1000 doların altına düştü. Uzay yarışına devletlerden sonra özel şirketler de katıldı.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">SpaceX:&nbsp;Elon Musk Mars’ta kurulacak Mars Base Alpha projesinin 2028’e kadar tamamlanacağı sözünü vermişti.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Blue Origin: Jeff Bezos’un şirketi “Ay’da sürdürülebilir insan varlığı” üzerine çalışıyor.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;"><a fr-original-style="" href="https://www.forbes.com/sites/arielcohen/2021/10/26/chinas-space-mining-industry-is-prepping-for-launch--but-what-about-the-us/?sh=5a06181d2ae0" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Origin Space</a>: Çin merkezli uzay madenciliği girişimi geçtiğimiz sene NEO-1 isimli ilk ticari uzay aracını dünyanın yörüngesine çıkardı. NEO-1 uzaydaki çöpleri toplamak ve madencilik yapılabilecek asteroitleri belirlemek için kullanılacak.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;"><a fr-original-style="" href="https://www.forbes.com/sites/jamiecartereurope/2020/10/26/hubble-views-massive-asteroid-called-psyche-that-could-worth-more-than-our-global-economy/?sh=42c3fe29515a" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">NASA</a>: ABD’nin uzay ajansı 16 Psyche isimli asteroidin yörüngesinde dolaşmak ve hakkında bilgi toplamak üzere 2022’nin Ağustos ayında bir uzay aracı yollayacak. Kurum kasım ayında bir asteroidin yörüngesini değiştirmeyi denemek üzere DART isimli bir proje <a fr-original-style="" href="https://www.nytimes.com/2021/11/23/science/nasa-dart-launch-asteroid.html" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">başlatmıştı</a>.</li></ul>Özel şirketlerin ve devletlerin uzay yarışında bu kadar istekli olmalarının nedeni prestij, reklam veya turizm değil; uzayın Dünya ile kıyaslandığında ‘sonsuz’ olan kaynaklarına erişebilmek. Bu bağlamda uzay veya asteroit madenciliği ise yavaş yavaş tekrar gündeme geliyor.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Uzay madenciliği</h2>Uzay madenciliği ana olarak asteroitler üzerinden şekilleniyor. Çünkü asteroitler bolca mineral ve madenden oluşuyor. Örneğin önceki bulgular 16 Psyche’nin, dünyanın milyonlarca yıllık demir ve nikel ihtiyacını karşılayabilecek kadar materyal barındırdığına işaret ediyor. Ayrıca bu cisimler Dünya’da nadir bulunan ve özellikle elektronik cihazlarda kullanılan nadir toprak elementlerini barındırıyor.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="text-align: center;" style="text-align: center; box-sizing: border-box;">Nasıl? Asteroit madenciliği yapmak için bir asteroit seçmek, bu göktaşını dünyaya yakın bir yere getirmek ve işlemek gerekiyor.</li></ul>Bunun için teorik olarak Dünya’ya yakın yörüngede dolanan asteroitlerden birine bir uzay aracının gönderilmesi, asteroidin kendi etrafında dönüşünün durdurulması ve yörüngesinin Ay’a yaklaşacak şekilde değiştirilmesi gerekiyor. Asteroit, Ay’ın kütlesel çekimiyle Dünya’nın yörüngesine giriyor ve böylelikle dünyadan asteroide ulaşmak büyük oranda kolaylaşıyor. Ardından göktaşının üzeri ısıtılıyor, taşlar öğütülüyor ve dünyaya geri yollanmak üzere <a fr-original-style="" href="https://www.youtube.com/watch?v=y8XvQNt26KI" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">ayrıştırılıyor</a>.Tabii ki teoride mantıklı görünen bu süreç için çeşitli yeni teknolojilerin geliştirilmesi gerekiyor. Tucson Arizona Gezegen Bilimi Enstitüsü’nden Jeff Kargel, yeni fırlatma ve uzay aracı teknolojileri geliştirmenin yanında bu finansal yükü üstlenebilecek ve konsept ölçeklendirilebilene kadar her sene milyarlarca dolar zarar etmeyi göze alacak birilerine ihtiyaç olduğunu <a fr-original-style="" href="https://www.forbes.com/sites/brucedorminey/2021/08/31/does-commercial-asteroid-mining-still-have-a-future/?sh=1bd61a091a93" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">vurguluyor</a>.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Uzay madenciliği ne vaat ediyor?</h2>Uzay madenciliği nadir toprak elementlerinin ve diğer mineral ve madenlerin arzını artırmada önemli bir potansiyele sahip. Dünya dışı kaynakların kullanılması maden zengini ülkelere bağımlılık problemini de ortadan kaldırabilir. Ayrıca çevreye ve insanlara zarar veren geleneksel madencilik, gelecekte uzay madenciliğinin mümkün olmasıyla tedavülden kalkabilir. Central Florida Üniversitesi Uzay Enstitüsü’nde gezegen bilimci Philip Metzger, uzay madenciliğine yönelmenin hem teknolojik gelişmeler hem de çevresel etkiler göz önüne alındığında kaçınılmaz olduğunu ifade <a fr-original-style="" href="https://astronomy.com/news/2020/11/is-space-mining-the-eco-friendly-choice" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">ediyor</a>.

Quando

Uzay madenciliği teknik olarak zorluklar barındırsa da gelecekte bildiğimiz hâliyle madenciliği dönüşüme uğratabilir.

Uzayda madencilik yapılabilir mi?

İnsanlar yıllar boyu, gece gökyüzüne bakarak onun ötesinin, uzayın hayalini kurdu. Gökyüzüne bakarken yıldızları hayal güçlerinde gruplayan insanlar, grupladıkları bu yıldızları, bir hayvana, mitolojik bir karaktere veya bir nesneye benzeterek takımyıldızları oluşturdu. Bazıları da daha ileriyi görebilmek için teleskoplar yaptı ve muhteşem keşiflere imza attı. Merakını daha da ileri taşıyan Wright kardeşler, gökyüzüne bir adım daha yaklaşabilmek için uçağı icat etti. Yıllar sonra, 20'nci yüzyılın ikinci yarısında, bu fikrin geliştirilmesiyle yörünge hızına ulaşmak için yerçekimi kuvvetini yenecek kadar güçlü roketler geliştirildi ve uzay araştırmalarının gerçeğe dönüşmesi için yeni yollar açıldı. Bu durum, günümüzde gezegeni dışarıdan görebilmek için bir koltuğa milyarlar ödeyen sivil insanların birkaç gün, hatta birkaç dakikalık macerası olacak kadar ilerledi.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Uzay turizmine ilk adımlar</h2>4 Ekim 1957'de, Sovyetler ilk yapay uydu olan Sputnik 1'i uzaya <a fr-original-style="" href="https://spacetourismguide.com/history-of-space-tourism/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">fırlattı</a>. Dört yıl sonra 12 Nisan 1961'de Yuri Gagarin, Vostok 1'de Dünya yörüngesine giren ilk insan oldu. Uçuşu 108 dakika sürdü ve Gagarin 327 kilometre yüksekliğe ulaştı. O zamandan bu yana yaklaşık 600 insan uzaya gitti.İlk ABD uydusu Explorer 1, 31 Ocak 1958'de yörüngeye girdi. 1961'de Alan Shepard, uzaya uçan ilk ABD vatandaşı oldu. 1960'ların sonlarında, insanların uzay uçuşunun tekrarlanabileceği kanıtlanmış oldu.&nbsp;1970'lerde, eğitimli astronotlar ve kozmonotlar dışındakilerin de uzaya gidebileceği konuşulmaya ve uzay turizmi kavramının temelleri atılmaya başlandı. 1972'de ABD Başkanı Richard Nixon, düşük maliyetli ve yeniden&nbsp;kullanılabilir mekiklerin kullanılacağı "Space Shuttle" programını duyurdu. Uzay istasyonları için araştırma yapmayı ve inşaat malzemelerini taşımayı amaçlayan ilk “Shuttle” tasarımlarında yolcu bölümü de bulunuyordu ve uzay turizmi için hazırlanan ilk büyük ölçekteki konsept&nbsp;oldu.&nbsp;1990'lara kadar çok ilerleyemeyen uzay turizmi, 90'lardan sonra hareketlenmeye başladı. SpaceDev, Space Adventures gibi uzay turizmine yönelik çalışmalar yapan şirketler kuruldu. 1990 yılında gazeteci Toyohiro Akiyama, Rusya uzay istasyonu Mir'e gitti. 2001'de ABD vatandaşı Dennis Tito, Rusya ticari uzay uçuşu şirketi MirCorp aracılığıyla Mir uzay istasyonuna bir bilet satın aldı. Mir görevi iptal oldu ve Tito, Space Adventures ile biletini Uluslararası Uzay İstasyonu'na (ISS) transfer etti. Nisan 2001'de Uluslararası Uzay İstasyonu'nda yaklaşık sekiz gün kalan Tito, ilk uzay turisti olarak tarihe geçti. Sonraki yıllarda, 2021’e kadar 6 özel vatandaş daha Uluslararası Uzay İstasyonu'na gitti.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">2000’li yıllar</h2>2002’de Elon Musk uzay taşımacılığı ve uygun fiyatlı uçuşlar için SpaceX’i, 2004'te Jeff Bezos Blue Origin'i ve Richard Branson Virgin Galactic'i kurdu. Yıllar süren araştırmaların ve testlerin sonunda, bu yıl 11 Temmuz'da Richard Branson ve 20 Temmuz'da Jeff Bezos kendi şirketlerinin uzay araçlarıyla&nbsp;uzaya seyahat&nbsp;etti. NASA ticari uçuş direktörü Phil McAlister, bu seyahatlerin ulaşım konusunda demir yolu sistemleri, otomobiller ve hava yollarının icat edilmesinden sonraki dönemlere benzer bir yenilik dalgasını başlatabileceğini <a fr-original-style="" href="https://www.nextgov.com/emerging-tech/2021/08/nasa-space-tourism-seminal-moment-humanity/184775/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">söyledi</a>.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Inspiration4</h2>15 Eylül 2021'de, bir sonraki uzay turisti grubu, Jared Isaacman tarafından organize ve finanse edilen Inspiration4 görevi kapsamında SpaceX roketiyle yörüngeye bir seyahat gerçekleştirdi ve Inspiration4 "tamamen sivillerden oluşan ilk uzay görevi" olarak tarihe geçti.İlham veren dörtlü olarak adlandırılan Inspiration4 ekibi, dünyanın yörüngesinde 3 gün dolaşarak uçuşu güvenle tamamladı ve Atlas Okyanusu’na iniş yaptı.&nbsp;<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Neden önemli?</h2>Inspiration4'u bir dönüm noktası yapan, halkın katılımını vurgulaması, sıradan insanları yörüngeye göndermesi oldu. Peki uzay yarışı bitti mi? Hayır. Aslında bu bir yarış da değil. SpaceX uçuşları, çoğu insan için finansal olarak karşılayabilecekleri aralığın çok dışında olsa da Virgin Galactic, 250 bin dolarlık biletleriyle şu an 600 rezervasyonun hazır olduğunu söylüyor. Bu, aslında birbiriyle rekabet eden üç milyarderle ilgili değil. Bu gelişmeler, insanlı uzay uçuşu ve uzay turizminde yeni bir dönemin başlangıcına <a fr-original-style="" href="https://theconversation.com/spacex-inspiration4-mission-sent-4-people-with-minimal-training-into-orbit-and-brought-space-tourism-closer-to-reality-167611" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">işaret ediyor</a>.Blue Origin ve Virgin Galactic uçuşlarında, yolcular yörünge altına&nbsp;kadar fırlatıldı ve gelecekte de böyle olacak. Fırlatılan araçlar geri dönmeden önce yalnızca uzayın başlangıcına&nbsp;kadar ulaşabilecek. SpaceX'in Falcon 9&nbsp;roketi ve mürettebatın bulunduğu Dragon aracı ise Dünya'nın çevresini üç gün&nbsp;boyunca dolaşacak kadar güçlü bir şekilde fırlatıldı.&nbsp;St. Jude Çocuk Araştırma Hastanesi için farkındalık ve fon yaratma gibi sosyal bir amaçla gerçekleştirilen ve bununla da dikkat çeken uçuş tamamen Florida'daki uzay üssünden yönetildi. Bezos ve Branson'ın uçuşları, "milyarder şımarıklığı" şeklinde eleştirilere maruz kalırken Inspiration4 uzay turizmini insanlar için daha anlaşılabilir ve ilişkilendirilebilir bir hâle getirdi.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Madalyonun diğer yüzü</h2>Space News'un Genel Yayın Yönetmeni Olivier Sanguy, "uzay turizmi" ifadesinin yanıltıcı olabileceğini söylüyor. Inspiration4 ekibi, bu uçuş için 5 aylık bir eğitim aldı ve Sanguy'a göre insanların bir "tatil" için bu kadar eğitim alması pek olası görünmüyor. Öte yandan Sanguy, bu bir uzay uçuşu olduğundan riskin ticari bir uçaktan çok daha yüksek olduğunu da <a fr-original-style="" href="https://www.france24.com/en/video/20210916-spacex-all-civilian-mission-the-label-space-tourism-is-misleading" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">vurguluyor</a>.Uzay turizminin <a fr-original-style="" href="https://apos.to/s/60f838f1b27a8e00062eed88" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">gerçek maliyeti</a>, aslında yalnızca uçuşa katılmak için ödenen milyarlar değil. Araştırmacılar, roketlerden yayılan parçacıkların karışımlarını inceleyerek Dünya'nın daha fazla roket egzoz dumanına nasıl tepki vereceğini anlamaya çalışıyor. Çoğu roket, uçaklardan daha fazla küresel ısınmaya neden olacak ölçüde karbon <a fr-original-style="" href="https://www.cnbc.com/2021/08/27/how-blue-origin-spacex-virgin-galactic-space-race-could-impact-the-atmosphere.html" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">üretiyor</a>. Uzay fırlatma sistemlerinin geliştirilmesi, inşa edilmesi ve işletilmesinden kaynaklanan karbon ayak izi ve diğer sera gazı katkıları da çok fazla.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Büyük oyuncular ne yapıyor?</h2>Virgin Galactic, şirketin “gelecekteki müşteri uçuşları için karbon emisyonlarını dengeleme fırsatlarını incelediğini”&nbsp;söylerken SpaceX doğrudan karbon emisyonları hakkında yorumda bulunmadı ancak Musk, karbon vergisi politikasını destekliyor. SpaceX ve Blue Origin roketleri hidrojen ve oksijen gibi karbonsuz yakıtlar kullanıyor.Aerospace Corporation'da atmosfer bilimcisi olan Martin Ross, bu konudaki çalışmaların geleceği için şu şekilde yorum yapıyor:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(15, 14, 14); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(15, 14, 14); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">"Şaşırtıcı bir gelecekten kaçınmak istiyoruz. Şu anda, uzay endüstrisinin sürdürülebilir bir şekilde ilerleyebileceğini söyleyebilmek istiyoruz."</blockquote>

UZAY ile ilgili hikayeler