Modern hayatın cilvesi mi yoksa yaşadığımız coğrafyanın bizi yeterince acı ve karamsarlığa doyurmasından mı bilinmez fakat gördüğümüz her şeyde bir fayda, belki de neşe arıyoruz.Elli yılı aşkın süredir üretmeye devam eden Neş'e Erdok’un resimleri ise bunları vermiyor. Sanatçının resimleri, gerçek hayatın bir aynası ya da yaşamı kayıt altına alan bir günce gibi. Erdok da Kültigin Kağan Akbulut'a 2018’de, Artam dergisi için verdiği röportajda, “Benim resimlerimi bir çeşit günlük gibi sayabilirsiniz” diyerek anlatıyor bu durumu.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Neş'e'nin karamsarlığı</h2>Erdok’un resimlerini görenler, benzer hislerle bakar çalışmalarına. Sanatçının resimlerinde yorgun, suskun, hüzünlü yüzler görürüz. Aslında yaşamın izleridir bunlar. Erdok'un karakterlerinin yüzlerindeki ifadeler birbirine benzer görünse de dikkatli bakanlar için her birinin acısı farklıdır. Tam da bu nedenle işlerinin, izleyicileri karamsarlığa ittiğini söyleyebiliriz. Ancak bu bildiğimiz türden bir karamsarlık değil. En azından Neş'e Erdok öyle görmüyor:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(0, 0, 255); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(0, 0, 255); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Karamsarlık var ama karanlığın içine düşmüş bir ışığın karamsarlığıdır. Kendine rağmen bir karamsarlıktır. 'Ben buradayım, beni aşın, benim öteme geçin' der gibidir. Mesela bazı resimlerim var, ‘Gölköy’ diye, deniz kıyısında. Onları çok mutlu sanıyorlar ama aslında dikkat ederseniz öyle değil. Biraz hayata böyle baktığım için resimlerimde öyle.”</blockquote>Sanatçının, Yapı Kredi bomontiada'da izleyicilerle buluşan sergisi, son iki yılda yaptığı&nbsp;eserlerden oluşuyor. Biraz hafızanızı zorlayıp son birkaç yılı düşünün. Depremler, burnumuzun dibindeki savaşlar ve göçler aklınıza gelecektir hemen. Erdok'un resimleri de bu temalar etrafında dönüyor.&nbsp;Sergiye tekrar döneceğiz. Ancak resimleriyle hayatın güncesini tutan, “Resim yapmak benim için varlık sorunuydu” diyen Erdok'un hayat mücadelesine değinelim biraz.Erdok’un hikayesi, 1940’ta Üsküdar’da başlıyor. Hem annesi hem de babası Üsküp’ün köklü ailelerinden. Asker babası vesilesiyle farklı kentler arasında mekik dokumuş. İlkokula başladığı Ankara, aslında resme duyduğu ilginin de ortaya çıktığı yer olmuş. Kızılay Meydanı’ndaki bir pastanenin duvarındaki mitoloji konulu bir resmi gören küçük Neş’e, kalbinden vurulmuş adeta. Sık sık gidip o resme bakmış.Zaman akmış, Erdok ve ailesinin yolu farklı şehirlerden geçmiş. Ailesi başta çok istemese de geçirdiği bir hastalıktan sonra kendini fazla yormaması için resim eğitimi almasına izin vermiş. Erdok için istikamet İstanbul Devlet Güzel Sanatlar Akademisi, resim bölümü olmuş.Akademi’de, Erzincan yıllarında Cumhuriyet gazetesindeki yazıları ve yazıya eşlik eden resimlerinden etkilendiği Bedri Rahmi Eyüboğlu’nun atölyesini tercih etmiş Erdok. Fakat kaderin cilvesi, Bedri Rahmi, o yıl Amerika’ya gittiği için Neşet Günal’ın öğrencisi olmuş. Zira Eyüboğlu’nun yerine Günal derslere giriyor o dönem. Mezuniyetine kısa süre kala Bedri Rahmi geri döndüğü için onun atölyesinden mezun olsa da Erdok'u yetiştiren esas isim Neşet Günal’dı. 1963’te bu atölyeden mezun olmuş Neşe Erdok. Figür resmindeki ustalığında İDGSA’daki hocası Neşet Günal’ın etkisini anmamak haksızlık olur.1964’te Devlet Resim Heykel Sergisi’ne katılıyor Erdok. Jürinin beğendiği resmi devlet tarafından satın alınıyor. Sonra İspanya… 65’te devlet bursuyla İspanya’ya gidiyor. Erdok, burada geçirdiği günlerin kendisini çok etkilediğini şöyle anlatıyor:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(0, 0, 255); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(0, 0, 255); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">"İspanya’dan çok etkilendim ben. Biraz bize benzeyen, heyecanlı, dramatik bir hayat anlayışı olan insanlar. Ressamları da öyle. Ve İspanyol ressamları iyi yağlıboyacıdır."</blockquote>Burs bitince 1966’da Türkiye’ye dönme vakti de geliyor. Sanatçının rotası bu kez Paris olacak. 1967 yılında Millî Eğitim Bakanlığı tarafından Devlet Güzel Sanatlar Akademisi'ne öğretim üyesi yetiştirmek üzere açılan bir bursu kazanıyor. Ancak bir kere daha ailesinden vize almakta zorlanıyor. Devreye bu kez hayatı boyunca kendisini etkileyen abisi giriyor, ailesini ikna ediyor. 1967-72 arası Paris'e giden Erdok, bu şehirde kültür ve sanat atmosferinden besleniyor. Defalarca kez ev değiştirmesi, küçücük odalarda kalması bile onu yıldırmıyor. Kendisine çok şey katan bu kentte de sınırlarını zorluyor, 68 hareketinin alevlendiği yıllarda protestolara da katılıyor.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2025/1/4/1740068175065.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.77" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Neş’e Erdok, Göç, 2024Takvimler 1972'yi gösterirken Erdok için "yuvaya" dönüş vakti geliyor. 1972’de Akademi’ye dönüyor, hocası Neşet Günal’ın asistanı oluyor. Sonrası öğretim üyeliği, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi İstanbul Devlet Resim Heykel Müzesi, İstanbul Modern, Norton Simon Müzesi’nin de aralarında bulunduğu, yurt içi ve yurt dışında çeşitli müze ve koleksiyonlarda sergilenen eserleri...<img src="https://images.aposto.com/2025/1/4/1740068263510.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.82" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Neş’e Erdok, Papagan Jean Pierre, 2023.Başlarken demiştik, Erdok'un resimleri hayattan beslenir, karamsarlık da vardır diye. Bu karamsarlığın birçok nedeni var elbette. Toplumsal sorunlar, dünya hâlleri... Ve tabii Erdok'un kayıpları... Abisi Saydam Erdok sıkıyönetim savcısıdır. O karanlık günlerde Abi Erdok'un evi aranıyor, bu süreçte Saydam Erdok kanser olduğunu öğreniyor ve 1980’de hayata veda ediyor. Abisini kaybetmek Neş’e Erdok için yakıcı oluyor, bu acıyı hiçbir zaman unutamıyor:&nbsp;<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(0, 0, 255); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(0, 0, 255); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Çok örken ölümü düşünmeye başladım. Beni karamsar yapan bir şeydi bu.”</blockquote>12 Eylül karanlığında ustası Neşet Günal, YÖK’e tepki olarak istifa ediyor ve Erdok, Mihri Müşfik’ten yıllar sonra Akademi’de atölye hocalığı yapan ikinci kadın ressam oluyor. Bir yandan da sergileri devam ediyor.95’te bir müzayedede, Erdok’un Ankara Garı’nda Sabah adlı eseri çağdaşı ressamlar arasında rekor fiyata, 1 milyar 400 milyona satılır. Bu rekor satışın ardından Erdok resimlerine ilgi hiç olmadığı kadar artar. O artık Türkiye’nin önemli ressamlarından biridir. 97'de kanser olduğunu öğrenir, zor günler geçirir. Yaşadıklarını her zaman yaptığı gibi tuvaline aktarır.<img src="https://images.aposto.com/2025/1/4/1740068315820.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.75" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Neş'e Erdok, 2024Kariyerine ödüller, rekor satışlar, sergiler sığdıran Erdok, bugün 85 yaşında resim yapmaya devam ediyor. Son sergisinde de izleyicileri, Nâzım Hikmet'in "Ve ben neden bahar geldi de hâlâ muşambası kopuk kara bir koltuk gibi oturmaktayım?" dizelerinin yanına yerleştirilen Yalnızlık&nbsp;(2024) isimli bir portre karşılıyor. Bu giriş, sergideki diğer eserlerin temalarından farklı olsa da Erdok'un karamsarlığına konuk olacağımıza dair bir ipucu aslında.Sanatçı, 8 Mart'a dek ziyaret edilebilecek sergide, Filistin'deki kıyımdan, ülkemizde yaraları sarılmaya devam eden depremden, açlıktan, göçlerden beslenen işlerini izleyiciyle buluşturuyor. Neş'e Erdok'un alamet-i farikası da bu zaten. O, ister karamsarlık deyin isterse yaşamın kaydını tutuyor deyin, resimleriyle bizi, bize anlatıyor.Sözü bu meşhur karamsarlık mevzusuyla bitirelim. Erdok, bir söyleşisinde bir koleksiyonerin “Daha mutlu resimler yap, daha çok satın alalım” dediğini anlatmıştı. Kültür-sanat dünyasının biricik “Erkan Abisi”, kültür sanat editörü Erkan Aktuğ da bunu Erdok’a sormuştu. Buyrun Erdok’un cevabına:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(0, 0, 255); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(0, 0, 255); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">"Daha kolay satın alınsın ya da insanın içini açan resimler yapayım derdim hiçbir zaman olmadı. Bir de düşünürüm, ‘Mutluluk nedir?’ diye."</blockquote>Sonra da eklemişti:&nbsp;“Mutlu insan resim yapmaz, yaşar.”&nbsp;Not almalı:&nbsp;Neş'e Erdok'un son iki yıl içerisinde ürettiği yapıtlardan oluşan 37. kişisel sergisi, 8 Mart’a dek görülebilecek.

Şehri saran yepyeni sergiler, kimi eserleri görmek için son şanslar, performanslar, kültür-sanat projeleri, atölyeler, sanat dünyasından gelişmeler, nitelikli incelemeler ve söyleşilerden oluşan bir seçki.

İstanbul’un dört bir yanında görebileceğin sergiler ve sanat dünyasından bir seçki e-posta kutunda.

Aposto Sanat

Figüratif resmin öncü isimlerinden Neş'e Erdok, son dönem eserleriyle Yapı Kredi bomontiada'da. “Resim yapmak benim için varlık sorunuydu” diyen Erdok'un varlık mücadelesinin son ürünü olan yeni sergisini keşifteyiz.

Neş'e Erdok'un yüzleri Yapı Kredi bomontiada'da

ABD’li multidisipliner sanatçı Doug Aitken, Borusan Contemporary'de kapılarını açan İçimdeki Şehir sergisi ile ilk kez Türkiye'de. Aitken, 90'lı yıllardan bu yana uluslararası sanat arenasının önde gelen isimlerinden biri. Sanatın tüm formlarını deniyor. Kimi zaman fotoğraflarla, kimi zaman heykelleriyle kimi zaman da video enstelasyonları ya da tekstil formundaki işleriyle... Sanatçının alametifarikası ise modern hayatı ve insanı odağına alan eserleri.Serginin küratörü Jérôme Sans ise bugüne dek önemli bienallere de imza atmış bir isim. İkili, ilk işbirliklerine Borusan Contemperory çatısı altında imza attı. Ortaya da&nbsp;İçimdeki Şehir başlıklı bu monografik sergi çıktı.&nbsp;Sergi, hepimizin bugün "Ne günlerdi!" diyerek andığı koronavirüs salgınından dört yıl sonra hazırlandı. Kısa filmlerin, heykellerin, fotoğraf çalışmalarının ve tekstil işlerinin yer aldığı bu serginin odağında şehirler, insanın yalnızlığı, teknolojiyle değişen hayatlarımız, teknolojik cihazlarımıza bağlılıklarımız—ya da bağımlılıklarımız mı diyelim?—yer alıyor. Aitken sergideki eserleriyle bir yandan krizler ve hızın hâkim olduğu bu çağın dinamikliğini yüzümüze vuruyor bir yandan da insanın yalnızlığını fısıldıyor.<img src="https://images.aposto.com/2025/1/5/1738934423288.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.34" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">"Uyurgezerler, Sleepwalkers"Aitken en çok videoları ve ayna kullandığı enstalasyonlarıyla biliniyor. İçimdeki Şehir'de de buna örnek bir çalışma görüyoruz. Sanatçının mobilite ve doğrusal olmama kavramları üzerine yaptığı araştırmaları sonucunda ürettiği "Uyurgezerler" (Sleepwalkers) adlı film çalışması, izleyicileri New York'a götürüyor. Aralarında tanıdık simaların da olduğu—Tilda Swinton ve Donald Sutherland'u hemen fark edeceksiniz—bu videoda beş karakterle tanışıyor izleyici. Bu çalışmanın yer aldığı bölümdeki aynalar sayesinde siz de altıncı olarak bu filme dahil oluyorsunuz birden. Karakterlerin yaşamlarının tasvir edildiği, beklenmedik bir ritimle çalışan enstalasyonda ekranlar, aslında hem karakterlerin hem de izleyici olarak bizlerin yaşamlarındaki benzerlikleri yüzümüze vuruyor.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Buraya bir not düşelim. "Uyurgezerler" ilk kez 2007’de New York’taki Modern Sanatlar Müzesi’nin (MoMA) dış duvarlarına projeksiyonlarla yerleştirilmişti. Bu sergiyle, ilk kez iç mekanda sergileniyor.</li></ul><img src="https://images.aposto.com/2025/1/5/1738934485633.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.65" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">"Bayraklar ve Enkaz", (2021)Başta da demiştik. Aitken'in derdi modern yaşam, insanın şehirde varoluşu, şehirler ve değişen hayatlarımız. "Dijital Detoks" adlı tekstil çalışması (2020) ve üç kanallı film enstalasyonu "Bayraklar ve Enkaz" (2021), sanatçının bu dertlerine izleyicileri ortak ettiği üretimlerden ikisi. Aitken pandemi döneminde evindeki malzemeleri kullanarak el yapımı duvar örtüleri&nbsp;oluşturmuş. Bu iki eserde de kent manzaraları eşliğinde santçının dönüştürdüğü eserlerini görüyoruz. Sonra ansızın aklımıza şu sorular düşüyor: "Dijital detoks yapmalı mıyız?", "Sahi, ne olacak bu dünyanın hali?"<img src="https://images.aposto.com/2025/1/5/1738934534118.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.34" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">"3 Modern Figür"Aitken'in akla bir başka soru düşürdüğü eseri ise "3 Modern Figür." Bu eser, pandemiden önce üretilmiş. Her ne kadar pandemiyle birlikte teknolojik cihazlarımıza daha sadık hâle gelsek de hatırlarsınız bu bağlılık çok öncesine dayanıyordu. Aitken de belli ki bu durumdan muzdaripmiş. Zira bu eserindeki heykellerinde, cep telefonunun sığabileceği bir boşluğu sıkıca kavrayan, yalnız ve sabit üç bireyi tasvir ediyor. Üç heykelin ellerinde telefon görmüyoruz ancak hissediyoruz ya da tahmin ediyoruz. Belki de kendimizden yola çıkarak o boşlukları hemen telefonlarımızla doldurmak istiyoruz. Bu donmuş kalmış figürler de tıpkı bizim gibi. Evde, ulaşım araçlarında, bazen yürürken tuttuğumuz telefonların esiri hâldeler...&nbsp;Borusan Contemporary’nin binası Perili Köşk'te. Sadece bu bile sergiyi ziyaret etmek için yeterli desek Aitken'e haksızlık yapmış olmayız umarım. Ancak Aitken de sergi sonrasında verdiği röportajlarda Perili Köşk'ün hakkını vermiş, binanın labirent gibi yapısının ve Boğaz'a yakın konumunun sergiden bağımsız olmadığını söylemiş.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Burada bir parantez de Perili Köşk'e açalım o halde. Yapı, özgün mimarisi ve Rumelihisarı'ndaki konumuyla İstanbul'un en önemli yapılarından biri. Esas ismi Yusuf Ziya Paşa Köşkü. Yusuf Ziya Paşa kim derseniz, kendisi Mısır Hıdivi Abbas Hilmi Paşa'nın Başyaveri.</li></ul>Köşk, 1910'larda inşa edilmeye başlamış ancak çalışmalar devam ederken patlak veren 1. Dünya Savaşı&nbsp;köşkün tamamlanmasına engel olmuş. Ustalar, işçiler topyekün savaşa gidince bu köşk de yarım kalmış. Yarım kalan inşaat nedeniyle tamamlanamayan ve boş kalan ikinci ve üçüncü katlar yüzünden bina çevrede "Perili Köşk" diye anılmaya başlamış. Yapının rölöve, restitüsyon, restorasyon ve uygulama projeleri ise ancak 1995-2000 yılları arasında tamamlanmış.&nbsp;ABD'li sanatçı Aitken'in sergisi de bir hayalet olarak kalmıyor, buraya özgü bir eserle binaya yerleşiyor: "Yükselen Merdiven." Sergi alanının hemen girişinde yer alan bu proje, Borusan Contemporary’nin mekânsal yapısı göz önünde bulundurularak, insanı içine çeken bir yolculuk gibi tasarlanmış. İsmine uygun şekilde yükselen ve dönen, dinamik bir heykel bu eser. Sürekli hareket halinde. Hem esere doğru bakanı gösteriyor, hem de gösterdikleri hemen değişiyor. Hiç durmuyor, bir şey kaydetmiyor, sadece olanı yansıtıyor. Aitken, bu eseriyle Borusan'ın Perili Köşk binasına kalıcı bir hediye bırakmakla kalmıyor; aynı zamanda Fransız sanatçı Marcel Duchamp'ın "Nude Descending a Staircase" (1912) adlı ünlü tablosuna da bir selam gönderiyor.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2025/1/5/1738934612053.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.76" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">"Yükselen Merdiven", (2024)Aitken ile tanışmak, onun şehirlere ve insanlığa dair sorularını paylaşmak isteyenler Perili Köşk'ün yolunu tutabilir. Ayrıca sergiyle aynı adı taşıyan bir yayın olduğunu da hatırlatalım. Kitapta, Borusan Contemporary Müze Müdürü Dr. Kumru Eren, Prof. Dr. Ali Akay ve küratör Jérôme Sans’ın kaleme aldığı yazılarına Sans’ın Doug Aitken ile yaptığı özel bir röportaj da eşlik ediyor.&nbsp;Not almalı:&nbsp;Doug Aitken’in kavramsal yolculuğunun özeti niteliğindeki İçimdeki Şehir, 17 Ağustos 2025 tarihine kadar hafta sonları 10.00-19.00 saatleri arasında Perili Köşk’te ziyaret edilebilir. Doug Aitken: İçimdeki Şehir kitabı ise Borusan Contemporary Perili Köşk’te Frankeştayn Kitabevi’nden temin edilebilir.

Sanatçı Doug Aitken’ın Türkiye’deki ilk kişisel sergisi "İçimdeki Şehir", Borusan Contemporary ev sahipliğinde sanatçının 2006-2024 yılları arasındaki eserlerini sürprizlerle biraraya getiriyor.

Perili Köşk'ten yükselen sorular

Meşher, İstanbul'a bir aşk mektubu niteliğindeki yeni sergisi "Hikaye İstanbul'da Geçiyor" ile Batı edebiyatının kurmaca yapıtlarındaki İstanbul temsillerine odaklanıyor. Sergiyi küratörleri Ebru Esra Satıcı ve Şeyda Çetin'den dinledik.

Hikaye İstanbul'da geçiyor: İstanbul'a bir aşk mektubu

Serginin yer aldığı binaya girdiğinizde sizi çalışan işçiler ya da devam eden inşaat çalışmaları karşılayabilir. Hayır, bu görüntü serginin bir parçası değil. Ancak sergiyi gezdikten sonra biraz düşününce aslında hem isminin hem de hemen aşağı katta gördüğünüz işlerin bir yansıması olduğunu anlayacaksınız. İnsanlar, duygular, ateş böcekleri ve binalar bir şekilde var olmanın yollarını arıyor.&nbsp;Var Kalma Pratikleri, umut vadeden manifestosunun yanı sıra aslında bir isyanın kutlaması.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2025/0/6/1736002256806.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.89" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Küratör Bihter Ayyıldız, Fotoğraf: Yasemin Kalaycıİsyanı ne derseniz... Bu sergi Fransa’da sanat tarihi eğitimi almış Bihter Ayyıldız’ın kendi deyimiyle "Sanat tarihçisi işsizliğinin 20. yıl kutlaması." Sergi, Ayyıldız’ın ilk küratörlüğü. Bir nevi, bu meslekteki var kalma pratiği… “Kendimi 20 yaşımda yolun başında hissediyorum ama bir yandan da aradan geçen 20 yıl var”&nbsp;diyor.&nbsp;Bir yıldır çalıştığı Var Kalma Pratikleri’nin çıkış noktası, Fransız düşünür Georges Didi-Huberman’ın Ateş Böceklerinin Var Kalma Mücadelesi kitabı. Sergideki eserlerin ortak noktası ise her birinin Huberman’ın “var kalma mücadelesi” olarak tanımladığı antropolojik kabiliyetin izini sürmesi.Bilal Yılmaz, Elçin Acun, Elif Büyüknohutçu, Ferhat Tunç, Fırat Engin, Özge Akdeniz, Osman Dinç, Şükran Moral ve Zeynep Beler’in işlerini biraraya getiren sergide, eserlerden bazıları da birbirleriyle diyalog hâlinde.&nbsp;Sergi, “Ateşböcekleri kayıp mı yoksa hâlâ bir yerlerde ışık saçmaya devam ediyorlar mı?” sorusuna “Evet, ateşböcekleri var; sanatçıların her biri ateşböceği, eserleriyle de ışıklarını yayıyorlar” cevabını veriyor.<img src="https://images.aposto.com/2025/0/6/1736002453962.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.51" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Şükran Moral,&nbsp;Despair. Fotoğraf: Yasemin KalaycıYerleştirmelerin, fotoğrafların ve video çalışmalarının yer aldığı serginin sürprizlerinden biri de sanatçı Şükran Moral’ın Victoria &amp; Albert Müzesi’nin kalıcı koleksiyonunda yer alan "Despair"&nbsp;isimli eserini bu sergi özelinde tek edisyon olarak çalışması. Eserde de bir öncekinde olduğu gibi yüzyılın felaket tablosunu oluşturan göçmenler yine siyah beyaz. Lakin bu sefer umudun ya da gurbetin simgesi bülbüller şakımıyor, kan ağlıyor. Teknedeki insanlar gibi.&nbsp;Bir de not: Yeni versiyondaki kırmızı ve yeşil renk seçimi dikkatinizi çekebilir. Kullanılan renkler, sanatçı Şükran Moral'ın Filistin'e verdiği bir destek.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2025/0/6/1736002392427.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.51" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Elif Büyüknohutçu, Herkes.&nbsp;Fotoğraf: Yasemin Kalaycı.Elif Büyüknohutçu’nun&nbsp;Michel Foucault’nun "Herkes her yerde kayıtlı hale gelince denetim altında olacak, gözetim altında tutulacaklardır" söyleminden yola çıktığı yerleştirmesi "Herkes" ise izleyicilere iktidarın gözetimini ve insanlığı içinde tuttuğu sınırları sorgulatıyor. Bu gözetim alanından çıkabiliriz, onu bozarak. Tam da bu nedenle yerleştirmenin üzerine basarak bozabilirsiniz.<img src="https://images.aposto.com/2025/0/5/1736499097259.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="2.05" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Öyküsü Olmayan-I,Video Yerleştirme, 3:30’’ loop 2023Sergide dikkat çeken bir diğer eser ise sanatçı ve akademisyen Elçin Acun'un "Öyküsü Olmayan-I" isimli video enstelasyonu. Bu videoda bir kadınla karşılaşıyoruz. İsmi sizi yanıltmasın, bu eserde gördüğümüz kadının da bir öyküsü var elbet. Ancak çalışmada, tanımlanamayan bir evrende, geçmişi, geleceği ya da bir aidiyeti olmadan, daima hüküm süren bir şimdiki zamanın içinde, sonu veya başlangıcı belli olmayan bir döngüde sıkışmış bir kadın görüyoruz.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">İzleyici olarak tutumumuz da belli: Videoya üstten bakıyoruz. Kadın hem cam ekran hem de su altında olduğu için müdahale edemiyoruz. Sadece izlemekle yetiniyoruz. Toplumsal cinsiyet eşitsizliğine, kadına yönelik şiddete ve ataerkil toplum yapısına dair mesajlar içeren bu eser, bedenin anlamını cinsiyet mefhumu üzerinde sorguluyor.</li></ul>Editör notu:&nbsp;Serginin kör bir noktasında, eski bir saat ve 70’li yılların sonlarında petrol krizinin yaşandığı dönemde, tüm müşterilerine adil bir şekilde satış yapan Koray Petrol’ün resmî belgesini görürseniz şaşırmayın. Bu belge ve yanındaki saat, küratör Bihter Ayyıldız’ın kaybettiği ve “Bugünkü benin mimarı”&nbsp;dediği babası Yalçın Koray’a gönderdiği bir selam. Ayyıldız’ı orada yakalarsanız size hikayeyi tüm samimiyetiyle anlatacaktır.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Ne zaman?&nbsp;Var Kalma Pratikleri,&nbsp;25 Ocak'a dek Fransız Kültür Merkezi'nde ziyaret edilebilir.</li></ul>

Küratörlüğünü PlumeMag’in kurucusu ve sanat tarihçisi Bihter Ayyıldız ve platformun kültür-sanat editörü Emir Dereci’nin üstlendiği "Var Kalma Pratikleri" isyanı olan bir kutlamanın çıktısı. 9 sanatçının eserlerinin yer aldığı sergi, ateş böceği metaforu üzerinden umudu devam ettiriyor.

Var Kalma Pratikleri: Ateş böcekleri her yerde, umut gibi

2025'te İstanbul sanat sahnesi, yepyeni sergiler ve yaratıcı projelerle hareketlenecek. Arter'den Salt'a, Meşher'den Art on Istanbul'a pek çok galeri ve müze, şimdiden yeni yıl planlarını belirledi bile.&nbsp;2025'in kapı eşiğinde beklediği bu günlerde, gıcır gıcır ajandalarınıza bugünden kaydedebileceğiniz sergiler.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Meşher</h2>Meşher’in yeni sergisi Hikâye İstanbul’da Geçiyor’un odağında kitaplar ve edebiyat var. Ömer Koç Koleksiyonu'ndan nadir kitapları merkeze alan sergi, oyunlardan şiirlere, fantastik öykülerden grafik romanlara Batı edebiyatının kurmaca yapıtlarındaki İstanbul temsillerinden yola çıkıyor.<img src="https://images.aposto.com/2024/11/0/1735500603299.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.01" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Hikâye İstanbul’da Geçiyor&nbsp;sergisinden.İzleyicileri 16. yüzyıldan günümüze uzanan bir yolculuğa çıkaracak sergide elyazmaları, nadir bulunan ilk baskılar, imzalı ve ithaflı kitaplar, gravürler, resimler, nota kitapçıkları, filmler ve afişler gibi çeşitli yapıtlar yer alacak.&nbsp;Ne zaman?&nbsp;23 Ocak’ta kapılarını açacak serginin küratörleri Ebru Esra Satıcı ve Şeyda Çetin.&nbsp;<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Arter</h2>Arter, yeni yılı Avustralyalı sanatçı Angelica Mesiti ile karşılıyor. Küratörlüğünü Nilüfer Şaşmazer’in üstlendiği Gelecek Zamanın Süregelen Hikâyesi, 16 Ocak-6 Nisan 2025 tarihleri arasında Galeri 1’de.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Arter ayrıca 16 Ocak’ta Can Aytekin’in Arter’in girişindeki atrium duvarında sergilenecek çizimine de ev sahipliği yapacak.</li></ul>Şubat ve Mart aylarında ise küratörlüğünü Selen Ansen’in üstlendiği iki ayrı sergi sanatseverlerle buluşacak. Franz Erhard Walther: Heykel Olma Teşebbüsü,&nbsp;27 Şubat-5 Ekim 2025 tarihleri arasında Galeri 4 ve 3’te kapılarını açarken Kader Attia: Asesinos! Asesinos! ise 27 Mart-3 Ağustos 2025 tarihlerinde Galeri 1’de ziyarete açılacak.Yapıtlarında performans, video, heykel, fotoğraf ve kumaş üzerine karışık teknik kolaj gibi farklı araçlar kullanan Nilbar Güreş de kişisel sergisiyle Arter’in konuğu olacak.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Ne zaman? Küratörlüğünü Emre Baykal’ın üstlendiği sergi, 11 Eylül 2025 - 12 Nisan 2026 arasında Galeri 2’de.</li></ul>Küratörlüğünü Nilüfer Şaşmazer’in üstlendiği Hera Büyüktaşcıyan’ın kişisel sergisi ise 20 Kasım’da ziyarete açılacak. Arter, solo sergilerinin yanı sıra grup sergilerine de ev sahipliği yapacak. Nilüfer Şaşmazer ve Oğuz Karakütük’ün küratörlüğünü üstlendiği iki ayrı sergi, 2025’in farklı tarihlerinde sanatseverlerle buluşacak.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Salt</h2>Salt, Beyoğlu ve Galata binalarındaki 2025 sergilerini paylaştı. Yıl boyunca sergilere, söyleşi, konuşma, atölye ve gösterim programları da eşlik edecek. 2024'te Museum of Contemporary Art Antwerp’te açılan Hayvanların Yaşamı,&nbsp;Nisan-Ağustos aylarında Salt Beyoğlu’na konuk olacak. Sergide, Türkiye’de yaşayan araştırmacı ve sanatçıların üretimlerinin de dahil olduğu bir seçki sunulacak.Anadolu’nun Bitki Mirası sergisi ise Anadolu’nun coğrafi zenginliğinde yetişen bitki çeşitliliğini araştırmaya ve korumaya yönelik çalışmalar etrafında şekillenecek. Sergi Mayıs-Ağustos aylarında izleyicilerle buluşacak.Ayrıca: İsveçli sanatçı Mike Bode ve senarist Caner Yalçın’ın, Türkiye’nin erken dönem toplumsal gerçekçi sineması üzerine yürüttüğü araştırma ve sergi projesi Karanlık Dünya da Salt Galata’da kapılarını açacak. Serginin merkezinde Bedri Rahmi Eyüboğlu’nun senaryosunu yazdığı ve Metin Erksan’ın yönettiği Karanlık Dünya (1953) filmi var.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Sergi, 1950’ler Türkiye’sinde kırsal kesimin yaşam koşullarını yansıtan ve toplumsal gerçekçi sinemanın erken örneklerinden biri olan bu filmin eksik parçalarının izini sürecek.</li></ul><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Art On İstanbul&nbsp;</h2>Yönetmen Zeki Demirkubuz’un fotoğraf sevgisi, 2025’te de devam ediyor. Sinemacı kimliğinin yanı sıra 2009’dan beri fotoğraf da çeken yönetmen, geçen sene ilk kişisel sergisi Hayat’la sanatseverlerin karşısına çıkmıştı. Demirkubuz’un odağında bu kez “yalnızlık” var.&nbsp;Demirkubuz’un, 2015’te yaptığı bir sosyal medya paylaşımından ilham alınarak hazırlanan Hayatta ve Fotoğrafta En İyi Pozu Yalnızlar Verir,&nbsp;insanın yalnızlık hâlini farklı coğrafyalardan, kültürlerden ve bakış açılarından sergileyecek.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Not almalı: Gezici bir formatta kurgulanan sergi, 17 Eylül - 18 Ekim 2025 tarihleri arasında Art On İstanbul’da sanatseverlerle buluşacak. Ardından farklı kentlere de taşınacak.</li></ul><img src="https://images.aposto.com/2024/11/0/1735500511363.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.61" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Nuri Bilge Ceylan fotoğraflarından oluşan Inner Landscapes sergisinden.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Eye Filmmuseum&nbsp;</h2>Sinemacı kimliğinin yanında fotoğrafa da ilgisi olan tek isim Zeki Demirkubuz değil. Filmleri sık sık kıyaslanan Demirkubuz ve Nuri Bilge Ceylan, fotoğraf tutkusunda da karşı karşıya.&nbsp;Ceylan’ın Inner Landscapes&nbsp;adlı fotoğraf sergisi, 17 Ocak 2025’te Hollanda’nın Amsterdam kentindeki Eye Filmmuseum’da sanatseverlerle buluşacak. Sergi, Ceylan’ın az bilinen ve daha önce sergilenmeyen fotoğraflarını içerecek.

2025'te İstanbul sanat sahnesi, yepyeni sergiler ve yaratıcı projelerle hareketlenecek. Yeni yılın kapı eşiğinde beklediği bu günlerde, gıcır gıcır ajandalarınıza şimdiden kaydedebileceğiniz sergiler.

2025'te hangi sergileri gezeceğiz?

12 Aralık'ta Arter’de kapılarını açan İçinde Yaşadığımız Deri,&nbsp;heykeltıraş Koray Ariş'in kendine has diliyle ürettiği, 60 yıla yakın kariyerinin kapsamlı bir özeti.&nbsp;Küratörlüğünü Selen Ansen’in üstlendiği sergi, sanatçının farklı dönemlere ve serilerine ait heykellerini, atölyesindeki üretim süreçlerini belgeleyen nesneler ve malzemelerle mekâna özgü bir kurgu içinde biraraya getiriyor. 300’e yakın yapıt ve nesnenin yer aldığı sergide bir kronoloji yok ancak doğal ve yapay olanın iç içe geçtiği, farklı süreçlerin kesiştiği, malzemelerin birbiriyle yeni bağlar kurduğu “komşuluklar” var.&nbsp;İçinde Yaşadığımız Deri’nin ilham kaynağı ise Ariş’in 1982’den bu yana çalışmalarını sürdürdüğü Çatalca’daki atölyesinde sanat, yaşam ve doğa arasında ördüğü bağlar. Serginin alamet-i farikası ne derseniz, Ariş’in ahşap, metal, buluntu nesneler ve özellikle deri ve köseleyi kullanarak ürettiği eserleriyle heykel sanatına yaptığı özgün katkıları gözler önüne seriyor olması.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Sanatçının yaşam öyküsünün ve kişisel arşivinden fotoğrafların yer aldığı biyografi odası da Ariş’i daha yakından tanımak isteyenler için güzel bir fırsat.&nbsp;</li></ul>Bir hatırlatma: Sergiye ayrıca Selen Ansen, Francesco Albano, Sevinç Çalhanoğlu, Necmi Sönmez ve Yaşam Şaşmazer’in kaleme aldıkları yeni metinlerin yanı sıra Ali Akay ve Antonio Antonio Del Guercio’nun sanatçının üretiminin farklı katmanlarına odaklanan arşivsel yazılarına yer veren bir de kitap eşlik ediyor.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Kimdir?</h2>Takvimler 1944’ü gösterirken Nezihe ve Latif Ariş çiftinin oğulları olarak dünyaya gelen Koray Ariş, sanatla yoğrulan çocukluğunun da etkisiyle ömrünü heykele adadı.İstanbul Üniversitesi Devlet Güzel Sanatlar Akademisi Heykel Bölümü Şadi Çalık Atölyesi’nden mezun olan, bir dönem devlet bursuyla İtalya’ya giden Ariş, 1975 yılından 1977 senesine dek mezun olduğu Akademi’de öğretim üyeliği görevini üstlendi. 1977 yılında bu görevinden ayrılarak bağımsız çalışmalarına ağırlık verdi. Sanatçı özellikle deri, kösele, ahşap, bronz ve kurşun malzemelerini kullanarak ve erken dönem beden temsillerinden yola çıkarak geliştirdiği soyut formlar ile tamamen kendisine has bir modern heykel dili oluşturdu.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Not almalı:&nbsp;İçinde Yaşadığımız Deri,&nbsp;Arter ikinci katta ziyaret edilebilir. Arter’in güncel programlarına ilişkin ayrıntılı bilgiye <a fr-original-style="" href="https://www.arter.org.tr" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">buradan</a> erişilebilirsiniz. Pazartesi hariç her gün açık olan Arter, salı-pazar günleri 11.00-19.00, perşembe günleri ise 11.00-20.00 saatleri arasında ziyaret edilebiliyor.&nbsp;</li></ul>

Ilgaz Gökırmaklı