• <a fr-original-style="" href="https://www.dw.com/tr/ds%C3%B6-d%C3%BCnya-genelinde-vaka-say%C4%B1lar%C4%B1-d%C3%BC%C5%9F%C3%BCyor/a-59263341" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Dünya Sağlık Örgütü,</a> haftalık Covid-19 raporunda vaka ve ölüm sayılarında dünya genelinde 6-12 Eylül döneminde başlayan azalma trendinin sürdüğünü açıkladı. Toplam vaka sayılarının yaklaşık 228 milyona ulaştığı, 4 milyon 600 binden fazla kişinin de yaşamını yitirdiği ifade edildi.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Türkiye'de ise küresel trendin aksine yeni vaka sayısının geçen haftaya göre %16 arttığı, ABD, Hindistan ve Birleşik Krallık'tan sonra en çok vaka görülen 4'üncü ülke olduğu belirtildi.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;"><a fr-original-style="" href="https://www.aljazeera.com/news/2021/9/22/amnesty-covid-vaccine-makers-inequality" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Aşı eşitsizliği:</a>&nbsp;Uluslararası Af Örgütü'nün yayımladığı rapor, yoksul ülkelerde çift doz aşılananların oranının %1'i&nbsp;geçmediğini ancak zengin ülkelerde bu oranın %55'e yaklaştığını ortaya koydu.&nbsp;</li></ul><img src="https://images.aposto.com/2021/8/4/1632409012262.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="Infinity" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Kaynak: Reuters<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Raporda, altı aşı şirketinin fikrî mülkiyet haklarından vazgeçmeyerek aşı dağıtımı konusunda "benzeri görülmemiş bir insan hakları krizine" yol açtığı öne sürüldü. 100 günde düşük-orta gelirli ülkelere 2 milyar doz aşı gönderilmesi için kampanya <a fr-original-style="" href="https://www.amnesty.org/en/petition/end-vaccine-inequality-now/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">başlatıldı.</a></li></ul>

Spektrum

• Aşı kartı uygulaması, Delta varyantının neden olabileceği olası bir dalganın sosyal ve ekonomik hayatı etkilemesini engellemek için dünyanın birçok noktasında yeme-içme sektöründe de uygulamaya sokuluyor.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">İtalya, restoran ve barların iç mekânlarında oturmak için aşı kartı gösterimini 1 Eylül'den itibaren zorunlu kılıyor.&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Fransa'da pazartesi günü itibarıyla restoran, kafe ve bar girişlerinde aşı kartı veya son 48 saatte alınmış negatif Covid-19 test sonucu gösterme zorunluluğu getirildi. İsrail'de restoranlara girişte Fransa'nınkine benzer bir uygulama, 29 Temmuz tarihinde kullanılmaya başlandı.&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">New York, aşı kartı uygulamasını hayata geçiren ilk ABD şehri oldu. 16 Ağustos'ta başlayacak geçiş döneminden itibaren yeme-içme yerlerinin kapalı alanlarında müşterilerden aşı yaptırdıklarına dair belge talep edilecek.&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Türkiye'de durum:&nbsp;Restoran işletmecileri adına konuşan TURYİD (Turizm Restoran Yatırımcıları ve Gastronomi İşletmeleri Derneği) Yönetim Kurulu Başkanı Kaya Demirer, Eylül'den itibaren yeme-içme mekânlarında bulunacaklar için iki doz aşı zorunluluğu getirilmesini talep ediyor. Türkiye'nin aşı kartı uygulamasına geçip geçmeyeceği, belirsizliğini koruyor.&nbsp;</li></ul>

apéro

Pandemide birinci yılı geride bıraktık. Geriye dönüp baktığımızda, aşının bir küresel kamu malı olması adına şahit olduğumuz iyi niyetli açıklamalardan eser kalmadı. "Aşının piyasaya sürüldüğü takdirde küresel çapta erişimini garanti altına alabilecek miyiz, zengin ülkelerin virüsten korunabileceği iki vitesli bir dünyanın ortaya çıkmasını engelleyebilecek miyiz" derken Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron tam olarak bu günleri işaret etmiş olmalı. Aşı programları kapsamında 100'den fazla ülkede Covid-19 aşılaması devam ediyor ancak aşıların büyük bir kısmı gelişmiş ülkelerin elinde. Şu ana dek dünya genelinde yapılan 410 milyon aşının en az dörtte üçü, küresel GSYiH'nin yüzde 60'ını elinde bulunduran 10 ülkede <a fr-original-style="" href="https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-56025069" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">yapıldı</a>.Oysaki hemen ilk süreçte, aşı dağıtımındaki adaletsizliği önlemek için ise Avrupa Birliği (AB), Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) ve Küresel Aşı ve Aşılama Birliği (GAVI) ortaklığında COVAX programı geliştirilmiş ve bu kapsamda 92 ülkeye aşı yardımında bulunulacağı ifade edilmişti. Bu doğrultuda 2021 sonuna dek iki milyar doz aşının temini hedeflense de şimdiye dek ulaştırılan aşı sayısı 6 milyon doz seviyelerinde kaldı. Kısacası dünya, ahlaki bir tehlikenin eşiğinde... Yine DSÖ öncülüğünde geliştirilen bir mekanizma ile COVID-19 Teknoloji Erişim Havuzu (C-TAP) kurulmuştu. Böylece hızlı ve büyük ölçekte aşı üretimini mümkün kılmak için fikri mülkiyet haklarının ve teknik bilgilerin paylaşılması; dünyanın bir an evvel olağanüstü salgın ortamından kurtarılması hedeflendi. Bugün geldiğimiz noktada dünya kamuoyu olarak aşı firmalarının insafına kalmış bir <a fr-original-style="" href="https://www.monde-diplomatique.fr/2021/03/PIERRU/62832" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">haldeyiz</a>. Söz gelimi 1,3 milyarlık nüfusunun sadece 40 milyonunu aşılayabilmiş Hindistan'ın halk sağlığı yerinde olmadığı sürece, hiçbirimizin kendi küçük dünyamızda güvende olmayacağı açık seçik görülüyor.Belçikalı bakan Eva de Bleeker'in atıp ertesi gün sildiği tweet ile AB doz başına; AstraZeneca'ya 1,78 euro, CureVac'a 10 euro ve Moderna'ya 14,68 euro ödemeyi taahhüt etmiş. Rakamlar arasındaki büyük farklılık açığa çıktıkça da şirketlerin kaprisleri ve yeni pazarlık süreçleri birbirini izledi. Ancak böylesine dengesiz sözleşme hükümleri dayatmayı başaran ilaç şirketlerini hikayedeki tek kötü şeklinde göstermek doğru olmaz. Zira bir New York Times <a fr-original-style="" href="https://www.nytimes.com/2021/01/28/world/europe/vaccine-secret-contracts-prices.html" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">makalesi</a>, Avrupa Yatırım Bankası, BioNTech firmasına verdiği 100 milyon dolarlık kredi karşılığında aşılardan elde edilecek kardan 25 milyon ek ödeme alacağını şart koştuğunu yazdı. Sanki aşı üretiminden kar elde etmek doğalmış gibi.Bu noktada "Neden doğal olmasın ki?" diye düşünüyorsanız, Dr. Jonas Salk'ı tanımanızı isterim. O halde 68 yıl öncesine, yani 26 Mart 1953’e dönebiliriz: Çocuk felci yıllardır çok sayıda can almaktadır. Örneğin ABD’de yılda görülen çocuk felci vakası 50 binin üzerindedir ve en az 3 bini hayatını kaybetmektedir. Bu süreçte ulusal bir radyo programında, Dr. Jonas Salk çocuk felcine karşı bir aşıyı başarıyla test ettiğini duyurur. Bu duyuru üzerine çıktığı bir televizyon programında kendisine "Bu aşının patenti kimde?" diye sorulduğunda; "Halktadır diyebilirim. Patent falan yok. Güneşi patentleyebilir misiniz?" şeklinde efsanevi bir <a fr-original-style="" href="https://www.youtube.com/watch?v=erHXKP386Nk" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">yanıt</a> verir. Bugün Dr. Salk’ın patentsiz bıraktığı aşı sayesinde, çocuk felci dünyadan neredeyse tamamen silindi.Kamu kaynaklarının tükenmesi ve aşı kıtlığı arasında kalan pek çok sağlık sektörü profesyoneli, "zorunlu lisans" uygulamasını devreye sokulması için devletlere çağrıda <a fr-original-style="" href="https://www.patents-kill.org/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">bulunuyor</a>. 18. yüzyılın sonlarında ortaya çıkan bu kavram, 1925 yılında Paris Sözleşmesi'nde yapılan değişiklik ile uluslarası standartlara dahil edildi. Re'sen lisans olarak da bilinen bu uygulama, başta Güney Afrika olmak üzere HIV/AIDS salgınından fazlaca etkilenen ülkelerin baskısı üzerine 2001 yılında Doha Deklarasyonu ile teminat altına alındı. Buna göre, Ticaretle Bağlantılı Fikri Mülkiyet Antlaşması'nın (TRIPS) 31. maddesi, ulusal acil durumlarda ticari olmayan kamu kullanımı adına istisnai kullanıma izin verirken, bu istisnayı hak sahibinin iznine başvurmadan gerçekleştirmeyi düzenliyor. Her ne kadar aciliyet kavramı tartışmalı olsa da; bu noktada asıl sorun, patentlerin sağladığı münhasır haklar ile halk sağlığının yüksek faydası arasında bir denge kurabilmekte saklı.

Dünya genelinde yapılan aşıların dörtte üçü, küresel GSYiH'nin yüzde 60'ını elinde bulunduran 10 ülkeye gitti.

Küresel bir kamu malı olarak aşı

90 yaşındaki Margaret Keenan’ın adını bir hafta öncesine kadar aile üyeleri, komşuları ve arkadaşları dışında kimse bilmiyordu. 8 Aralık’ta ise Keenan, “Mutlu Noeller” yazan mavi tişörtü, puantiyeli hırkası ve yorgun bakışlarıyla tüm dünyanın gündemine oturdu. Pfizer ve BioNTech tarafından geliştirilen Covid-19 aşısıyla aşılanan ilk insan olan Keenan, hemşire May Parsons’ın kolunda odadan çıkarken meraklı basın mensuplarına “Aşı olmak en iyi erken doğum günü hediyesi. Bu sayede yılın büyük bir bölümünde tek başıma kaldıktan sonra Noel'de ailem ve arkadaşlarımla vakit geçirebileceğim,” dediğinde aslında aşı sayesinde normal hayatına dönmeyi düşleyenler adına konuşuyordu. Keenan’ın sembol hâline gelen fotoğrafı, kitlesel aşılama kampanyaları başlatan ülke liderlerinin halklarına vermek istedikleri mesajdı. Nitekim faydalı da oldu. Birçok kişi aşılamada sıranın ne zaman kendilerine geleceğini hesaplamaya başladı; ancak bir sorun vardı: Herkes aşılara Keenan kadar güvenmiyordu. Aşının yan etkileri, güvenliği ve etkinliği hakkında soru işaretleri olan kişiler, öncelikle sosyal medyada aşı karşıtı propagandalara başladı. Bu hafta ise Londra’da parlamento önünde toplananlar, aşı kampanyasının başlamasından sonraki ilk fiziksel eylemi gerçekleştirdi. Peki, tehlikeli olan hangisi? Aşı mı, aşı karşıtlığı mı?<ul><li>Arka plan:&nbsp;Günümüzde genelde çocuklarının aşılanmasına yanaşmayan ebeveynlerde karşılaştığımız aşı karşıtlığı, aslında 1800’lerin başından bu yana çeşitli ülkelerde özellikle muhafazakâr kesim arasında yaygın. Hatta aşı karşıtları tarafından örgütlenen derneklerin geçmişi İngiltere’de 1866, ABD’de ise 1879 yılına <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmZDllZmNkOGVkYzdhMDAwNzU3MDNjMiZ1c2VyPTVmMTJmNTMxMTM5MzllMDAwODlkYjRmNCZhdXRob3I9NWVjMTM4ZTgwMTU3NTkxNmExYzgxN2ExJnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy5kdW55YS5jb20lMjUyRmR1bnlhJTI1MkZhc2kta2Fyc2l0bGFyaW5pbi1rb21wbG8tdGVvcmlsZXJpLWlraS1hc2lyZGlyLWJpbGltc2VsLWRheWFuYWstYnVsYW1hZGktaGFiZXJpLTYwMzY4Mg==""">dayanıyor</a>. Bununla birlikte, pandeminin aşı karşıtlığının artması için ideal koşulları yarattığı söylenebilir. Bir yıldır Covid-19'la yaşamaya alışan insanların bir kısmının aklında, virüsün bulaşma şartları ve hızı konusunda soru işaretleri mevcut. Sosyal mesafe kurallarına uyulmasa dahi virüsün bulaşmama ihtimali ve hastalığın hafif geçirilebileceği gerçeği, bazı insanlarda ortada ciddi bir sorun olmadığı algısını yaratıyor. Virüsün bir tehdit olduğunu kabul etmesine rağmen şüpheci duruşunu koruyanların ana argümanları arasında ise normal şartlarda yıllar süren aşı geliştirme süreçlerinin Covid-19 aşısı özelinde çok kısa bir süreye indirgenmesi, aşıların uzun vadeli yan etkilerinin gözlemlenme şansının olmaması ve sürekli mutasyona uğrayan koronavirüsün tek bir aşıyla önlenmesinin mümkün olmadığı inancı yatıyor. &nbsp;</li><li>Sosyal medya etkisi:&nbsp;İnternet ortamında yer alan bilgi kirliliği ve komplo teorileri de aşı karşıtlığını körüklüyor. Tıp dergisi The Lancet tarafından yayımlanan bir makale, aşı karşıtı söylemlerde bulunan sosyal medya hesapların sayısının 2019’dan bu yana yaklaşık 8 milyon arttığını <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmZDllZmNkOGVkYzdhMDAwNzU3MDNjMiZ1c2VyPTVmMTJmNTMxMTM5MzllMDAwODlkYjRmNCZhdXRob3I9NWVjMTM4ZTgwMTU3NTkxNmExYzgxN2ExJnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy50aGVsYW5jZXQuY29tJTI1MkZqb3VybmFscyUyNTJGbGFuZGlnJTI1MkZhcnRpY2xlJTI1MkZQSUlTMjU4OS03NTAwJTI4MjAlMjkzMDIyNy0yJTI1MkZmdWxsdGV4dA==""">ortaya koyuyor</a>. Ekim ayı itibarıyla Facebook’ta aşı karşıtı grupları takip edenlerin sayısı 31 milyona ulaşırken YouTube’da ise 17 milyon kişi bu tarz kanalları takip ediyor. Pazar araştırması şirketi Ipsos MORI ve King’s College tarafından yapılan bir çalışmaya göre Birleşik Krallık’ta her üç kişiden biri sosyal medyada aşı karşıtı mesajlara maruz kalıyor. ABD’de ise Amazon ve Barnes &amp; Noble gibi sitelerde aşı karşıtı kitaplar, en çok arananlar arasında yer alıyor. &nbsp;</li></ul><h2>Aşı karşıtlığını besleyen teoriler neler? &nbsp;</h2><ul><li>Genetik değiştirme:&nbsp;Aşı karşıtlarının ana argümanları arasında daha önce hiç test edilmemiş mRNA teknolojisiyle geliştirilen aşıların insanların genetik yapısında değişimlere neden olacağı iddiası yer alıyor. Fakat uzmanlara göre herhangi bir aşının insan DNA’sını genetik olarak değiştirmesi mümkün değil. Basitçe anlatmak gerekirse mRNA aşısı, virüsü insan vücudunda üretmek için SARS-CoV-2'nin genetik kodundan küçük parçalar kullanıyor. Bu sayede, aşılanan kişinin bağışıklık sistemi virüsü tanıyor ve enfeksiyon hâlinde ona saldırmak için antikor üretmeye başlıyor. Ancak RNA'nın insan vücuduna enjekte edilmesi, insan vücudunda DNA dizisini hiçbir şekilde <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmZDllZmNkOGVkYzdhMDAwNzU3MDNjMiZ1c2VyPTVmMTJmNTMxMTM5MzllMDAwODlkYjRmNCZhdXRob3I9NWVjMTM4ZTgwMTU3NTkxNmExYzgxN2ExJnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy5kdy5jb20lMjUyRnRyJTI1MkZrb3JvbmF2aXIlMjUyNUMzJTI1MjVCQ3MtYSUyNTI1QzUlMjUyNTlGJTI1MjVDNCUyNTI1QjFzJTI1MjVDNCUyNTI1QjEtZ2VyJTI1MjVDMyUyNTI1QTdla2xlci12ZS1taXRsZXIlMjUyRmEtNTU2ODM4NTI=""">değiştirmiyor</a>. &nbsp;</li><li>Mikroçip:&nbsp;Bir diğer teorinin odağında ise Microsoft’un kurucusu Bill Gates var. Aşı çalışmalarının fonlanmasında etkin rol alan Gates'in milyonlarca kişinin vücuduna takip edilebilir mikroçipler yerleştirmek için Covid-19'u ortaya çıkardığı iddia ediliyor. Söylentiler, Gates’in mart ayındaki “Kimlerin test edildiğini ve aşı olduğunu dijital sertifikalar yoluyla takip edebiliriz,” açıklamasından kaynaklanıyor. Gates’in bahsettiği dijital sertifikalar kişilerin aşı bilgilerinin özel bir mürekkeple deriye enjekte edilmesini sağlayacak bir teknolojiye işaret ediyor; ancak bu teknoloji henüz uygulanmadığı gibi uygulansa dahi insanların izlenmesine ve kişisel bilgilerine ulaşılmasına imkân vermiyor. &nbsp;</li><li>Cenin dokusu:&nbsp;Aşıların insan ve hayvan ceninlerindeki bazı dokuları içerdiğine dair iddialar da mevcut.&nbsp;Hatta bazıları, anne karnındaki 3-6 aylık bebeklerin kürtajla alınıp bedenlerinin aşı çalışması için kullanıldığını söylüyor. Bu iddiaların temelinde,&nbsp;aşı geliştirme süreçlerinde laboratuvarda üretilen bazı hücrelerin kullanılması yatıyor. Bu hücreler embriyonik hücrelerin klonlanmasıyla oluşturuluyor ve virüsü izole etmek için kullanılıyor. Fakat nihai üründe hücresel materyal yer almıyor. &nbsp;</li><li>Aşı mı tehlikeli, aşı karşıtlığı mı? Diğer tüm aşılar gibi onay sürecinde kapsamlı verimlilik ve güvenlik testlerinden geçen Covid-19 aşılarının elbette belli başlı riskleri var; ancak tıpta “güvenli” ve “zararsız”, “risk” ve “riskli” kavramları arasında önemli bir fark olduğunu da unutmamak gerekiyor. Londra Hijyen ve Tropik Tıp Okulu'ndan Prof. Stephen Evans, "Eğer 'güvenli' derken hiçbir yan etkisi olmamasını kastediyorsanız hiçbir aşı için güvenli diyemeyiz," diyor ve bir aşının yan etkilerinin faydasına kıyasla az olmasının güvenilir olması için yeterli olduğunu da <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmZDllZmNkOGVkYzdhMDAwNzU3MDNjMiZ1c2VyPTVmMTJmNTMxMTM5MzllMDAwODlkYjRmNCZhdXRob3I9NWVjMTM4ZTgwMTU3NTkxNmExYzgxN2ExJnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy5iYmMuY29tJTI1MkZ0dXJrY2UlMjUyRmhhYmVybGVyLWR1bnlhLTU1MjU0MTk1""">ekliyor</a>. Öte yandan, aşı karşıtlığının artması tüm insanlığı tehdit ediyor. Zira dünyada 1,6 milyondan fazla kişinin ölümüne neden olan Covid-19 pandemisinin sona ermesi, tüm insanların en az %80’inin aşılanmasına ve böylece sürü bağışıklığının kazanılmasına <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmZDllZmNkOGVkYzdhMDAwNzU3MDNjMiZ1c2VyPTVmMTJmNTMxMTM5MzllMDAwODlkYjRmNCZhdXRob3I9NWVjMTM4ZTgwMTU3NTkxNmExYzgxN2ExJnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy5veC5hYy51ayUyNTJGbmV3cyUyNTJGc2NpZW5jZS1ibG9nJTI1MkZjb3ZpZC0xOS12YWNjaW5lLWhlc2l0YW5jeS11aw==""">bağlı</a>. Covid-19’un ulusal bir salgın değil, bir pandemi olması ise aşı karşıtlığının önüne geçilmemesi durumunda hiçbir ülkenin güvenli olmayacağı anlamına geliyor.</li></ul>

Aposto Gündem

Pfizer ve BioNTech tarafından geliştirilen Covid-19 aşısı, Birleşik Krallık ve ABD’de kullanılmaya başlarken aşının yan etkileri, güvenliği ve etkinliği konusunda soru işaretleri olan aşı karşıtlarının sesleri de yükselmeye başladı.

Aşı mı tehlikeli, aşı karşıtlığı mı?

• Erciyes Üniversitesi Aşı Araştırma ve Geliştirme Merkezi tarafından geliştirilen aşı adayının Faz-1 ikinci dozlama çalışmalarının tamamlandığı, hiçbir yan etki görülmediği, her şey yolunda giderse aralık ayı sonunda Faz-2'ye geçilmesinin planlandığı <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmZDc2NTY0MDdlM2VjMDAwOGI0N2M3ZiZ1c2VyPTVlMzlkMTZjZGRkZjgxNDc5Zjg0ZDU5YiZhdXRob3I9bnVsbCZ1cmw9aHR0cHMlMjUzQSUyNTJGJTI1MkZ3d3cuYWEuY29tLnRyJTI1MkZ0ciUyNTJGa29yb25hdmlydXMlMjUyRnllcmxpLXZlLW1pbGxpLWtvdmlkLTE5LWFzaXNpbmRhLWZhei0xLWNhbGlzbWFsYXJpLXRhbWFtbGFuZGklMjUyRjIwNzYwMjA=""""""""""""""""">belirtildi.</a>

Kamu otoriteleri ve hükümetler, Covid-19 krizinin yarattığı politik, ekonomik ve sosyal problemlerle mücadele etmek için mart ayından itibaren art arda teşvik ve kriz paketleri açıklamaya başladı. Açıklanan paketlerin büyüklüklerinin ülkelerin mali ve parasal güçlerine göre değişmesi ise krizin her ülkede farklı sonuçlar doğurmasına, zengin ile yoksul ülkeler arasındaki uçurumun derinleşmesine neden oldu. Sağlık alanında harcamalarını artıran zengin ülkeler, geliştirme aşamasındaki aşılara yatırım yaparak ilk aşıları tekeline alırken yoksul ülkelerin ise aşıya erişebilmek için uluslararası kuruluşların ve zengin ülkelerin desteğine ihtiyacı olacak.<ul><li>Aşı adaletsizliği: Halkın Aşı İttifakı (The People’s Vaccine Alliance) tarafından yapılan açıklamaya göre dar gelirli 70 ülkede bu yıl sadece 10 kişiden 1'i aşılanabilecek. Buna karşılık dünya nüfusunun %14'ünü oluşturan yüksek gelirli ülkelerin, aşıların %53'ünü satın alması nedeniyle 2021'in sonuna kadar tüm popülasyonlarını yaklaşık üç kez aşılayabilecek kadar dozları <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmZjFiYjczOGYxM2NlMDAwNjdmNmM1YSZ1c2VyPTVmNmY0ZjU0ZTAwMTZmMDAwODdlZjI5ZSZhdXRob3I9NWY3MDNlMDJlMDAxNmYwMDA4N2YyMjM1JnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy51bmFpZHMub3JnJTI1MkZlbiUyNTJGcmVzb3VyY2VzJTI1MkZwcmVzc2NlbnRyZSUyNTJGZmVhdHVyZXN0b3JpZXMlMjUyRjIwMjAlMjUyRmRlY2VtYmVyJTI1MkYyMDIwMTIwOV93ZS1tdXN0LWhhdmUtYS1wZW9wbGVzLXZhY2NpbmU="">olacak.</a> Küresel Kalkınma Merkezi (Center for Global Development), aşı talebinin 2022 sonrasında arzı aşacağını ve tüm dünyayı aşılamak için gereken doz miktarının 2023'e kadar elde edilemeyeceğini tahmin ediyor. Zengin ülkelerin gereğinden fazla aşı dozuna sahip olması aşı temininin eşit bir şekilde sağlanması konusundaki en büyük engel. Aşı fiyatlarının yüksek olması ise düşük ve orta gelirli ülkelerin aşıya erişimini daha da zorlaştırıyor. &nbsp;</li><li>Aşı alışverişi: Bloomberg'e göre bugüne kadar dünyada toplam 8,25 milyar doz için anlaşma yapıldı. Eğer eşit olarak dağıtılırsa bu rakam, dünya nüfusunun yarısından fazlasını aşılamak için <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmZjFiYjczOGYxM2NlMDAwNjdmNmM1YSZ1c2VyPTVmNmY0ZjU0ZTAwMTZmMDAwODdlZjI5ZSZhdXRob3I9NWY3MDNlMDJlMDAxNmYwMDA4N2YyMjM1JnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy5ibG9vbWJlcmcuY29tJTI1MkZncmFwaGljcyUyNTJGY292aWQtdmFjY2luZS10cmFja2VyLWdsb2JhbC1kaXN0cmlidXRpb24lMjUyRiUyNTIzZHZ6LXNlY3Rpb24tcHVyY2hhc2luZw=="">yeterli</a> ancak yüksek gelirli ülkelerin çoğunun aşıların araştırma ve geliştirme süreçlerine büyük miktarlarda kamu fonu yatırımı yapması nedeniyle ilk aşıların hepsi bu ülkelere gönderilecek. Örnek vermek gerekirse Moderna, 2020'de ürettiği 20 milyon dozun hepsinin aşının gelişimini finanse etmeye yardımcı olan ABD'ye gideceğini <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmZjFiYjczOGYxM2NlMDAwNjdmNmM1YSZ1c2VyPTVmNmY0ZjU0ZTAwMTZmMDAwODdlZjI5ZSZhdXRob3I9NWY3MDNlMDJlMDAxNmYwMDA4N2YyMjM1JnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy5heGlvcy5jb20lMjUyRmhvdy1sb25nLWNvdW50cmllcy13aWxsLXdhaXQtZm9yLWNvdmlkLXZhY2NpbmUtYzMxMDZhYWYtNmNhOC00YzdmLWFmODktYWM5YjM0N2IyNWE2Lmh0bWw="">açıkladı.</a> 2021'in sonuna kadar 1,3 milyar doz&nbsp;üretmeyi hedefleyen&nbsp;Pfizer'ın aşılarının 1,1 milyar dozu ABD, Avrupa Birliği (AB), Birleşik Krallık, Kanada ve Japonya'ya gönderilecek.&nbsp;Kanada, nüfusunu aşılamak için bir çok şirketle anlaşma yaparak gerekenin üç katından fazla aşı satın alırken&nbsp;AB de yaklaşık 450 milyon nüfuslu üye ülkeleri için 2 milyar doz aşı anlaşması yaptı. &nbsp;</li><li>Paylaşmak: Aşının adilce dağıtılması için Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) meşale taşıyıcısı olarak öne çıkıyor. Geçen aylarda Uluslararası Aşı İttifakı (GAVI) ile Covid-19 Aşıları Küresel Erişim Programı (COVAX) adını verdiği bir aşı paylaştırma projesi başlatan örgüt, aşı satın alan zengin ülkelerin yoksul ülkelere finansman sağlamasını amaçlıyor. Bugüne kadar 190 ülkenin dahil olduğu program; 2021 sonuna dek çoğu Afrika, Asya ve Latin Amerika'da bulunan orta ve düşük gelirli 92 ülkeye şu ana kadar bağışlanan 1,3 milyar dozu ulaştırarak dünya nüfusunun %20'sinin aşılanmasını sağlamayı hedefliyor. Ülkelerin yanı sıra Bill ve Melinda Gates Vakfı gibi özel bağışçılar da programa katkıda bulunuyor. Dünya Bankası ve diğer uluslararası mali kurumlar ise yoksul ülkelere COVAX üzerinden aşı almaları için düşük faizli krediler teklif ediyor. Öte yandan; Dünya Ekonomik Forumu'na göre tüm dünyada eşit bir şekilde aşı dağıtılması, en büyük 10 ekonominin 460 milyar dolardan fazla kazanç sağlaması anlamına geliyor. Düşük ve orta gelirli ülkelerin aşılara erişiminin olmamasının küresel ekonomiyi olumsuz etkileyeceğini savunan kurum, aşı temini konusundaki eşitsizliklerin "onlarca yıllık ekonomik ilerlemeyi" riske atabileceğini <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmZjFiYjczOGYxM2NlMDAwNjdmNmM1YSZ1c2VyPTVmNmY0ZjU0ZTAwMTZmMDAwODdlZjI5ZSZhdXRob3I9NWY3MDNlMDJlMDAxNmYwMDA4N2YyMjM1JnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy53ZWZvcnVtLm9yZyUyNTJGYWdlbmRhJTI1MkYyMDIwJTI1MkYxMiUyNTJGd2hvLWNvdmlkLXZhY2NpbmVzLWVxdWl0YWJsZS1hY2Nlc3MlMjUyRg=="">belirtti.</a></li></ul>

Aşı ile ilgili hikayeler