Ağacından tohumuna, kadınından bebeğine, erkeğinden kedisine, köpeğine, tilkisine... Bu gezegene düşmüş her canlı, kuşkusuz ki yaşama hakkına sahip. Yaşayan her canlı ise varlığını sürdürebilmek için bulunduğu yere, ötekine, berikine, korunup kollanacağına güven duymak zorunda. Güven duygusu olmadan yaşama hakkından nasıl bahsedebiliriz bilmiyorum.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Kişi, önce yaşamını güvenle sürdürme hakkına, yaşama hakkına zeval gelmeyeceğine, gelse bile yaşama hakkını birilerinin savunacağına dair güçlü bir güven duymak zorunda. Çünkü yaşama hakkı bunu gerektirir. Umut hakkını konuştuğumuz kadar güven hakkını da konuşabilmeliyiz.</li></ul>İnsan canlısı, güven duygusunu besleyebilmek ve geliştirebilmek adına yüzyıllardır kurumlar inşa ediyor. Okullar yaratıyor, çocuklar öğretmenleri tarafından eğitilebilsin diye. Adalet kurumları yaratıyor, bir haksızlığa uğradığında hâkim, savcı, avukat işini çözebilsin diye. Hastaneler yaratıyor, hastalandığında doktorlar onu tedavi edilebilsin diye. Meclis yaratıyor, milletvekilleri tarafından hakkıyla temsil edilebilsin diye. Hükümet yaratıyor, insanca yaşayabilsin diye. Şirketler, işyerleri yaratıyor, güvenle çalışabilsin, hakkı olanı kazanabilsin diye. Medyayı yaratıyor gündemden, dünyadan sansürsüzce haberdar olabilsin diye. İnsanın olduğu her yerde elbette hatalar olabilir, bu hataları bertaraf edebilmek için ise denetleme mercileri yaratıyor.&nbsp;Bugün geldiğimiz noktada ise neredeyse yaratılan her kuruma karşı güven duygumuzu yitirmiş durumdayız. Neye, kime güveneceğimizi bilemiyoruz. Bu sebeple alternatifler yaratıyoruz. Bu alternatiflerin kimi içimize sular serperken kimi ise kötünün iyisi şeklinde karşımıza çıkabiliyor. Veli insiyatifindeki okullar, sigortanın karşılamadığı ve muayene ücretini ödemenin çok da mümkün olmadığı pahalılıkta klinikler, hukuğa güvenilmediği için mafyalar vs.&nbsp;Alternatifler yaratıldıkça birilerinin ötekileştirilmesi de artıyor, kutuplaşma alıp başını gidiyor. O okula gitmezse çocuk iyi eğitim göremiyor, o doktorda tedavi edilmezse ölüyor, o mafyayla işbirliği kuramazsa hakkını alamıyor. Güven duygusunun olmadığı yerde en başta eşitlik zarar görüyor. Güvensizlik ortamında yaşamak hiç kolay değil. Cinnetler, cinayetler, intiharlar da yaşadığımız hikayenin doğal sonucu gibi. Depresyonlar, anksiyeteler, anlamsızlıklar, bağımlılıklar da keza aynı şekilde... Kaçacak delik arıyoruz, o deliği bulamayınca ise kendimizden bir kara delik yaratıyoruz. O deliğin içinde debelendikçe debeleniyoruz.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Mesleğimi soranlara psikoterapistim dediğimde şöyle tepkilere çok maruz kalmaya başladım: “Oo sizin işler iyidir, herkes delirdi memlekette,”“Herkesin size ihtiyacı var, kimse iyi değil.”</li></ul>Doğru, iyi değiliz. Kalbimizle bağlantı kurmaya, iyi hissetmeye, hayattaki anlamımızı bulmaya elbette hepimizin ihtiyacı var. Ancak bu ihtiyaçlarımız ve iyi olmama hâllerimiz istismara çok açık bir alan da yaratıyor. Ne yazık ki birileri acılarımızı, anlam arayışımızı, güvenlik ihtiyacımızı, ruhsal sıkıntılarımızı da sömürüyor.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Büyük vaatler, bilirkişiler</h2>Son zamanlarda insanlara büyük vaatlerde bulunan oluşumlara her zamankinden fazla rastlar oldum. Danışanlarımdan ve çevremdeki insanlardan çok havalı başlıklara sahip inzivalar, kamplar, şifa çalışmaları, çemberler, eğitimler, grup seansları duyuyorum. Çoğu güneydeki birtakım sahil kentlerinde bulunan merkezlerde yapılıyor. Bu yerler adeta sihirli bir değnekleri varmışçasına travmalarınızı çözeceklerine, artık kendinizi iyi hissedeceğinize, küllerinizden yeniden doğacağınıza, içinizdeki çocukla barışacağınıza dair cazip çağrılarda bulunuyorlar.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Gerçekten etkilenmemek mümkün değil. Tüm bunların iyi niyetli olduğuna inanmak ve yapılan çalışmaların birilerine iyi geldiğini düşünmek istiyorum. Ancak bu çalışmaların bazı kişilere hiç iyi gelmediğini de biliyorum.&nbsp;</li></ul>Osteopatik tıbbın kurucusu, aynı zamanda cerrah olan Andrew Taylor Still, “Hekimin hedefi sağlığı bulmaktır, kim olsa hastalık bulabilir” der. İnsan, sosyal bir canlı; öteki tarafından anlaşılmak, görülmek ister. Yaralarına temas edilmesini ve yaralarından kurtulabilmeyi diler. Biri tarafından anlaşıldığımızı, görüldüğümüzü hissettiğimizde kendimizi ona kolayca açabiliriz. Bizim için en mahrem, en acı verici dertlerimizi bir derman bulabilmek adına bazı kişilerle paylaşabiliriz.&nbsp;Bu tarz çalışmalarda karşı tarafa güvenip içimizi açtığımızda, “bilirkişi” olduğunu düşündüğümüz kişinin açık bir yarayla ne yapacağını bilmesi, tetiklendiğimizde o tetiklenmeyi yönetecek ve bunu takip edecek&nbsp;bilgi ve beceriye sahip olması&nbsp;çok önemli. Ancak bu kişilerin yeterli bilgi ve donanıma sahip olmadan ne yazık ki kurtarıcı, guru, tanrı vs. olma rolüne soyunabildiklerini görüyoruz. Tanrı kompleksine kapılıp, işlerin sarpa sardığı noktada ise “Bu onun process'i”&nbsp;deyip işin içinden sıyrılabiliyorlar.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Kişiyi iyileştirme vaadiyle ameliyat masasına yatırıp organlarını dışarıya çıkarıp gerekli tedaviyi, bakımı, pansumanı yapamadan “Haydi şimdi hayatına böyle devam et”&nbsp;diyerek insanları o hâlde yarı yolda bırakabiliyorlar. Organları ortaya çıkarmak meziyet değil, madem organları dışarı çıkardın onları tekrar yerine koyup dikişini dikebilmek meziyet.</li></ul>Bu bilirkişiler onlara gelen insanların travmalarına dokunmayı ve onları açığa çıkarmayı bir ölçüde öğrenmiş olabilirler. Bunu yapmak çok da büyük bir mesele değil, zaten gelen kişi bunu yaptırmaya açık bir şekilde geliyor. Fakat asıl mesele, bunun sonrasında kişiyi o acıyla başbaşa bırakmak ya da bırakmamak. Öncelikle kişi o travmayı fark etmeye hazır mı? Bu fark edişin zamanı gelmiş mi? Peki o travma açığa çıktı diyelim, bu “bilirkişi”ler gerekli pansumanı yapacak, kanı durduracak bilgi ve beceriye sahipler mi?&nbsp;Burada psikoloji fanatizmi&nbsp;yapmayacağım. Çünkü memlekette psikologlara da doğru düzgün güven duyulamayacağını ve hâlâ bir meslek yasasının olmadığını çok iyi biliyorum. Orada da ne yazık ki kötü deneyimlerle, kendini bilmez kişilerle karşılaşabiliyoruz. O yüzden hiçbir unvanı ya da kurumu idealize etmeye gerek yok.&nbsp;Ancak “bilgi” denilen şeyin riskleri asgariye indirmek gibi bir işlevi olabilir. Ruhsal yaralarımızı açacağımız kişinin psikoloji, psikoterapi, psikiyatri eğitimi almış olması, en azından kişilik bozukluklarını, farmakolojiyi, psikozun ne demek olduğunu bilmesini sağlar. Ve bu da az bir şey değildir.&nbsp;<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Vurgun yemek</h2>Suyun yüzlerce metrelik derinliğine tüpsüz dalış yaparsanız nefesinizi ancak belirli bir yere kadar tutabilirsiniz. Daha sonra, ya suyun yüzeyine çıkmanız gerekir ya da size destek verecek bir ekipmana ihtiyaç duyarsınız. Aksi hâlde ciğerleriniz parçalanır, boğulursunuz. Yanınızda kim varsa panik hâliyle onu da boğabilirsiniz. Dalış tüpünüz var ancak nasıl dalacağınız konusunda bir eğitiminiz yoksa da suyun derinliğine hızlıca dalıp, sonra hızlıca yukarıya çıktığınızda vurgun yersiniz. Alçak basınçtan yüksek basınca ya da tam tersine hızlıca geçmenin ölümcül tehlikeleri vardır suyun altında.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Vurgun yememek için yüzeye yavaş çıkmalı, hatta belli derinliklerde beklemeli, o sırada var olan basınca uyumlanmalı ve sonra hareket etmelisiniz.</li></ul>Bu inzivalarda kişiler çok yoğun içsel süreçler yaşayabiliyor. Üzerine çalışılması, düşünülmesi gereken çok fazla ruhsal malzeme, geçmişin zorlayıcı yükleri açığa çıkabiliyor; travmatik deneyimler hatırlanabiliyor. Böylesi yoğun bir inzivadan çıkıp gerçek dünyaya adım attığınızda vurgun yiyebilirsiniz. Çünkü o yoğun inzivaların ardından kişilerin ruhsal süreçleri ne yazık ki takip edilemiyor. Çünkü bu alan tutucular&nbsp;genellikle psikoloji/psikoterapi eğitimi almamış oluyorlar; kişinin ruhsallığını takip etmenin ne demek olduğunu ve bunun önemini bilmiyorlar. Yaptıkları birtakım çalışmalarla kişileri "şifalandırdıklarını" düşünüyorlar.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Şifalanmadın mı, o zaman bu senin sorunun gibi bir bakış açısına sahip olabiliyorlar. Dolayısıyla inziva bitti mi, sen yoluna, ben yoluma. Peki bu açık yaralarla kişi şimdi ne yapacak? Bu soruyu kimse sormuyor.&nbsp;</li></ul>Bu çalışmalar bazı kişilere elbette iyi gelebilir ancak bazılarının gerçeklik algısının bile zarar gördüğünü, dağıldıklarını ve toparlanmakta ciddi güçlükler yaşadığını biliyorum.Psikoterapi, ruhsal süreçleri hakkında kafa yormak isteyenlerin, ruhsal sıkıntılarını çözmek isteyenlerin ya da kişisel gelişimlerine katkıda bulunmak isteyenlerin gidebilecekleri bir yol. Elbette tek yol değil, ancak faydasına son derece inandığım bir yol. Bunu bir psikoterapist olarak değil, bir danışan olarak söylüyorum. Kısa bir yol değil, sihirli bir değneği yok ve kimseye gül bahçesi vadetmiyor. Ama zaten her değişim/dönüşüm böyle bir yerden geçmiyor mu, yavaş ama derinden. Zaman zaman zorlayıcı ama sindire sindire, tedricen…&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">“Haftada 1 terapi mi olur ya” diyen insanlara çok rastlıyorum. Evet terapide süreklilik ve sıklık çok önemli, bunun nedeni de kişinin terapi seansında çıkan birçok ruhsal malzemeyle akabinde yine çalışılabilsin diye. O ruhsal malzeme işlendikçe kişi değişip dönüşebilir çünkü. Dolayısıyla emek isteyen, dikkat gerektiren bir süreç.&nbsp;</li></ul><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">İçi boşalan şifa</h2>Şifa kelimesinin içinin bu kadar boşaltıldığı başka bir dönem olmuş mudur merak ediyorum. Şifaya bu kadar ihtiyaç duyarken, şifa kavramının birileri tarafından tüketim nesnesine dönüştürülmesi ve böylelikle insanların şifa arayışlarını sömürmesi gerçekten çok trajik. Şifa bulmak isteyen, şifa vermeye soyunuyor. Jung’un dediği gibi elbette hepimiz "yaralı şifacılarız" ancak tanrıcılık kompleksine kapılmadan önce kendi yaralarımızla uğraşmayı görev edinmeliyiz.&nbsp;İnsan ruhsallığıyla uğraşmak, bir nevi kansız cerrahi gibidir. Dolayısıyla bu işe soyunan kişinin alanında uzman olması şarttır. Psikoterapi eğitimi alması ve kendi psikoterapi süreçlerinden geçmesi gereklidir. Kimse aldığı yoga eğitimleriyle, koçluk sertifikalarıyla, Instagram'da bazı kitaplardan ezberlenen cümleleri paylaşmakla bu işi yapmamalı. Eğer bu kişilerin meslekî bir ehliyeti yoksa, meslekî bilgi, beceri ve donanımdan yoksunlarsa kaza yapmak işten bile değil çünkü.&nbsp;Bunun yanı sıra psikoterapistin başka bir uzman eşliğinde kendi psikoterapi sürecini de tamamlamış olması gerekir. Aksi hâlde her gelen danışanla birlikte, psikoterapistin kendi çözülmemiş sıkıntıları, tamamlanmamışlıkları, kendi anlamlandıramayışları terapi odasında eline ayağına dolanabilir ve danışanla birlikte ruhsal bir uçurumun kenarına rahatça yuvarlanabilirler.&nbsp;Şifa önce kendi kendimizin elini tutmakla başlıyor. Kendimize temas etmekle… Birine iyi gelen, ötekine iyi gelmeyebilir. Kimin heybesinde ne var, kim hangi yükleri taşıyor, neyin içinden ne çıkacak kimse bilemez. İşte buralar istismara ve manipülasyona çok açık yerler. Dolayısıyla bu ortamların çok da steril olmadığını düşünüyorum. Başka birinin açığa çıkan travması bir diğer kişiyi de tetikleyebilir ve o kişi ikincil travmaya maruz kalabilir.&nbsp;Ruh-akıl-beden sağlığımızdan önce biz sorumluyuz. Araştırmak, sorup soruşturmak, bilgiye güvenmek ve kalbimizin sesine kulak vermek zorundayız. Güven duygumuzun bu kadar istismar edildiği bir ortamda aklımıza mukayyet olmak hiç kolay değil. Kendimize önce kendimizden bir güven alanı oluşturabilmeli ve kaynaklarımızı doğru kullanabilmeliyiz.

Aposto Gündem

Ruh-akıl-beden sağlığımızdan önce biz sorumluyuz. Güven duygumuzun bu kadar istismar edildiği bir ortamda aklımıza mukayyet olmak hiç kolay değil ama araştırmak, sorup soruşturmak, bilgiye güvenmek ve kalbimizin sesine kulak vermek zorundayız.

İnzivalar, şifacılar, bilirkişiler: Güven vurgunu yemiş bir toplum nasıl düze çıkar?

Suya erişim hak mıdır?Bazı ülkelerin Anayasalarında su hakkı insan hakkı olarak tanımlanmış durumda. Su hakkının “vazgeçilemez” bir insan hakkı olduğunu belirten Ekvador Anayasası buna örnek gösterilebilir (bu vesileyle diğer ülkelerin anayasa metinlerinin İngilizcelerine ulaşabileceğiniz <a fr-original-style="" href="https://www.constituteproject.org/?lang=en" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">web sitesini&nbsp;</a>tekrar paylaşıyorum.)Fakat bizim Anayasamızda suya erişim hakkı açıkça düzenlenmiş bir hak değil. Bu, devletin suya erişim sağlama yükümlülüğü olmadığını gösterir mi? Tabii ki de hayır. Zira suya erişim yaşama hakkı (bkz. Anayasa md. 17) ve sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkı (bkz. Anayasa md. 56) ile yakından ilgili. Suya erişim olmadan bu gibi hakların yerine getirileceğini iddia etmek mümkün değil. Bu doğrultuda söz konusu hakların öznelerinin “herkes” olduğunu vatandaş/yabancı ayrımı yapmaksızın “herkesin” bu hakka sahip olduğunu belirtmek gerekir. Yani bazı belediye başkanlarının yabancılar için keyfî olarak su tarifelerini orantısız bir şekilde artırmasını Anayasamız pek de korumayabilir.Suya erişim bazı uluslararası sözleşmelerde de tanınmış durumda. Örneğin, Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Sözleşmesi (Convention on the Elimination of All Forms of Discrimination Against Women) uyarınca taraf devletlerin özellikle kırsal kesimlerdeki kadınlara su temini sağlama yükümlülüğü bulunuyor. Çocuk Haklarına Dair Sözleşme (Convention on the Rights of the Child) de bu sözleşmelere örnek verilebilir. Bu sözleşmede çocuğun sağlık durumuna kavuşmasına ilişkin maddede temiz içme suyu sağlanması da öngörülmüş durumda.Bizim hukukumuzda suya erişimin kanunlarla da açıkça tanındığını görüyoruz. Bu kanunlardan biri olan 1926 tarihli Sular Hakkında Kanun, suyun tedarik edilmesi yükümlülüğünü de düzenliyor. Bu doğrultuda belediyeler ve belediye olmayan yerlerde ihtiyar meclisleri bu yükümlülüğü haiz. Bu kanun mahalli idareleri yükümlü görmüşse de (belediyelerin görevi için ayrıca bkz. Belediye Kanunu md. 14) çeşitli mevzuatlarda gerek merkezî idarenin gerekse diğer kamu kurumlarının suya erişim hakkı açısından çeşitli görevleri bulunduğunu söylemek gerek. Tarım ve Orman Bakanlığı’nın 1 s. Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi uyarınca su kaynaklarının korunmasına yönelik politika geliştirme ödevi (bkz. md. 410) ya da Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü’nün 4 s. Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi uyarınca sulama tesisleri kurma ödevi (bkz. md. 121) bunlara örnek gösterilebilir.Peki ne durumdayız?Suya erişim tabii ki de herhangi bir su temini anlamı taşımıyor. Bu hakkın layıkıyla yerine getirilebilmesi için suyun temiz ve ulaşılabilir olması gerekli. Nitekim suya erişim hakkını bir insan hakkı olarak 2010 yılında açıkça tanıyan Birleşmiş Milletler, bu hakkın yeterli, sürekli, güvenli, kabul edilebilir, fiziksel olarak erişilebilir ve ulaşılabilir fiyatlı olması gerektiğini <a fr-original-style="" href="https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/drinking-water" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">belirtmiş</a>. Bu ilkelerin ortaya konulması maalesef ki dünyada 2 milyar insandan daha fazla insanın su sıkıntısı çeken ülkelerde yaşadığı gerçeğini değiştirmiyor. Dünya Sağlık Örgütü verileri en az 2 milyar kişinin içtiği suyun kirli su olduğunu ve 2020 itibariyle dünya nüfusunun %74’ünün içilebilir suya erişimi olduğunu <a fr-original-style="" href="https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/drinking-water" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">belirtiyor</a>. Düşük gelirli ve orta gelirli ülkelerde 5 yaş altında olan neredeyse 500 bin çocuğun temiz suya erişememe ile bağlantılı olan ishal gibi hastalıklardan öldüğü düşünüldüğünde dünya karnesinin hiç iyi olmadığı daha da ortaya <a fr-original-style="" href="https://www.cdc.gov/healthywater/global/wash_statistics.html#:~:text=" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">çıkıyor</a>.Türkiye neyse ki temiz suya erişimde dünya sıralamasında o kadar da gerilerde değil. 2019 yılı <a fr-original-style="" href="https://ourworldindata.org/water-access" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">verilerine&nbsp;</a>göre güvenli olmayan su kaynaklı ölümler her 100.000 kişide 0.69 kişi. Bu sayı Orta Afrika Cumhuriyeti’nde 197.64 iken Almanya’da 0.05, İngiltere’de 0.03 ve Finlandiya’da 0.01. Her ne kadar suya erişim konusunda görece iyi durumda olsak da bazı Avrupa ülkelerindeki istatistikler bize gidilebilecek daha yol olduğunu gösteriyor.Mevcut istatistikler bir yana, küresel ısınma gibi sebeplerle hâlihazırdaki su miktarının gelecekte su ihtiyacını karşılama sorunlarına yol açacağı aşikâr. Felaket hikayelerini hiç sevmemekle birlikte, su savaşlarının gerek ülke sınırları içerisinde gerekse dünyada “hikaye” olmaktan öteye gideceği konusunda endişe yarattığını söylemek <a fr-original-style="" href="https://www.bbc.com/future/article/20210816-how-water-shortages-are-brewing-wars" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">gerek</a>. Bu vesileyle National Geographic Türkiye tarafından hazırlanan ve ilk izlediğimde çok etkilendiğim 50 dakikalık “25 Litre” belgeselini sizlere <a fr-original-style="" href="https://www.youtube.com/watch?v=w4pPjndoxKc" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">öneriyorum</a>.Hava bedava peki ya su?Hava henüz (!) bedava (hava kirliliği sebebiyle ödediğimiz bedeller bir yana). Orhan Veli’nin bedava olduğunu belirttiği “acı su” tam olarak neyi kastediyor bilememekle birlikte temiz suyun bedava olmadığı hepimizin malumu. Peki yaşam için bu kadar temel olan bir şey için ücret talep edilebilir mi ya da edilmeli mi? Açıkça suya erişim hakkını öngörmeyen Anayasamız tabii ki ücretsiz su teminini de öngörmüyor (karşılaştırınız parasız eğitim hakkı). Kamu hizmetlerinin yalnızca vergilerimizden karşılanmasını bekleyenler içme suyundan bedel alınmamalı diyebilir.Bedelsizlik hususu idare hukukunda çokça tartışılmış/tartışılan bir konu. Bu tartışmalara girmemekle birlikte verginin tüm hizmetleri sağlamak için yetmemesi, ilgili hizmetten yalnızca belirli kişilerin yararlanımının eşitsizlik yaratması ya da fazla tüketimin önüne geçilmesi gibi gerekçeler doğrultusunda kamu hizmetlerinde bedellendirmenin kabul edildiğini görüyoruz.Peki ya bu değerlendirmeler suya erişim söz konusu olduğunda nasıl ele alınmalı? Temiz içme suyuna yaşamak için ihtiyacımız varsa yaşamsal olan bir şey ücretli olmalı mı? Devlet hastanelerinde sağlık hizmetlerini parasız almamız ile bir benzerlik kurulamaz mı? Ekonomik durumu yetersiz olanlar bu kadar temel bir hakka zor mu erişmeli? Bunlar haklı sorular. Fakat bu soruların tam karşısında duran başka sorular da var. Mesela, dünyada su kıtlığı öngörülürken gereksiz tüketime yol açma riski bulunan ücretsiz su temini doğru bir karar olur mu?Bu doğrultuda, birçok şeyde olduğu gibi denge kurulması en doğru çözüm olacaktır. Temel ihtiyacı karşılayacak belirli miktarın ücretsiz ya da çok düşük ücretli olarak verilmesi, bu miktarı aşan kullanımın ücretlendirilmesi doğru bir yol olabilir. Örneğin İstanbul Büyükşehir Belediyesi, İSKİ’nin kararı doğrultusunda 0.5 metreküplük suyu faturalandırmıyor. İlgilenenler için Nisan 2022 tarihli son meclis kararını buraya <a fr-original-style="" href="https://www.ibb.istanbul/Council/DecisionDetail/56745" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">bırakıyorum</a>. Yani sevgili İstanbullular, her an insani su hakkımız elimizden gidebilir (!)

yaşama hakkı ile ilgili hikayeler