Biray Kolluoğlu, Evren M. Dinçer, Zafer YenalBirkaç hafta önce Avrupa’nın önde gelen düşünce kuruluşlarından Avrupa Dış İlişkiler Konseyi (<a fr-original-style="" href="https://ecfr.eu/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">ECFR</a>), Eylül-Ekim aylarında 11’i Avrupa’da olmak üzere, 21 ülkede gelecek algısını ölçmek için yaptığı bir araştırmanın sonuçlarını <a fr-original-style="" href="https://ecfr.eu/publication/living-in-an-a-la-carte-world-what-european-policymakers-should-learn-from-global-public-opinion/?utm_source=substack&utm_medium=email" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">yayımladı</a>. ECFR’nin çalışması krizlerden krizlere savrulan dünyamızda güvenlik, ekonomi, insan hakları, siyaset gibi alanlarda insanların gelecekten beklentilerini ve bunların uluslararası ilişkiler alanına yansımalarını anlamayı hedefliyor. Kapsanan ülkeler arasında Türkiye de olunca, Timothy Garton Ash, Ivan Krastev ve Mark Leonard gibi güçlü araştırmacılar tarafından kaleme alınan bu çalışmanın başlıca bulgularına biraz daha yakından bakmak istedik.&nbsp;Bugünlerde siyasi bloklar arasındaki gerilimler ve dünya ekonomisinin gidişatına dair sorular hemen herkesin aklını kurcalıyor. Özellikle Çin ile ABD arasındaki ekonomik rekabet, küreselleşmenin geleceği, siyasi risklerin azaltılması (de-risking), yerinde (ya da komşuda) üretime geri dönme (re-shoring) gibi konuların sık sık gündeme geldiği bir dönemden geçiyoruz. Bu hem akademide hem de daha güncel tartışmalarda böyle. ECFR’nin araştırması, bu konular hakkında “tabanda” ortaya çıkan eğilimleri göstermesi açısından çok önemli.&nbsp;Bir à la carte dünyasında yaşamak Avrupalı politika yapıcıların küresel kamuoyundan öğrenmesi gerekenler” başlığıyla yayımlanan sonuç raporunda öne çıkan tema, “Ya Batı’nın yanındasındır ya da karşısında” türünde genel bir duruşun artık geçerli olmadığı yönünde. Yani özellikle Avrupalı ve Amerikalı siyasetçilerin perspektifini belirleyen bu anlayış, dünyada hemen her yerde yerini daha pragmatik ve esnek bir yaklaşıma bırakmış.&nbsp;Örneğin Türkiye’de sorulan “Seçmek zorunda kalsanız hangi bloku tercih edersiniz, Amerika mı Çin mi?” sorusuna verilen cevaplar, konunun ne olduğuna bağlı olarak farklılık gösteriyor. Konu savunma, insan hakları ya da internetin denetimi olunca kendilerini Amerika’ya daha yakın görüyorlar. Ama iş ticarete gelince insanların yarısı Amerika’dan çok Çin’le işbirliği yapılmasını istiyor. Genel olarak bakıldığında araştırmanın sonuçları, Batı dışında yaşayan insanların ne Çin ne de Avrupa ve ABD ile tam politik bir hizalama istediğini gösteriyor.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2023/10/6/1700916351261.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.32" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Bu çerçevede araştırmanın en dikkat çekici sonuçlarından biri, bizzat araştırmacılar tarafından şöyle ifade edilmiş:&nbsp;<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(220, 142, 129); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(220, 142, 129); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Elde ettiğimiz bulgular, Avrupa dışındaki insanların, Avrupa'nın ziyaret edilecek ve yaşanılacak bir yer olarak cazibesini, AB'nin bir siyasi proje olarak gücünden ve direncinden keskin bir şekilde ayırdığını gösteriyor. Avrupa dışında yaşayanların ezici çoğunluğunun AB'nin gelecek 20 yıl içinde parçalanacağına inanmasını da bu yönde bir veri olarak değerlendirebiliriz. Bu Çin, Rusya ve Suudi Arabistan'da çoğunluğun görüşü, ancak Amerikalıların üçte birinden fazlası da dahil olmak üzere başka yerlerdeki birçok insan da aynı şekilde düşünüyor. Şoke edici bir şekilde, anket yaptığımız Avrupalıların üçte biri de böyle düşünüyor–ancak yüzde 50 karşıt görüşte. İlginçtir, kırılgan olarak görülen sadece AB değil. Dünya genelinde birçok insan–Çin ve Suudi Arabistan'da çoğunluk, Rusya ve Türkiye'de ise yüzde 40'ın üzerindeki insan da dahil olmak üzere–ABD'nin de gelecek 20 yıl içinde bir demokrasi olmaktan çıkabileceğine inanıyor.”</blockquote><img src="https://images.aposto.com/2023/10/6/1700916326422.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.24" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"> Bu arada Türkiye’de ülkelerinin geleceği konusunda iyimser olanların oranı da hayli düşük: Yüzde 19 civarında. Türkiye’nin devasa boyutlara varan siyasi ve ekonomik sorunları düşünülecek olursa bu durum pek şaşırtmıyor elbette. Belki daha enteresan olan, Güney Kore dışında doğumuzda yer alan bütün ülkelerde insanların çoğunluğunun ülkelerinin geleceğine olan inancı. Buna Rusya da dahil. Hele Hindistan’daki durum iyiden iyiye dikkate değer: Burada gelecekten ümitli olanların oranı yüzde 86’yla zirve yapmış durumda. Anlaşılan dünyada otoriter ve popülist liderler arasında başı çeken Modi’nin yıllardır uyguladığı ırkçı, ayrımcı ve baskıcı politikalar toplumun genelinde pek de huzursuzluk yaratmamış. Bu da geçen hafta, yıllardır ekonomik krizlerle boğuşan Arjantinlilerin, seçim kampanyası sırasında organ ve silah satışlarını serbest bırakmayı vadeden, Papa Francis’i “pis bir solcu”, iklim krizini “sosyalistlerin uydurması” olarak niteleyen eski TV yorumcusu bir sağcıyı başkan seçmiş olmalarını <a fr-original-style="" href="https://www.ft.com/content/38f718d3-0289-4b12-8faf-245c19d65cb0" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">aklımıza getirdi</a>. Yani günümüzde insanlar belirsizlik, güvensizlik ve kaygının mavisini iyice koyulaştırdığı denizlere düştükçe hangi yılana sarılacaklarını bilemez hâle geldiler desek abartmış olmayız herhalde. &nbsp; &nbsp;Türkiye’nin özellikle istisna teşkil ettiği soru ise “iyi lider”in nitelikleriyle ilgili. Diğer ülkelerin aksine Türkiye’de yaşayanların çoğunluğu iyi liderin uluslararası işbirliğinden ziyade ülkenin bağımsızlığına öncelik vermesi gerektiğini düşünüyor. Cumhuriyetin kuruluşundan 100 yıl sonra bile bağımsızlık kaygısının insanların ruh ve akıl dünyasını işgal ediyor olması, ECFR araştırmasının su yüzüne çıkardığı başka bir vahim bulgu olarak değerlendirilebilir. &nbsp;&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2023/10/6/1700916076464.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.31" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">

Zappa Zamanlar

Avrupa’nın önde gelen düşünce kuruluşlarından Avrupa Dış İlişkiler Konseyi, Eylül-Ekim aylarında 11’i Avrupa’da olmak üzere, 21 ülkede gelecek algısını ölçmek için yaptığı bir araştırmanın sonuçlarını yayımladı. 

Dünya nereye gidiyor: 21 ülkede gelecek algısı

<a fr-original-style="" href="https://www.project-syndicate.org/columnist/mark-leonard" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Mark Leonard&nbsp;</a>MÜNİH - Sağlam ve ileriye dönük bir dış politika hala mümkün mü? Geçen hafta Münih Güvenlik Konferansı'nda bir araya gelen devlet yöneticileri, diplomatlar, istihbaratçılar ve akademisyenlerle konuşurken bu soruya evet cevabı vermekten şüphe duydum.ABD-Çin ilişkilerini düşünün. Daha bir ay önce Çin Başbakan Yardımcısı Liu He, bazı gözlemcilerin Batı'ya yönelik bir “cazibe saldırısının” parçası olarak gördüğü uzlaştırıcı bir konuşma yaptı. Bunun ardından pek çok kişi ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken'in bu ay Çin'e yapmayı planladığı ziyaretin, Liu'nun Hazine Bakanı Janet Yellen ile kısa süre önce yaptığı görüşmeye ve Çin Devlet Başkanı Xi Jinping ile ABD Başkanı Joe Biden'ın kasım ayında Bali'de yaptıkları baş başa görüşmeye dayanarak gerilimi daha da azaltacağını umdu.Her iki tarafın da rekabete bir sınır koymaya istekli görünmesi, yanlış anlamalara ya da kazara gerilimin tırmandırılmasına karşı korunmak için daha sık temasa ihtiyaç duyulduğunun farkında olmalarından kaynaklanıyor. Ancak daha sonra Çin'in balonla izleme stratejisi, her türlü yumuşama fikrini sona erdirdi. Büyük zeplin ABD hava sahasında sürüklenirken, Biden yönetimi soğukkanlılığını korumaya çalıştı; ancak kamuoyu kısa sürede ulusal güvenlikle ilgili karar alma süreçlerindeki ağırlığını ortaya koydu.Televizyonda, Twitter'da ve diğer medya kanallarında Biden'ı eleştirenler onun itidalini zayıflık olarak yorumladı. Çok geçmeden Blinken'ın Pekin gezisi ertelendi. ABD ordusu, ortaya çıktıktan bir hafta sonra balonu düşürdü ve ardından ABD hava sahasında tanımlanamayan üç cismi daha imha etti. Daha sonra, bu cisimlerin hepsinin büyük olasılıkla "iyi huylu" olduğu kabul edildi. Buna karşılık Çinli savunma yetkililerinin ABD'li mevkidaşlarının telefonlarına çıkmayı reddettiği bildirildi.ABD, 'yakın tehdit' istihbaratı üzerine hareket etmiyordu. Herhangi bir günde havada binlerce balon süzülebilir ve ABD istihbarat topluluğu da söz konusu cisimlerin fiziksel bir tehdit oluşturmadığı konusunda hemfikir olabilir. Ancak Biden yönetimi Amerikan kamuoyunun gözünde güçlü görünme ihtiyacı hissetti ve şimdi ABD-Çin ilişkileri eskisinden de daha sarsıntılı bir zeminde.Balonun düşürülmesi, George Orwell'in 1920'lerde Burma'da bir fili vururken yaptığı dokunaklı tasviri çağrıştırıyor:Genç Orwell'ın eline bir tüfek tutuşturulur ve haydut bir fili avlaması söylenir, ancak hayvanın aslında oldukça zararsız olduğunu görür. Yine de, yerel halkın önünde kararlı görünmek için onu vurmak zorunda hisseder. "Benim tüm hayatım, her beyaz adamın Doğu'daki hayatı gibi" diye düşünür ve "Gülünç duruma düşmemek için verilen uzun bir mücadeleydi." diye de ekler.Dünyanın iki süper gücü arasında açık ve dürüst bir diyalog hiç bu kadar gerekli olmamıştı. Ancak her zaman, özellikle de Twitter ve anlık haber uyarılarıyla yönlendirilen ve gerilimi daha da tırmandıran bir medya ortamında güç sinyali verme ihtiyacı diplomasiyi son derece zorlaştırıyor. Xi her ne kadar eleştirel medyadan ve iç muhalefetten korunuyor olsa da, o da asla geri adım atmaması için artan bir baskıyla karşı karşıya.Jin Canrong gibi yüksek profilli Çinli akademisyenler giderek daha milliyetçi açıklamalar yapıyor. Örneğin, ABD Temsilciler Meclisi Başkanı Kevin McCarthy'nin Tayvan'a yapmayı planladığı ziyareti gerçekleştirmeye kalkması halinde uçağının düşürülmesini talep ediyor.Çin Halk Cumhuriyeti Devlet Konseyi Üyesi Wang Yi Münih'te bir araya gelen dış politika uzmanlarına hitap ederken lafı dolandırmadan konuştu. ABD’nin balona verdiği tepkiyi "inanılmaz, neredeyse histerik" olarak yorumladı. “Uluslararası hukuku açıkça ihlal eden aşırı güç kullanımı teşkil ediyordu.” dedi. Konferans sırasında Blinken ve Wang arasında alelacele düzenlenen bir toplantı sadece karşılıklı suçlamaların artmasına neden oldu.<img src="https://images.aposto.com/2023/2/3/1677699196148.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" alt="wang blinken" ratio="1.34" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Getty ImagesGünümüzün jeopolitik çalkantılarını anlamak için büyük güçlerin ve üst düzey stratejistlerin ötesine bakmak gerekiyor. Bunların yerine artık sürücü koltuğunda kamuoyu oturuyor gibi görünüyor. Ve bu küresel bir olgu. Güney Asya, Güneydoğu Asya ve Sahra Altı Afrika'daki insanlar internete eriştikçe seslerini duyuruyor ve hükümetlerini, görüşlerini dış politika kararlarına dahil etmeye zorluyor.Daha da önemlisi, Küresel Güney'deki insanların çoğu dünyayı Batı'dakilerden çok daha farklı görüyor. Avrupa Dış İlişkiler Konseyi tarafından yapılan yeni bir ankete göre Avrupalılar ve Amerikalılar Rusya'ya karşı daha şahin bir yaklaşım sergilerken ve Ukrayna'nın tüm topraklarını geri almasını isterken, Çin, Hindistan, Türkiye ve (elbette) Rusya'daki insanlar, Ukrayna'nın yenilgisi anlamına gelse bile savaşın bir an önce sona ermesini istiyor.Küresel düzenin şekli konusunda daha da büyük bir uçurum ortaya çıkıyor. Avrupalılar ve Amerikalılar, Çin ve Batı arasında bölünmüş iki kutuplu bir dünyanın ortaya çıkacağını ve diğer birçok ülkenin Soğuk Savaş döneminde olduğu gibi "kararsız devletler" olarak işlev göreceğini öngörüyor. Ancak Çin'deki pek çok kişi de dahil olmak üzere diğerleri, dünyanın parçalanmaya doğru gittiğini ve birden fazla gücün nüfuz için yarıştığını düşünüyor. O halde soru, hangi rakip bloğun seçileceği değil, kendi çıkarlarını korumak için herkesle pragmatik bir şekilde nasıl çalışılacağıdır. Çoğu ülke, başkaları tarafından yazılmış bir melodiyi çalmak yerine kendi şarkısını söyleyebilmek istiyor.Wang, Münih'teki konuşmasına bakılırsa bunu ABD Başkan Yardımcısı Kamala Harris'ten daha iyi anlamış görünüyordu. Harris ve de diğer Amerikalı konuşmacılar dünyanın geri kalanını demokrasi fikrinin arkasında toplamaya çalışırken, aynı zamanda Rus savaş suçlarının yargılanması için mahkemeler kurulması çağrısında bulundu. Ancak bu söylem Doğu Avrupa'da ne kadar hoş karşılanırsa karşılansın, dünya genelinde pek çok kişiyi daha da yabancılaştırma riski taşıyor. Bu ülkeler sadece çifte standardın söz konusu olduğunu düşünmekle kalmıyor, aynı zamanda kendilerinin sebep olmadığı bir çatışmada taraf seçmeye zorlanmaları fikrini de yadırgıyorlar.Buna karşın Wang, tüm ülkelerin kendi yollarını seçebilmeleri gerektiğini savundu ve hatta kurnazca "Avrupa'nın stratejik özerkliğini" desteklediğini ifade etti. Ukrayna için bir barış planı çağrısında bulunduğunda, Bayerischer Hof Konferans Salonu'ndaki ulusal liderler ve diplomatlardan çok dünyanın geri kalanına sesleniyordu. Rusya'nın toprak kazanımlarını sağlamlaştıracak bir ateşkesin Kiev için düşünülemez olduğunu ve bu nedenle ciddi bir öneri olmadığını mutlaka biliyordur ancak asıl amacı makul görünmek ve Ukrayna ile Batılı destekçilerini gerilimi tırmandırmakla suçlamaktı. Günümüzde tüm ülkeler - diktatörlükler bile - iç politikaya oynuyor ve gerçek diplomasi kenara itilmiş durumda.Mark Leonard, Avrupa Dış İlişkiler Konseyi Direktörü, The Age of Unpeace (Barışsızlık Çağı) ve How Connectivity Causes Conflict (Bağlantısallık Nasıl Çatışmaya Neden Olur) adlı kitapların yazarıdır.©&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://link.apos.to/c/Vqu4QDDMkmhc?c=qdWlgRcBXTVxbaOaL7nIB&s=web" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Project Syndicate</a>, 2023.

Spektrum

Münih Güvenlik Konferansı'ndan notlar: Günümüzde tüm ülkeler iç politikaya oynadığı için gerçek diplomasi kenara itilmiş durumda.

Çete diplomasisi

<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">1. Türkiye</h3>• Financial Times'ın Türkiye muhabiri Laura Pitel, <a fr-original-style="" href="https://www.ft.com/content/0563fbba-9fc7-4779-a6a5-bd013293661d" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Will the ailing Turkish economy bring Erdogan down?</a> başlıklı yazısında son dönemde Türkiye ekonomisinde yaşanan aşağı yönlü gidişin iktidarı nasıl etkileyeceği sorusuna odaklanıyor.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">2. Rüya bilimi</h3>• Brooke Jarvis, New York Times Magazine'de yayımlanan <a fr-original-style="" href="https://www.nytimes.com/2021/11/03/magazine/pandemic-dreams.html" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Did Covid Change How We Dream?</a> başlıklı yazısında pandeminin rüyalarımıza nasıl yansıdığını inceliyor ve rüyalarımızı şekillendiren etkenleri bilim perspektifinden mercek altına alıyor.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">3. İklim krizi</h3>• Project Syndicate'ta <a fr-original-style="" href="https://www.project-syndicate.org/bigpicture/the-great-cop-out" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">The Great COP-Out?</a> başlığıyla yayımlanan beş makalelik derlemede; aralarında Harvard Üniversitesi ekonomi profesörü Kenneth Rogoff'un ve Avrupa Dış İlişkiler Konseyi kurucularından Mark Leonard'ın da bulunduğu altı yazar, Glasgow'da gerçekleşen Birleşmiş Milletler 26'ıncı İklim Değişikliği Zirvesi'nde (COP26) tartışılan konuları farklı perspektiflerden değerlendiriyor.

Mark Leonard ile ilgili hikayeler