• Mutfak Sanatları Akademisi'nin podcast'i Katkı Maddesi'nde, Can Koyuncu, Tangör Tan ve Erdem Dilbaz'la başka şehirlerde yaşarken/şehirlerden geçerken yemekle ilişkimizin nasıl değiştiğini konuştuk. <a fr-original-style="" href="https://open.spotify.com/episode/0hhWdjKbiHU9Z76upRD6fP?si=7266f9ed94684285" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Buradan dinleyebilirsiniz.</a>

Tutto

Görsel: Kartal24<a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTYwMTZmZTJiMzcxNTc2MDAwNjgwZDI2NiZ1c2VyPTVmZjQ0YTVlYTMzOTQ1MDAwN2EwMDdiZSZhdXRob3I9bnVsbCZ1cmw9aHR0cHMlMjUzQSUyNTJGJTI1MkZ3d3cuaW5zdGFncmFtLmNvbSUyNTJGZ2FzdHJvbm9tbGF5dm9uZCUyNTJGJTI1M0ZobCUyNTNEdHIlMjUyNmFtcCUyNTNCdXRtX3NvdXJjZSUyNTNEYXBvc3Rv"">Can Koyuncu</a>Çocukluğumdaki yemek figürlerinden biri Vedat Milor’du dersem, kimsenin şaşıracağını zannetmiyorum. NTV’deki tüm bölümleri kaçırmadan izler, yeri gelir ailecek ekrana kilitlenirdik program boyunca.&nbsp;Milor’un “Menemen soğanlı mı olur, soğansız mı?” anketinden beridir ise sevenleri ikiye bölünmüş durumda. Kimisi karşı cephe alırken, kimisi yanında yer alıyor. Ancak bu cepheler soğanlı ya da soğansız yenilir diyenlerden ziyade, Milor’un geçirdiği değişim üzerinden alınıyor. &nbsp;Bu iki ayrı karaktere/cepheye yazımda Milor ve Milör isimlerini verdim. Milor, Gastromondiale, Mizanplas ve Tadı Damağımda gibi ciddi işlere imza atmış kişi iken; Milör, görece eğlenceli içeriklere el atmaya çalışan kişi olacak.Charlie Kaufman’ın 2002 senesinde senaristliğini yaptığı harika bir film var Adaptation (Tersyüz) adında. Filmi asıl ilginç kılan şey, filmi izlerken, filmin yapım sürecini görmeniz ve tüm bunları senarist Charlie Kaufman’ın gözünden izlemeniz.&nbsp;Kaufman, yaratıcı, depresif, anksiyeteden nasibini almış, işini ciddiyetle yapan, yalnızca ciddi projelerde yer almak isteyen ve genele hitap eden işlerden uzak duran biri. Bu hem gerçek hayatta, hem de filmde böyle. Fakat gerçek hayattakinin aksine, filmde Charlie’nin Donald adında bir ikizi var.Donald, Charlie’nin aksine son derece sosyal, rahat davranan, komik, kadınlarla arası iyi ve genele hitap edecek, saçma bile bulunabilecek bir senaryo yazan kişi olarak karşımıza çıkıyor.Filmin finaline doğru yaklaştığımızda görüyoruz ki, Charlie Kaufman tüm kasıntılığını bir kenara bırakarak -elbet içindeki Donald’la da anlaşarak- tamamen karşı çıktığı şekilde bir şekilde bitiriyor filmi ve o güne kadar sinema dünyasında dalga geçtiği tüm klişeler, birden bire karşımıza çıkıyor: Uyuşturucu, kovalamaca, silah, seks, duygusal veda, timsah…&nbsp;Okurken de fark etmiş olabileceğiniz gibi, Charlie Milor iken, Donald Milör. Milör dememin nedeniyse, gastronomi alanına vâkıf olmayan ortalama bir internet kullanıcısının kendisine Milör olarak seslenmesi.&nbsp;Milor’un böyle bir değişim geçirmesine ben de tepki göstermiştim geçtiğimiz aylarda. “Nereye gidiyor bu gastronomi?” derken, düşünmeden saldırıya geçmiştim kendi kendime. Fakat özellikle bu filmden sonra daha iyi anlıyorum ki, bazen yeri gelir ve ciddi işler yapmayı kesmek istersin. Yeri gelir, yeterince yorulduğunu fark edip daha eğlenceli işlere kalkışırsın. Filmde, “Sevdiğin şeyi istersin, seni seven şeyi değil.” diye çok güzel bir replik vardı. Bu cümle bence buraya cuk oturuyor. Şarap, iyi yemekler ve ciddi bir gastronomik tavır Milor’u seviyor olabilir, ancak içindeki Milör ile anlaştıktan sonra bu ciddiyete karşı Milor aynı sevgiyi besliyor mu hesaba katmak gerek.&nbsp;&nbsp;

Cephenin iki yüzü

Vedat'ınızı Nasıl Alırdınız: Milor mu Milör mü?

Görsel: Mynetfinans<a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTYwMDVkNmUwOTQ1MDA1MDAwNzA2ZTVmNyZ1c2VyPTVmZjQ0YTVlYTMzOTQ1MDAwN2EwMDdiZSZhdXRob3I9bnVsbCZ1cmw9aHR0cHMlMjUzQSUyNTJGJTI1MkZ3d3cuaW5zdGFncmFtLmNvbSUyNTJGZ2FzdHJvbm9tbGF5dm9uZCUyNTJGJTI1M0ZobCUyNTNEdHIlMjUyNmFtcCUyNTNCdXRtX3NvdXJjZSUyNTNEYXBvc3Rv"">Can Koyuncu</a>Geçtiğimiz hafta Ankara’nın Polatlı ilçesinde yetişen soğan, <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTYwMDVkNmUwOTQ1MDA1MDAwNzA2ZTVmNyZ1c2VyPTVmZjQ0YTVlYTMzOTQ1MDAwN2EwMDdiZSZhdXRob3I9bnVsbCZ1cmw9aHR0cHMlMjUzQSUyNTJGJTI1MkZ3d3cuY3VtaHVyaXlldC5jb20udHIlMjUyRnZpZGVvJTI1MkZzb2dhbi11cmV0aWNpc2ktaXN5YW5kYS1kdW55YWRhLWVuLXVjdXotc29nYW4tdHVya2l5ZWRlLWFtYS1zYXRpbG1peW9yLTE4MDYyMDA="">marka tescilini alarak coğrafi işaretli ürünler kategorisine girdi</a>, fakat çiftçiler isyanda.&nbsp;Ülke soğan ihtiyacının %36’sının karşılandığı ilçede üretim yapan çiftçiler, restoranların kapatılması nedeniyle büyük bir krizle karşı karşıya.&nbsp;&nbsp;&nbsp;2020 senesindeki toplam soğan üretimi 2.200.000 tondu. Fakat restoranların kapalı olmasından ötürü bunun yarısından fazlası satışa sunulamıyor. Çiftçilerin isteği ise devletten gelecek bir ihracat yardımı.&nbsp;ANKA'ya konuşan çitçi Mesut Gümüş, “Türkiye genelinde 2 milyon 200 bin ton civarında bir üretim var, bu Türkiye'ye fazla. İhraç etmemiz lazım. Şu an ihracat açık ancak ihracatın önünde başka engeller var; konteyner fiyatları yüksek. Yetkililerin, köylünün ve tüccarın elinden bunları alıp ihracata vermelerini istiyoruz. Her sene zarar edersek, seneye biz 2 milyon 200 bin ton üretemeyiz. 1 milyon ton soğana düşürürüz ve soğan 10 TL olur, tüketici kullanamaz. Asgari ücretle, az maaşla çalışan insan soğanı 10 liraya nasıl alacak? Bunu dengelemek lazım.” sözlerini dile getirdi.&nbsp;Mesut Gümüş'ün dediklerinden yola çıkılacak olursa, ufukta bir ithalat döngüsü daha görünüyor. Yani tüketicinin, daha ucuza alışveriş yapması için ithalat düğmesine basılacak ve yerli üreticinin verdiği fiyatın altında ürünler tezgahlara sunulacak. Yapılan her ithalat da üreticiyi tarımsal faaliyetlerden uzaklaştıracak. Bu faaliyetlerin azalması sonucu, arz eksikliği nedeniyle yükselen fiyatların tek çaresi de yeniden ithalata başvurmak olacak.&nbsp;&nbsp;

 Geçtiğimiz hafta Ankara’nın Polatlı ilçesinde yetişen soğan, marka tescilini alarak coğrafi işaretli ürünler kategorisine girdi, fakat çiftçiler isyanda. 

Soğan 10 TL Olur mu? 

Görsel: İlim ve Medeniyet<a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTYwMDZkMTYyZWQzYzM4MDAwNjQyZDZmNSZ1c2VyPTVmZjQ0YTVlYTMzOTQ1MDAwN2EwMDdiZSZhdXRob3I9bnVsbCZ1cmw9aHR0cHMlMjUzQSUyNTJGJTI1MkZ3d3cuaW5zdGFncmFtLmNvbSUyNTJGZ2FzdHJvbm9tbGF5dm9uZCUyNTJGJTI1M0ZobCUyNTNEdHIlMjUyNmFtcCUyNTNCdXRtX3NvdXJjZSUyNTNEYXBvc3Rv"">Can Koyuncu</a>Köy Sorunu ve Enstitüleri konusu bu hafta itibariyle sona eriyor. Önümüzdeki haftalar “Tarım ve Toplum” başlığı adı altında farklı konulara değineceğim.<h4>Çok Partili Döneme Geçiş</h4>Türkiye'nin çok partili sisteme geçişi, 1945 senesinde İkinci Dünya Savaşı'nın bitimine denk gelir. İlk seçimlerin yapıldığı tarih ise 1946. Kurulan partinin adı Demokrat Parti (DP) idi ve bu partiyi Cumhuriyet Halk Partisi'nden (CHP) ayrılan toprak ağaları kurmuştu.&nbsp;Yapılan ilk seçimlerde Köy Enstitüleri, tartışmaların merkezinde yatıyordu. Çünkü toprak ağaları ve DP, enstitülerin kapatılmasından yanaydı. Bu proje ile yetişip köylere öğretmen olarak dönen aydınların, köyleri aydınlatmasını istemiyorlardı. Bilinçli bir halk, siyasetçinin en büyük kabusuydu.&nbsp;Mecliste ve meydanlarda çekişmeler son süratle ilerlerken DP, kız ve erkek öğrencilerin bir arada öğrenim görmesi, cumartesi günü eleştiri toplantıları yapılması, özgür okuma saatlerinde Rus klasikleri okunması gibi konuları sömürüyordu. CHP'nin içerisindeki toprak ağaları da bu şekilde söylemlere başladığı vakit, iki parti içerisinde bir iş birliği başladı.Bu iş birliğine giden yolda, DP'nin önce ikinci, sonra birinci adamı olan Adnan Menderes, 1950 seçimlerinden önce ağalara söz verdi. Eğer ki ağalar kendilerini desteklerse, enstitüleri kapatacaktı.Not: O döneme dair, meşhur Van Ağası Tinyas Kartal ile yazar Dursun Kut arasında şöyle bir durum yaşanıyor:“Ankara'daki toplantılardan birinde yazar Dursun Kut, Van'dan gelen ve Moskova Harp Okulu mezunu Tinyas Kartal ile tanışır. Kartal sorar, ‘Ağa, sahiden de komünizmi mi getirmek istiyor Halk Partisi bu proje ile?’. Ağa, 'Yok canım, onlar benim kadar komünizmi bilmezler. Muhtarın kararlarını benim adamlarım yazar. Doğum ve ölüm kartlarını benim adamlarım doldurur, hatta askere mektubu benim adamlarım yazar ve gelenleri de okur. Şimdi benim köylerimden iki tanesine Akçadağ Köy Enstitüsü çıkışlı iki öğretmen geldi. Altı ay sonra bu köyler bana biat etmekten çıktı. Bütün bu yaptıklarımı öğretmen yapıyor, ve de bunu bedava yapıyor (…)"<h4>Toprak Ağaları</h4>DP'nin kuruluş amacına bakıldığında, ortada feodal bir eylemin sonucu olduğu aşikardı. Adnan Menderes ve Emin Sazak dahil tüm kurucuları da büyük toprak sahipleriydi.İnönü'nün çıkartılmasında öncü olduğu Toprak Reformu Yasası'nın 17. Maddesi, toprak genişliklerini saptıyordu. Genişlik sınırı 7000 dönüme kadar çıkarıldı bu madde ile. Yani yasaya göre 7000 dönümden büyük toprağı olanlar, bunu köylüyle paylaşmak zorundaydı. Aksi takdirde reformun başarılı olması olanaksızdı. DP'nin kurulmasındaki en büyük etkenlerden biri de bu maddeydi.&nbsp;<h4>Enstitülerde Değişiklik</h4>Karma eğitim kalkmış, özgür okuma saatlerinde yalnızca devletin desteklediği yazarlar okutulmaya ve geriye kalanlar yasaklanmaya başlanmış, cumartesi eleştirileri son bulmuş, temrin eğitim modeline geri dönülmüş ve tarım dersleri de saksıda tohum çimlendirmeye kadar gerilemişti. 1946 itibariyle mecliste İnönü engelinin de ortadan kalkmasıyla beraber Enstitüler, bütün bir işlevini yitirmişti. Geriye kalan tek şey resmi olarak kapatılmalarıydı.&nbsp;<h4>Enstitülerin Sonu</h4>Tarihler 14 Mayıs 1950'yi gösterdiğinde, ikinci seçim yapıldı ve DP bu sefer büyük bir farkla seçimi kazandı. 1946'dan beridir topal kalmış enstitülerin cenazesini kaldırmak da yeni iktidara kalmıştı. Bu nedenle 27 Ocak 1954'te 6234 sayılı yasayla Köy Enstitüleri tarihe karışmış oldu.&nbsp;<h4>Yeniden Kurmak?&nbsp;</h4>1961 yasasından sonra toplum, bir noktada göreceli özgürlüklere kavuştu. Bu sayede artık daha sağlıklı tartışmalar dönebiliyordu ve bu tartışmalardan biri de Köy Enstitüleri'ydi. Enstitülerin felsefesini yaymak için İMECE dergisi kuruldu ve Mahmut Makal, Şerif Tekben gibi isimler burada yazmaya başladı.Fakir Baykurt şu şekilde aktarıyor yeniden kurma hakkındaki düşüncelerini: “Ha, belki enstitüleri yeniden, geçmişte olduğu gibi kurmaya gerek yok günümüz Türkiye'sinde. Ama başla bir şey gerek; Köy Enstitüleri'nde uygulanan ilkeleri eğitim sistemine katmak ve böylece geri bırakılmış, yoksullaştırılmış halkın gücünü harekete geçirmek. Hem eli, hem kafası çalışan insanlar gerek bu memlekete.”&nbsp;<h4>Ya Kapatılmasalardı?</h4>Yapılan hesaplara ve planlara göre, enstitüler aynı ilkeleri sürdürerek açık kalsalardı, okulsuz köy kalmayacaktı. Okur-yazarlık oranı %100'e çok kısa bir süre içerisinde ulaşacaktı. Bu yine de demek değildir ki, okuma oranı %100 olunca ülke büyük bir hızla süper güç olma yolunda adımlar atacak. Fakat bu durum, okuma yazmanın değerini gören aileler sayesinde üçüncü sınıfa kadar okutulan çocukların yükseköğrenime de katılmasını sağlayacaktı.Bu mesele mülteciler için de böyledir. İlk giden nesil hep bir ikinci insan muamelesi görür. Yaşadığı yere dair hiçbir şey anlayamadan yaşar ve ölür. Bir sonraki nesil ise yavaştan eğitime katılır, ekonominin çarklarından biri olur; belki bir sanatçı, bir doktor olarak. Üçüncü nesilden ise politikacılar çıkmaya başlar, böylece seslerini kamuoyuna duyurabilirler.<h4>Geriye Kalanlar</h4>Köy Enstitüleri'nden geriye kalan 7.000 bina, 17.000 öğretmen ve bu 17.000 öğretmenin yetiştirdiği yüz binlerce köy çocuğu oldu. Enstitüler kapatılmamış olsaydı, köylü köyünde eğitilecek, toprak reformuyla birlikte üretimi artan, dolayısıyla ekonomiye katkısı büyüyen köylerden, kentlere göç bu denli fazla olmayacaktı.Eğer Köy Enstitüsü sistemi sonuna kadar uygulanabilseydi, Türkiye yine endüstrileşecekti. Hatta belki dışarıya da göç olacaktı ama bu insanlar, meslek sahibi insanlar olacaktı ve bugün herkesin yakındığı, kentlerin büyük köylere dönüşmesi sorunu ortaya çıkmayacaktı.<h4>Baş Eğdirme:</h4>Bu bölümde sözün tümünü Fakir Baykurt'a bırakmak yaraşır kalır. Zira konunun son bir özetini çok güzel bir şekilde açıklamış."Baş eğdirme, birden fazla şekilde olabileceği gibi politik kökenli de olabilir.Bir ülkede egemen olanlar, devletin dayandığı sınıf ile katmanların işine uygun bir biçimde halkı, daha çok da emekçileri, hukuk yoluyla baskı altına alarak, baş eğdirir.Egemen olanların elinde maymuncuk çoktur. Onlar halkı yoksul bırakarak da, bilgisiz bırakarak da, örgütsüz ve yapayalnız bırakarak da baş eğdirir.&nbsp;(…)Toplumda adaletli vergi düzeni kurulamadığı için yönetimlerin kolaydan para değerini düşürmesi sonucu yaşam pahalılaşır, halk yoksullaşır. Pek az ülkede halk buna baş kaldırır. Ev kadınları tencereyi, tavayı alır ve sokaklara dökülür. Benzin fiyatları artınca taksiciler kontak kapatır, ama bu ikindiye kadardır. Akşama öfke diner.Kulluğun perçinleyici bir eğitim ile doğrudan uygulanması gerekmez. Bunu ders programlarından, kitaplardan, uyuyanı uyandıracak konu ve kavramları kimseye çaktırmadan temizleyerek de yapabilirsiniz. Örneğin reformları, devrimleri, devletin yurttaşlara karşı görevlerini çıkarırsanız; biyoloji dersinde Darwin kuramını yasaklayıp, ona karşılık Yaradılış söylencesini öğretirseniz; doğru dürüst mantık, felsefe, sosyoloji, tarih, ekonomi ve politika okutmazsanız, sonuçta bir değil birden fazla kuşak mışıl mışıl uyur."&nbsp;Kaynaklar:&nbsp;Unutulmaz Köy Enstitüleri, Fakir BaykurtKöy Enstitülerinin Kısa Tarihi, Atilla Küçükkayıkcı<h3>&nbsp;</h3>&nbsp;

Köy Sorunu ve Enstitüleri konusu bu hafta itibariyle sona eriyor. Önümüzdeki haftalar “Tarım ve Toplum” başlığı adı altında farklı konulara değineceğim.

Koyuncu ile ilgili hikayeler