Önceki sayımızda, aşıların üzerindeki fikrî mülkiyet ve özellikle patent haklarının zaman zaman ne gibi sorunlar teşkil edebileceğinden bahsetmiştik. Halk sağlığı veya durdurulması gereken bir pandemi söz konusu olmadığı durumlarda ise patentlerin, yeniliğin sürdürülebilir kılınması açısından topluma sunduğu birçok avantaj olduğunu söylemek mümkündür.Dünya Fikrî Mülkiyet Örgütü’ne (WIPO) göre, patent alabilmek için buluşla ilgili teknik bilgilerin patent başvurusunda kamuya açıklanması gerekmektedir. Bu sayede patentler; kişileri ortaya koyduğu buluşlar için ödüllendirip araştırma ve geliştirmeyi teşvik ederken, söz konusu buluşun toplumun bilgisine sunulmasını sağlamaktadır. Böylece, ekonomik ve teknolojik gelişmeleri de hızlandırmak amaçlanmaktadır.“Patent” kelimesi, Latincede “açık olmak” (lie open, be open) anlamına gelen “patere” kökünden geliyor. Daha sonra ise İngilizceye ve sonra da dilimize “patent” olarak geçiyor. Günümüzde, “bir buluşun ya da böyle bir buluşu uygulama alanında kullanma hakkının kime ait olduğunu gösteren resmî belge” anlamında kullanılan “patent”i alabilmek için, başvuranın buluşunun belli kriterlere sahip olması gerekiyor. Örneğin, Amerika Birleşik Devleri Yüksek Mahkemesi’nin bir kararına göre, DNA'nın doğanın bir ürünü olması sebebiyle insan genleri patentlenememektedir.“Patent” kelimesi hem kişiye, buluşu için verilen münhasır bir hakkı hem de bu hakkı ispata yarayan belgeyi ifade eder. Sahibine, buluşunu başkalarının izinsiz bir şekilde ticari olarak üretmesini, kullanmasını, çoğaltmasını, satmasını ve ithal etmesini önleme olanağı tanıyan patent hakkı, 1420’li yıllardan beri Venedik’ten Avustralya’ya kadar birçok yerde milyonlarca “insan”a tanınıyor. Peki, yapay zekâya böyle bir hak tanınabilir mi ve/veya yapay zekânın ortaya koyduğu buluşların patentlenmesi mümkün müdür?

Patere legem quam ipse fecisti!

Thomas Edison’dan Alexander Graham Bell’e: Patentlerin Hikâyesi

KKTC&nbsp;Anayasa Mahkemesi; Hizmet Sendikası tarafından açılan davada, Din İşleri Dairesi'nin Kur'an kursu düzenlemesinin Anayasa'nın 1'inci maddesinde belirtilen "laiklik" ilkesine aykırı olduğuna hükmetti. Mahkeme ayrıca söz konusu Kur'an kurslarının işletilmesinin, Anayasa’nın 59'uncu maddesinde yer alan, "Devlet, halkın öğrenim ve eğitim gereksinimlerini sağlama ödevini, Atatürk İlkeleri ve Devrimleri doğrultusunda, ulusal kültür ve manevi değerlerle bezenmiş bir muhteva, çağın ve teknolojinin gelişmesine, kişinin ve toplumun istek ve gereksinimlerine yanıt verecek planlı bir şekilde yerine getirir" hükümlerine aykırı olduğunu bildirdi.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Oy çokluğuyla alınan kararı, Mahkeme Başkanı Narin Ferdi Şefik yazılı bir açıklamayla kamuoyuna duyurdu: "Laik bir Cumhuriyetin varlığı için, ülkede din hürriyeti bulunması ve ayrıca din ve devlet işlerinin birbirlerinden ayrı olması gerekir. Bu kuralın gereği olarak laik bir devletin dini kurumları devlet fonksiyonları görmemelidir. Aynı şekilde devlet kurumları da din fonksiyonlarını ifa etmemelidir."</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Neden önemli? Bu karar, KKTC’de Kur'an kurslarıyla ilgili verilen ilk karar olduğu gibi laiklik ilkesinin tartışıldığı ilk dava olma özelliğini de taşıyor.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Tepkiler: Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, "Açıklamayı kabul etmemiz mümkün değil. Laiklik anlayışı onların anladığı gibi değildir ve Kuzey Kıbrıs bir Fransa değildir" dedi. Erdoğan, “yanlıştan süratle dönülmesi gerektiğini" belirterek "aksi takdirde atacağımız adımlar da bundan sonraki süreçte farklı olacaktır, bunu da bilmeleri gerekir" ifadelerini kullandı. Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanı Fahrettin Altun da kararın "ideolojik ve dogmatik bir aklın ürünü" olduğunu belirtti ve laikliğin “bu denli sığ ve yanlış bir şekilde yorumlamasını temel hak ve özgürlükleri ortadan kaldırmaya yönelik bir adım” olarak nitelendirdi. Kıbrıs Türk Barolar Birliği Başkanı Hasan Esendağlı ise Altun’un açıklamalarına "İletişim Başkanlığını temsil eden kişiler biraz daha sorumlulukla hareket etmelidir” cümleleriyle tepki gösterdi.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">&nbsp;KKTC Cumhurbaşkanı Ersin Tatar &nbsp;“Büyük rahatsızlık duyduk. Birilerinin kışkırtmasıyla alınan bir karar. Kur'an kursları gerekli yasal değişiklikler yapılarak Din İşleri Dairesi bünyesinde devam edecek. Millî Eğitim Bakanlığı da gerekli denetimleri yapacak” açıklamasında bulundu. KKTC Başbakanı&nbsp;Ersan Saner de iptalin söz konusu olamayacağını ifade etti. Kuzey Kıbrıs Din İşleri Başkanı Prof. Dr. Talip Atalay ise imamların görevleri arasında isteyen herkese Kur'an eğitimi vermek olduğunu hatırlatarak "İsteyen herkes görevlilerimizden Kur'an-ı Kerim öğrenebilir" dedi.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Eleştirilere yanıt:&nbsp;Kararın sosyal medyada gündem konusu olması ve paylaşımlarda mahkemenin ve sendikanın İslam ve Kur'an karşıtı olarak lanse edilmesi sonucu açıklama yapan Hizmet-İŞ Sendikası Başkanı Mehmet Kurumanastırlı eleştirilere yanıt olarak “Sendikamızın din görevlisi üyelerinin özlük hakları için biz bu davayı açmıştık. Hayatımız Kıbrıs'ta Kur'an kursları mücadelesiyle geçti. Bugün Kıbrıs'ta İslam düşmanı, Kur'an düşmanı, Kur'an kursları düşmanı olarak lanse ediliyoruz. Kıbrıs'ta, Türkiye'nin Büyükelçiliği vardır. Büyükelçi'den bilgi alınarak Türkiye'deki devlet yetkililerimiz açıklama yapmış olsalardı bugün bu yanlışlıklara düşülmeyecekti. Farklı kaynaklardan gelen bilgilere göre cevap veriliyorsa ve hareket ediliyorsa maalesef şu anda biz dış güçlerin oyununa gelerek Cenevre görüşmelerine elimizi zayıflatarak gidiyoruz.” ifadesini kullandı.</li></ul>

Mahkemesi ile ilgili hikayeler