İran asıllı dağcı ve zorunlu örtünme karşıtı aktivist Nasiba Şemsai, iki haftadır Edirne'de geri gönderme merkezinde tutuluyor. Gazeteci Peyman Aref, Şemsai’nin önümüzdeki hafta İran’a iade edileceğini belirten bir paylaşım yaptı, kısa süre içinde #NasibeSemsaiyeSesOl etiketleriyle kamuoyu <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmYjI4N2I5ZDZjODk1MDAwNzBlMTRhZCZ1c2VyPTVlNWJlYWEwMDhlZGE3NzU0MjFhZmY4ZiZhdXRob3I9NWVlM2NiN2ZiODg1MjcyNTJmMTJlMjU0JnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnR3aXR0ZXIuY29tJTI1MkZQZXltYW5fQXJlZiUyNTJGc3RhdHVzJTI1MkYxMzI3NzAxNjE4MDIwNzgyMDgy""">oluşturuldu.</a> Göç İdaresi, “Şemsai uluslararası koruma altına alınması yönünde resmî talepte bulunmadı” sözleriyle hakkında yasal ve idari sürecin devam ettiğini <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmYjI4N2I5ZDZjODk1MDAwNzBlMTRhZCZ1c2VyPTVlNWJlYWEwMDhlZGE3NzU0MjFhZmY4ZiZhdXRob3I9NWVlM2NiN2ZiODg1MjcyNTJmMTJlMjU0JnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnR3aXR0ZXIuY29tJTI1MkZyYWdpcHNveWx1JTI1MkZzdGF0dXMlMjUyRjEzMjgyMTQwNTg1NTA2NDQ3Mzg=""">açıkladı.</a>&nbsp;<figure class="image"><img src="https://images.aposto.com/images-2020-11-16T14:11:16.897Z.jpeg" alt="Nasibe Şemsai"><figcaption>Kaynak: Iran Wire</figcaption></figure>&nbsp;<ul><li>Nasibe Şemsai henüz uluslararası koruma başvurusu yapmamış. Hakkında sınır dışı kararı tebliğ edilmiş ancak idari dava açılmış. Dava açıldığı için şu anda sınır dışı edilmesi söz konusu olamaz çünkü dava ilgili işlemi durdurur, ancak süreç sonrası için kamuoyu takibi önem taşıyor. &nbsp;</li><li>Ne olmuştu? Şemsai sporculuğunu aktivizmine katarak ülkesinin en yüksek dağı Demavend’e çıkıp zorunlu başörtüsü politikasını protesto etmişti. 2018’de tutuklanan kadın aktivist, &nbsp;“kutsal değerlere hakaret” suçundan 12 yıl hapis cezasına çarptırılmış, &nbsp;6 ay tutuklu kaldıktan sonra tahliye edilmiş, daha sonra Türkiye’ye sığınmıştı. &nbsp;</li><li>Örtünme zorunluluğu: 1979 devrimi sonrasında İran’da bulunan kadınlar ve 9 yaş üstü kız çocukları hangi dinden veya ırktan olduğu fark etmeksizin kamusal alanda başörtüsü takmak ve vücut hatlarını gizleyecek kıyafetler giymek <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmYjI4N2I5ZDZjODk1MDAwNzBlMTRhZCZ1c2VyPTVlNWJlYWEwMDhlZGE3NzU0MjFhZmY4ZiZhdXRob3I9NWVlM2NiN2ZiODg1MjcyNTJmMTJlMjU0JnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy5maWRoLm9yZyUyNTJGSU1HJTI1MkZwZGYlMjUyRm9ic2lyYW4yMDE5d2ViLnBkZg==""">zorunda</a>. Devrim öncesinde başörtüsü takmak yasakken devrim sonrasında ise takmamak yasak oldu. Pehleviler döneminde modernleşme adı altında kadınların bir nebze olsa özgürleşeceği düşünülürken Humeyni döneminde bu durum daha da karanlık bir hâl aldı. Kurallara uymayanlar; öncelikle ahlak polisleri tarafından günahkâr olarak etiketlenip tutuklanıyor, daha sonra kanuna göre 10 günden iki aya kadar değişen hapis cezaları ve/veya para cezasıyla cezalandırılabiliyor. Zaman zaman medyaya yansıyan bazı fotoğraflarda kuralların esnetilebildiği görülse de bu başkent Tahran için geçerli. Kum ve Meşhed gibi bölgelerde kadınlara dair hiçbir haktan bahsetmek mümkün bile değil. &nbsp;</li><li>Halk ne istiyor? İran hükümeti tarafından yeni yayımlanan bir raporda, nüfusun %49'unun ülkenin zorunlu örtünme yasasına karşı çıktığı, ancak gerçek rakamın daha yüksek olma olasılığı yüksek olduğu ortaya konuyor. &nbsp;</li><li>2017-2018 protestoları: İlk protesto, İran'ın nüfusa göre en büyük ikinci şehri olan Meşhed'de, başlangıçta ekonomi politikalarına odaklanıyordu; ancak ülke çapında protestolar yayıldıkça, bunların kapsamı İran'ın teokratik rejimine ve lider Ali Hamaney’e karşı siyasi muhalefeti de kapsayacak şekilde genişledi. Daha sonra ülkenin dört bir yanında kadınların, emekçilerin, gençlerin örgütlü hareketine dönüşen bu eylemlerle, İran’da kadın hareketi de yükseliş yaşıyor. &nbsp;</li><li>Kadın hareketi: 2013 itibarıyla Masih Alinejad’ın başlattığı kadın hareketi, 2017’deki iç karışıklıklarla büyüdü. 1979 devriminin yıl dönümü Şubat 11’in yaklaşması, kadınların hâlihazırda olan protestolara katılımı için bir neden <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmYjI4N2I5ZDZjODk1MDAwNzBlMTRhZCZ1c2VyPTVlNWJlYWEwMDhlZGE3NzU0MjFhZmY4ZiZhdXRob3I9NWVlM2NiN2ZiODg1MjcyNTJmMTJlMjU0JnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy5iYmMuY29tJTI1MkZuZXdzJTI1MkZ3b3JsZC1taWRkbGUtZWFzdC00NDA0MDIzNg==""">oluşturdu</a>. Kadınlar, zorunlu örtü yasasına karşı durarak cesur bir giriş yaptı. Tahran’ın merkezinde beyaz başörtüsünü bir ağaç dalının ucunda sallayan Muvahhid’in görüntüleri, sadece İran’da değil uluslararası basında da yankı uyandırdı. Bir buçuk aylık çocuğu olan Muvahhid'in akıbetinden uzun süre habersiz kalan İran kamuoyu, önce onun hapiste olduğunu <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmYjI4N2I5ZDZjODk1MDAwNzBlMTRhZCZ1c2VyPTVlNWJlYWEwMDhlZGE3NzU0MjFhZmY4ZiZhdXRob3I9NWVlM2NiN2ZiODg1MjcyNTJmMTJlMjU0JnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRmVuLndpa2lwZWRpYS5vcmclMjUyRndpa2klMjUyRjIwMTclMjUyNUUyJTI1MjU4MCUyNTI1OTMyMDE4X0lyYW5pYW5fcHJvdGVzdHM=""">öğrendi.</a> Ardından onu taklit eden eylemler başladı. Üniversitelerin bulunduğu İnkılab Caddesi’ndeki ilk eylemin gerçekleştiği yerde, İran basınında adlandırıldığı şekliyle "İnkılab Caddesi Kızları"nın protestoları birbirini takip etti. Kadınlar, başörtüsü takma zorunluluğuna karşı Instagram’da #whitewednesdays etiketiyle eşarpsız veya beyaz başörtülü fotoğraflar paylaştı. Ayrı ayrı hareket eden kadınlar, halka açık yerlerde kamu hizmet kutuları üzerinde durarak örtülerini çıkarıp bayrak olarak tuttular. Protestolara bazı erkekler de katılmıştı. Nesrin Sutude ve Nasiba Şemsai’nin metrodaki eylemine <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmYjI4N2I5ZDZjODk1MDAwNzBlMTRhZCZ1c2VyPTVlNWJlYWEwMDhlZGE3NzU0MjFhZmY4ZiZhdXRob3I9NWVlM2NiN2ZiODg1MjcyNTJmMTJlMjU0JnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnR3aXR0ZXIuY29tJTI1MkZQZXltYW5fQXJlZiUyNTJGc3RhdHVzJTI1MkYxMzI3OTg5MjA0OTI0NzA2ODE2""">buradan</a> gözatabilirsiniz. &nbsp;</li><li>İki aktivist: Nesrin Sutude, Haziran 2018'den bu yana cezaevinde bulunuyordu. İran'daki insan hakları savunucularının uğradıkları hak ihlallerini gerekçe gösteren Nesrin Sutude, 10 Ağustos 2020'de açlık grevine başlamıştı. Bu süreçte gerekli tıbbi tedaviye erişmesine izin verilmeyen Sutude, on binlerce kişinin harekete geçmesinin etkisiyle geçici olarak serbest <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmYjI4N2I5ZDZjODk1MDAwNzBlMTRhZCZ1c2VyPTVlNWJlYWEwMDhlZGE3NzU0MjFhZmY4ZiZhdXRob3I9NWVlM2NiN2ZiODg1MjcyNTJmMTJlMjU0JnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy5hbW5lc3R5Lm9yZy50ciUyNTJGaWNlcmlrJTI1MkYzMy15aWwtaGFwaXMtMTQ4LWtpcmJhYy1jZXphc2ktYWxhbi1uZXNyaW4tc3V0dWRlLWRlcmhhbC1zZXJiZXN0LWJpcmFraWxtYWxp""">bırakılmıştı.</a> İran’da zorunlu başörtüsünü protesto ettiği gerekçesiyle hakkında kesinleşmiş hapis cezasına hükmedilen aktivist Meryem Şariatmedari de Türkiye’ye kaçmıştı. 7 Eylül’de Denizli’de gözaltına alındı. Kamuoyu oluşturulduktan sonra serbest bırakılan Şariatmedari’nin sürecini Denizli Barosu yakından takip edeceğini <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmYjI4N2I5ZDZjODk1MDAwNzBlMTRhZCZ1c2VyPTVlNWJlYWEwMDhlZGE3NzU0MjFhZmY4ZiZhdXRob3I9NWVlM2NiN2ZiODg1MjcyNTJmMTJlMjU0JnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRmJpYW5ldC5vcmclMjUyRmJpYW5ldCUyNTJGdG9wbHVtc2FsLWNpbnNpeWV0JTI1MkYyMzA0NDktYWt0aXZpc3Qtc2FyaWF0bWVkYXJpLXNlcmJlc3QtYmlyYWtpbGRp""">belirtmişti.</a> &nbsp;</li><li>Uluslararası hukuk: Uluslararası hukukun temel ilkelerinden biri olan “geri göndermeme ilkesi”; <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmYjI4N2I5ZDZjODk1MDAwNzBlMTRhZCZ1c2VyPTVlNWJlYWEwMDhlZGE3NzU0MjFhZmY4ZiZhdXRob3I9NWVlM2NiN2ZiODg1MjcyNTJmMTJlMjU0JnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnRyLndpa2lwZWRpYS5vcmclMjUyRndpa2klMjUyRk0lMjUyNUMzJTI1MjVCQ2x0ZWNp""">sığınmacıların</a> ırk, din, milliyet, belli bir sosyal gruba veya politik görüşe mensubiyetlerine dayalı muhtemel zulüm tehlikesiyle karşılaşabilecekleri ülkelere gönderilmesini engeller. Ayrıca ilk imzacısı ve tarafı olduğumuz İstanbul Sözleşmesi madde 61’e göre taraf ülkelere sığınan bir kadın, aşağılayıcı ya da insanlık dışı muamele ya da cezaya maruz kalabileceği ülkeye geri gönderilemez.</li></ul>

zorunlu örtünme ile ilgili hikayeler