2008’de Iron Man&nbsp;ve The Incredible Hulk&nbsp;filmleriyle temelleri atılan MARVEL Sinema Evreni (MCU), son 15 yılda eğlence endüstrisinden aslan payını alan dev bir canavara dönüştü. Disney+’ın hayata geçmesiyle filmlerin yanı sıra dizilerle de zenginleşen bu evren, artık 10 yıllık yapım planlarının açıklandığı etkinlik videolarının dahi izlenme rekorları kırdığı dev bir fenomen. MCU zamanla o kadar genişledi ki, önce fazlara, sonra sagalara ayrıldı. Bir yol haritası çizmek gerekirse; ilk 3 fazı içinde barındıran The Infinity Saga 2019’da Spider-Man: Far from Home&nbsp;filmiyle sona erdi ve şu an The Multiverse Saga’nın içinde, 5. fazın sonuna gelmek üzereyiz. 2027’de sona erecek 6. fazda nelerle karşılaşacağımıza dair birçok ipucu da elimizde. Ayrıca Disney’in 2019’da MARVEL’ın X-Men karakterlerinin haklarını elinde barındıran 21st Century Fox’u satın almasının ardından, X-Men karakterleri de MCU’ya dahil olmaya başladı bile. İleriki faz ve sagalarda çok daha fazla karakterin iç içe geçeceği, çok daha fazla MCU filminin kesişeceği hikayelerle karşılaşmamız kaçınılmaz.<img src="https://images.aposto.com/2025/1/5/1739539127970.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="2.40" width="550" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Captain America: Brave New World | Kaynak: Disney Studios TürkiyeGösterimdeki Captain America: Brave New World’ü izlemeye başladığımda, ilk iki dakika içinde en az 3 MCU filmine dair referansla karşılaştım. Üstelik fanları mutlu etmeye yönelik küçük dokunuşlardan ya da easter egg’lerden söz etmiyorum. Apaçık, hikayenin anlamsal bütünlüğüne hakim olmanız için MCU’nun birçok filmini ve bir dizisini izlemiş olmanız, hafızanızın her birinde olan olayları ve tanıtılan karakterleri hatırlayacak kadar güçlü olması bekleniyordu. Sezonları arasına bir yıldan fazla zaman giren dizilerin yeni sezonlarının ilk bölümündeki sezon özetleri misali sekansların sinemadaki izdüşümlerine birçok devam filminde rastlamak, bir dış ses, görsel bir kolaj ya da bir karakterin sanrıları yardımıyla hatırlamak mümkün kılınır. Captain America: Brave New World&nbsp;ise geçmişte bu yönteme başvurmuşluğu olan MCU’nun artık umursamadığının kanıtı gibi.Sayısı 30’u geçmiş MCU filmlerinin “elbette” izlenmiş olduğunu varsaymak, üstelik bunun üzerine bir de dizi ve mini-dizilerin izlenmiş olduğu varsayımını eklemek büyük bir ego gerektiriyor. Üstelik MARVEL, bu egoya sahip olmakta haksız da değil.&nbsp;Kim ne derse desin MCU eğlenceli hikaye ve karakterler vadediyor. MCU filmleri çoğunluk tarafından izleniyor ve konuşuluyor. FOMO’ya yakalanmamayı önemseyen herkes de yeni içerikleri hızlıca tüketiyor. Güncel olanı tüketmek için toplumsal olarak hissedilen baskı, geçmiş olanı tüketmek için de biçimsel olarak yaratılıyor. Kaldığı yerden devam eden, arkası yarın&nbsp;film serileri bırakın eksikleri kapatmak, tekrar izlemeyip hatırlamak için bile bir baskı yaratıyor.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2025/1/5/1739539156357.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.50" width="550" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Captain America: Brave New World | Kaynak: Disney Studios TürkiyeCaptain America: Brave New World’de yaşananları anlamak için ta 2008’deki The Incredible Hulk’ın olay örgüsünü biliyor ve karakterlerini tanıyor olmanız, önceki Captain America’ya ne olduğunu bilmek için The Avengers: Infinity War&nbsp;ve The Avengers: Endgame’i izlemiş olmanız, filmin yan karakterlerinin derinlikli yazılmamış olduğunu söylediğinizde hakarete uğramamak için The Falcon and the Winter Soldier&nbsp;mini-dizisini takip etmiş olmanız, Hint Okyanusu’nun ortasında beliren şeyin bir anda nereden çıktığını anlamak için Eternals&nbsp;diye bir filmin varlığını hatırlamanız gerekiyor. Bu zincirin kırılmaya da niyeti yok belli ki: Bunca yıldır vibranyum&nbsp;kurmaca elementi ile ilişkili süper güçler etrafında şekillenen MCU, ilk kez bu filmde yeni bir kurmaca elementten söz ediyor: 21st Century Fox’un X-Men serisinden ve bilhassa Wolverine&nbsp;filmlerinden hatırlayacağımız adamantiyum.&nbsp;X-Men karakterlerini MCU’ya dahil etmek için yapılmış bu başarılı hamle, Captain America: Brave New World’ün zorunlu bir geçiş filmi olduğunu kanıtlıyor.Captain America: Brave New World’e dair söylenebilecek olumlu şeyler Harrison Ford’u Amerikan Başkanı rolünde görmenin zevkinden ve bazı teknik başarılarından ibaret. En önemli karakteri dahi baştan savma yazılmış hissi uyandıran, elindeki politik alegori potansiyelini kullanamamış,&nbsp;siyah bir kahramana sahip olsa da beyaz Amerikalılar hariç herkesi bir karikatüre dönüştürmüş bu filmin birçok uluslararası eleştirisi, başlığına gönderme yapan şu cümleyi kullandı bu hafta: “Kaptan Amerika: Cesur Yeni Dünya’da cesur ya da yeni olan hiçbir şey yok.” Cesur ve yeni ya da korkak ve eski, beğenin ya da beğenmeyin; bundan sonra herhangi bir MCU filmi izlemeyi düşünüyorsanız, bunu da izlemek zorundasınız.<img src="https://images.aposto.com/2025/1/5/1739539095189.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.50" width="550" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Deadpool &amp; Wolverine | Kaynak: Marvel StudiosNot:&nbsp;Son dönemde, aşırıya kaçan oto-referanslarına ve yarattığı devam zorunluluğu hissiyatına rağmen zevkle izlenen iyi bir MCU filmi örneği olarak&nbsp;Deadpool &amp; Wolverine’i gösterebilirim. Bu film hakkındaki “Deadpool &amp; Wolverine: Marvel kendi çöplüğünü karıştırıyor” başlıklı yazımı <a fr-original-style="" href="https://aposto.com/s/deadpool-wolverine-marvel-kendi-coplugunu-karistiriyor" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">buradan</a> okuyabilirsiniz.

Duende

Captain America: Brave New World, MARVEL Sinema Evreni’nin gönülsüz bir sadakat ve devam zorunluluğu gerektirdiğinin en büyük kanıtlarından.

Zorunda mıyım?: Yeni Captain America filmi ve MCU çıkmazı

Film:&nbsp;Beau Is AfraidYönetmen:&nbsp;Ari AsterSüre:&nbsp;179 dakikaYapım yılı:&nbsp;2023Son yılların bende en çok iz bırakan korku filmlerinden Hereditary&nbsp;ve Midsommar'ı ardışık yıllarda izleyiciyle buluşturan, A24 çağının ve çağdaş korku sinemasının ışık saçan yönetmenlerinden Ari Aster'ın yeni filmiyle ilgili ilk bilgileri 2021 yazında almıştık. Başrolünde Joaquin Phoenix'in yer alacağını öğrendiğimiz filmin o zamanki adı Disappointment Blvd.&nbsp;olarak&nbsp;duyurulmuştu. Filmin yeni adını da duyuran, geçtiğimiz yıl içinde izlediğimiz fragman tek kelimeyle "tuhaf" bir film izleyeceğimizin sinyallerini veriyordu. Beau Is Afraid'i en iyi özetleyen sözcük, izledikten sonra da görüyorum ki hâlen bu: Tuhaf.&nbsp;Ari Aster filmin yapım süreci boyunca filmini oldukça kafa karıştırıcı ve daima komik cümlelerle tasvir etmiş:&nbsp;"Yüzüklerin Efendisi'nin Yahudi bir uyarlaması ama Frodo annesinin evine gitmeye çalışıyor"&nbsp;ve&nbsp;"10 yaşında bir çocuğa antidepresan pompalayıp market alışverişine yollamışsınız gibi"&nbsp;bunlardan sadece ikisi. Tüm tuhaflıklarından arındırıldığında filmin basit bir konusu var aslında: Annesine yabancılaşmış orta yaşlı Beau, annesini ziyaret etmek için bir yolculuğa çıkıyor. Evet, bu bir yol hikâyesi. Beau güçlü bir kahraman, örneğin bir Odysseus olmasa da korkunç canavarlarla, sanrılarla ve hatta mitolojik yaratıklarla dolu epik bir yol hikâyesinde olduğu söylenebilir.Beau yolculuğuna 1-0 yenik başlıyor: Kafası kaygı krizleri ve korku ataklarıyla karışmış ve annesiyle süregelen hastalıklı ilişkisi psikolojisini altüst etmiş durumda. Yolculuğun öncesinde, sırasında ve hatta hedefine ulaştığında Beau; iç dünyasının gizemiyle, çocukluk yaralarıyla, kolektif travmalarla ve pek tabii ki anne sorunlarıyla yüzleşmek zorunda kalıyor. Terapisti henüz filmin ilk sahnesinde "suçlu" yazıyor not defterine. Suçluluk duygusu ve suçluluk ithamı filmin başından sonuna dek Beau'nun içsel ve fiziksel yolculuğunun temelinde kanayan bir yara olarak karşımıza çıkıyor. Beau yolculuğu boyunca, hatta kendisi için mutlu bir hayat düşlemeye başladığı fantezisinde dahi haksız yere suçlanıyor. Üstelik Beau'nun doğduğu andan itibaren annesi tarafından suçlandığını öğreniyoruz. Anne sorunları filmin tümünü ele geçiriyor ve anne figürü filmin üçüncü kısmında ete kemiğe bürünüyor. (Filmin bu kısmına Broadway efsanesi Patti LuPone'un performansı damga vuruyor.) Korkutucu, yargılayıcı ve hükmedici anne; filmin güçlü finalinde Beau'nun kaderini belirliyor. Üç saatlik epik yolculuğu geride bıraktığımda aklıma tekrar o ilk sahnedeki not defterine yazılan "suçlu" sözcüğü geliyor. Düşünüyorum: Bu bir gözlem mi, yoksa henüz ilk sahneden Beau'nun kaderini belirleyen bir yargı mı?Ari Aster'ın "bir kâbus komedisi" olarak tanımladığı film; yolculuğa hazırlık, yolculuk ve yüzleşme olarak üç bölüme ayrılabiliyor. Hazırlık kısmı, yönetmenin 2011 yapımı kısa filmi Beau'nun bir uyarlaması. Joaquin Phoenix'in de etkisiyle Joker&nbsp;(2019, Todd Phillips) ve Gotham City'yi anımsatan bir atmosfer var. İnsanlık kaosa sürüklenmiş, sokaklar karışmış, içerideysen güvenlisin. Uyanamadığın bir kâbus gibi. Yolculuğun kendisi mitolojik yaratıkları aratmayan düşmanların, yardımsever görünse de tedirgin edici dostların, fantezi ve düşlerin olduğu masalsı bir yapıya sahip. Ari Aster bu bölümdeki animasyon sekans için The Wolf House (2018, Joaquín Cociña &amp; Cristóbal León) filminin yaratıcılarıyla çalışmayı özellikle istemiş. Yüzleşme kısmı ise Hereditary'den The Truman Show'a, Bergman'dan Lynch'e yüzlerce referans ve çağrışımıyla karanlık bir zihnin kapılarından içeri davet ediyor. (Tavan arası sahnesindeki şoka gerek var mıydı? Sanmıyorum.) Artık komediden arındırılmış, saf kâbusla baş başayız.İzlediğim filmler hakkında okumadan önce biraz sindirmeyi, kendi fikrimi şekillendirmeyi beklerim. Oysa bazı filmler henüz jenerik akarken adını internette aratma gereğini ve isteğini beraberinde getiriyor. İlk izlemede ve tek izlemede anlaması güç bir film Beau Is Afraid. Eminim fark edeceğim yeni detaylar, alametler ve referanslarla ikinci izlemesi çok daha keyif verecek bir film. Üzerine mesai harcanması, sahne sahne hatta kare kare incelenmesi gereken bir çılgınlık. Filmden çıkar çıkmaz adını arattığımda karşıma çıkan iki eleştirinin başlığı beni hem gülümsetiyor hem de bu kadar aptal hissettirildikten sonra en azından bir şeyleri anladığımı doğrulayarak içimi rahatlatıyor: "Beau Is Afraid Is the Mother of All Mommy-Issues Movies"* (Richard Lawson, Vanity Fair) ve "Beau Is Afraid Is the Citizen Kane of Mommy-Issues Movies"** (David Fear, Rolling Stone)Nereden izleyebilirsin? Beau Is Afraid, bugün gösterime girdi.Benzer işler:<ul fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Blue Velvet&nbsp;(1986, David Lynch)</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">I'm Thinking of Ending Things&nbsp;(2020, Charlie Kaufman) </li></ul>*Beau Is Afraid, tüm anne-sorunları filmlerinin anası *Beau Is Afraid, anne-sorunları filmlerinin Yurttaş Kane'i

Ari Aster'in anne sorunlarıyla yoğurduğu yeni filmi Beau Is Afraid, izleyebileceğin en tuhaf yol hikâyelerinden biri.

Bir "kâbus komedisi": Beau Is Afraid

Yaratmak için acı çekmek, toplumlarca ve kuşaklarca fetişize edilen bir kavram olmuştur. Oysa Alman Romantizm’inden yadigâr ve artık kalıtsal olan bu yaklaşım, yaratıcı mecra profesyonellerinin pek çok ruhsal bozukluğunu da meşru kılmıştır. Sanatı tarafından tüketilen sanatçı, bu tükenişi bir onur nişanı gibi taşımakta, muafiyetini bir deha kılığına gizlenmiş deliliğine saydırmaktadır. 19. yüzyıldan kalma bu deli-dâhi ikileminde kendine yer edinmiş onca ‘yüce yaratıcı’ da narsisizmin romantize edilmesi için kusursuz birer örnek teşkil etmektedir. Belki de zihinsel acılar içinde kıvranan, psikotik bozukluklara sahip bu bireylerin sergiledikleri patolojik tablodan çok daha ilginçtir filmlerindeki sanrılar dünyası… Veya bu dünyanın sihriyle avutularak yetişmiş kitlelerin kendilerini bir selfie çılgınlığı içinde bulmaları, yansımalarına, imgelerine duydukları sonsuz hayranlık, aslında ne yadsınacak bir durum ne de bir tesadüftür. Rönesans döneminde yaşamış olan sanat eleştirmeni Leon Battista Alberti “Resmin
mucidi Narcissus’tu.” demiş, “Resim, havuzun yüzeyini sanat vesilesiyle kucaklamak
değildir de nedir?” diye sormuştur. Gerçekliğin kusursuz bir temsilini yaratma sanatı olarak ele aldığımız vakit, sinemayı resmin ötesine ulaşmış, duyuları ve duygulanım hallerini bütünsel ve kapsamlı bir biçimde etkileşime sokan bir mecra olarak ele almak kaçınılmaz olacaktır. Dolayısıyla bu mecranın yaratıcılarının yoğun bir tanrı kompleksinden mustarip olmaları da şaşılacak bir durum değildir. Bizleri zihinsel olarak yarattıkları çeşitli gerçekliklere ışınlayan bu kişiler her ne kadar popüler kültüre, tarihe, temsiliyetlerin bütününe şekil veren yedinci ve en kapsayıcı sanat dalı sinemanın en yetkin isimleri arasında yer alsalar da, büyük ve hiyerarşik bir düzenin parçaları olduklarını unutmamak gerekir.Kitlesel gösteri formatında düzenlenen ödül törenleri, dünya çapında üne
kavuşmuş ve ulaşılamayan gök cisimleri
misali film ‘yıldızları’ olarak adlandırılan
oyuncuları, onları kırmızı halıda poz
verip kendilerini sunmaya hazırlayan
medya koçları, görünümlerini popüler
şablonlara uyarlayan moda sektörü ve
kitlelerin bilinçaltını bu ihtişam ile büyüleyen popüler medya… Kendi içindeki
idealleri metalaştırarak çürüten her alan
gibi, tezat bir ikilemde sinema dünyası… Sunduğu hayalin ardında yaşanan
gerçeklikler, yarattığı ihtişam algısını
da dönüştürüyor. Skandallar, sıra dışı,
abartı tavırlar ve polemik de böylelikle
gösterinin vazgeçilmez bir parçası haline
geliyor. Filmin öykü dünyasının oldukça
dışında kalan fakat bir o kadar ilgi çeken
bu baskın ancak ikincil anlatı katmanı
vesilesiyle de “yönetmenin yatağı” tabirinin kullanıldığı yegâne sektör olan
sinema sektörü, narsisizmin patolojik bir
bozukluktan ziyade bir meslek hastalığı
olarak kabul gördüğü sektörlerin başında
yerini alıyor. Sanatçının başarı oranının
sanatı tarafından ne denli yıkıma uğradığı ile ölçülmesi kitlelerce meşruluk
kazanmış durumda. “Sonuçta bu unvanın
getirdiği sorumluluktan muaf olmak
da bir yönetmenin hakkı değil midir?’’ diye sorarken dahi bulabiliriz kendimizi.
Peki, sergiledikleri karakter özellikleri bu
yaratıcı insanların yapıtlarını ne yönde
etkilemektedir?<img src="https://images.aposto.com/2023/1/2/1675784718854.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.62" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Otoriter ve zorba yönetmen imajının mihenk taşı, klasik anlatı sinemasının da kurucusu olarak değerlendirilen D. W. Griffith, Bir Ulusun Doğuşu (1915) filmiyle tarih kitaplarına girmiştir girmesine de bu filmin varlığını 20. yüzyılın başında henüz insan hakları reformlarının vuku bulmamış olmasına borçlu olduğu gerçeği de yadsınamaz. Bu ikonik yapıtın bir sahnesinde, suratları siyaha boyanmış beyaz oyuncuların canlandırdığı yağmacı ve tecavüzcü siyahi askerlerin beyaz bir aileye saldırması ve bu ailenin son anda Ku Klux Klan birlikleri tarafından kurtarılması ele alınmaktadır. Toplumun çoğunluğunun ırkçı sayılabileceği bir dönemde, Griffith bir yandan da narsistliği ile ün salmış olsa da filmi, anlatı sinemasının doğuşunu ele alan derslerde, üniversitelerde okutulmaktadır. Griffith’in bu başarısı, çizmiş olduğu yönetmen prototipini günümüze değin devam ettiren etkenlerden biri olmuştur şüphesiz.Sinema tarihinin ticari bağlamda en başarılı yönetmen ve yapımcısı unvanını günümüze dek devam ettiren, Amerikan sinemasının kurucularından olan Cecil B. DeMille ise başarılarını ayı postlarıyla donatılmış çalışma odasındaki taht gibi yükseltilmiş çalışma sandalyesinden yürütmekteydi. Çekimlere gidiş gelişlerine eşlik eden kemancısı ve arkasında sandalyesiyle onu takip etmekte olan Filipinli kâhyası ile çok da mütevazı bir imaj çizdiği söylenemez doğrusu. Bir diğer yoğun narsistik karakter özelliği sergileyen yönetmenimiz ise dört kere Oscar kazanmış rekortmen John Ford’dur. Onun için zalim ve sadist denilmesi, aktörlerini tekmelemek için onlardan eğilmelerini istemesi de sektörün en büyük kurumu tarafından tasdiklenen bu koca başarının ardında görmezlikten gelinebilen önemsiz bir detay sayılırdı. Başarıyı bu denli yücelten bir toplumda aksi mümkün olamazdı muhtemelen… “Hollywood” denince akla gelen bu meşhur isimler, hem ihtişamlı ve şaşaalı bir hayali kitlelere pazarlayan başarılı birer işadamı hem de bu eril düzenin esas kurucularıdırlar. Ayrıca kadın imajının metalaşmasında da önemli bir rol oynamışlardır. Zamanla bu erkek egemen sistemi değiştirmek için ufak adımlar atılmış olsa da, örneğin God Father (1972) ve Love Story (1970) gibi kült filmlerin “adı çıkmış” prodüktörü Robert Evans’ın, Henry Weinstein ile başlatılan #Metoo hareketinden nasibini almamış olması, film çevrelerini ve sinema yazarlarını şaşırtmıştır. Belki de bu durum geçtiğimiz yıl hayatını kaybeden Evans’ın ilerlemiş yaşından veya klasik Hollywood’un sinemanın kutsalı sayılmasından kaynaklanıyordur. Oysaki Amerikan sinemasına şekil veren bu maço düzene ve bu düzenin karakterlerine bakınca, sektörün çoğunlukla narsistler tarafından kurulup yönetilmiş olduğunu görmemek elde değil. Dolayısıyla bu bakış açısının şekillendirdiği filmlere ve bu filmlerin şekillendirdiği kitlelere bakınca belki de şaşırmak yeğdir. Peki, Amerikan sinemasından art house’a ve Avrupa sinemasına geçince işler nasıl gelişmiştir?Karşımıza ekibine sandalye fırlatmayı “pedagojik patlama” olarak tanımlayan bir Bergman çıkıyor mesela. Veya bir yönetmenlik tekniği olarak bellediği oyuncu aşağılamaları, onlardan birinin intiharına sebep olacak boyutlara ulaşan bir Sergio Leone. Kendisi ayrıca bir başka oyuncusunun panik içinde koşmasını garantilemek için saldırgan bir köpeği peşine salmamasıysa bilinirdi. Godard ile disfonksiyonel bir evlilik yaşamış olan Anna Karina, eski eşinden söz ederken “Mutlu olmak onun canını sıkardı sanki,
mutlu olduğumuz bir an geledursun, bozmak
için mutlaka bir şeyler bulurdu.” demişti. Ayrılıklarından yirmi sene sonra, 1987’de katıldığı bir televizyon programına Godard’ın da sürpriz bir katılım gerçekleştirmesiyle şaşkınlığa uğrayan Karina, ilişkilerini anlatan Godard’ın kendisini diğer yönetmenleri taklit edip başrol oyuncusuyla aşk yaşamış olmak için kullandığını söylemesiyle gözyaşlarına boğulup stüdyoyu terk etmişti. Charlie Chaplin’den sonra reşit olmayan birliktelikleriyle en çok konuşulan isim Polanski olmuştur. Fransız Vogue’unun kendisine “Çıtır Kızlar” başlıklı bir sayının konuk editörlüğünü teklif etmesi ise onun bu zaafından yararlanmayı amaçlamış, bir yandan da bu zaafı meşrulaştırmıştır. Pek çok suçlamaya maruz kalan Polanski, 2009’da Ömür Boyu Başarı Ödülü almak için yola çıkmışken İsviçre polisi tarafından tutuklanıp Woody Allen ve Martin Scorsese gibi yönetmenlerin de dilekçeleriyle kefalet karşılığında serbest bırakılır. Huysuzluk ve de kötümserliği ile tanınan Woody Allen’ın kendi evlatlık çocuğu ile ilişkisinin gözler önüne serilmesi üzerine görülen davada, hâkim çocukların vekâletini Mia Farrow’a verirken Allen için ‘narsistlerin en kalın kafalısı” ifadesini kullanmıştır. Âlemciliği ile nam salmış Oliver Stone’dan başrol oyuncusu Uma Thurman’ı sakatlama pahasına tacizkâr bir yönetmenlik sergilediği ifşa olan Tarantino’ya, yaptığı ırkçı şakalarla Cannes Film Festival’inde “Persona Non Grata” ilan edilen Lars Von Trier’e, bu kişilerin patolojik rahatsızlıklarını narsisizm ile birleştiren ortak nokta muhtemelen bu tavırları sergilerken duydukları umarsızlık ve fütursuzluktur. Hiyerarşik bir güç mekanizması tarafından yönetilen sinema sektörünün bütününe yayılmış, onun adeta vazgeçilmez en temel parçası haline gelmiştir böylelikle narsisizm.Narsistliği ve hatta sadistliği ile tanınan Walt Disney’in yapıtı Pamuk Prenses’teki kötü Kraliçe’nin “Ayna, ayna, söyle bana, var mı benden güzeli bu dünyada?” sorusuyla belleklerimize kötülük, açgözlülük ve haset ile eşanlamlar kazanan narsist film karakterlerin en meşhuru şüphesiz ki “Gaslighting” terimine de ismini vermiş film olan Gaslight’ın (1944) ana karakterlerinden Gregory Anton’dur. Eşinin teyzesinin öldürülmüş olduğu eski evine yerleşen Anton, bu cinayetle ilgili bir sırrı kendisine saklayarak eşine sistematik şekilde zihinsel şiddet uygulayıp, onu delirtmeyi başarır.Günümüz sinemasında ise özellikle lise çağına hitap eden yapımlarda normatif bir davranış biçimine dönüşmüştür narsisizm. Amerikan sinemasının “High School” filmlerine bakınca, Mean Girls’ün (2004) başkarakteri Regina George gibi, lise arkadaşlarına ne kadar güzel olduğunu tekrarlatan, onları istediğini elde etmek için rahatlıkla manipüle eden, tanıdığı herkesten daha iyi olduğuna ikna olmuş karakterler bütünüyle karşılaşırız. Film mi hayatı, hayat mı filmi yaratır tartışılır ancak, 80 sonları ve özellikle 90’larda başlayan, 2000’li yıllarda ise sözünü ettiğimiz yönelimleri kesinkes benimseyen lise çağı filmleri ve dizilerinde gösterilen bu gençlerin, özellikle günümüzün selfie çılgınlığı ile yoğurulan kitlelerin atası oldukları da geçerli bir bakış açısı sayılabilir. Karakter bozuklukları, sinemacılar için irdelenmesi en ilginç karakter özelliklerini teşkil eder. Ancak kültleşmiş olanlara baktığımız vakit, özellikle narsist eğilimli karakterlerin en çok ilgi görenler arasında yer alması dikkat çekicidir. Her birimizin özellikle gelişim çağında önemli rol oynamış olan narsisizm, her ne kadar zaman içinde empatiyle dengeleniyor olsa da çağımızın sosyal medya çılgınlığı, temsiliyetlere gerçeklikten fazla değer verişimiz, teşhir kültürü ile performatif bir boyutta sergileniyor, ancak bir yandan da temel değer yargılarımızla çelişmesinden sebep sistematik biçimde inkârla baskılanıyor. Bir narsiste söylenmesi en zor söz narsist oluşudur. Bunu kitlelere yaydığımız vakit karşılaşacağımız tablo biraz daha zorlu olacaktır elbet. Black Swan’daki (2010) narsist karakter Erica’nın, başkarakter Nina’nın bastırılmış narsist alter egosu olması ve Erica’nın onunla kurmuş olduğu obsesif ilişki gibi, yıkıcı bir haletiruhiyenin kostümlü ve makyajlı, sahneye hazır haline hayranlık besliyoruz kitleler halinde. Örneğin bir organize suç krallığının başındaki Don Vito Corleone, aşırı özgüveni, sempati yoksunluğu, üstünlük duygusu ile sınırsız başarı ve güç peşinde bir karakterdir. Başkalarını bu amaç için kullanmak, hayatının bir parçası haline gelmiştir. Ancak bu, “Baba” olarak nice kitlelerin örnek alarak büyüdüğü bir kült karakter haline gelmesine engel olmamıştır. The Devil Wears Prada’nın (2006) Miranda Priestly’si ise bir New York moda dergisinin kibirli ve acımasız moda editörüdür. Karakterin, meşhur moda editörü Anna Wintour’un bir adaptasyonu olduğu bilinir. Belki de moda sektörünün bütününün hayali Anna Wintour olmaktır. Öyleyse bu davranış paternleri başarıya giden yolun kendisi olarak gösterilmekte değil midir?Unutmamak gerekir ki ünün ihtişamlı
ışığı altında durunca davranışları eğlenceli gözüküp teşvik dahi edilebilir, ancak
bu görünüşte kendine aşırı güvenen
insanlardan pek çokları sadece narsistik
bir kişilik özelliği sergilemiyor, ruhsal
hastalık sözlüğündeki en yıkıcı ve tedavisi zor koşullardan biri olan narsisistik
kişilik bozukluğundan mustarip, ciddi
psikolojik sıkıntı içinde yaşıyorlar. Araştırmacılar, bu kişilik bozukluğuna sahip
olan bireylerin özsevgiden değil, bir tür
kendinden nefretten, bunun doğurduğu
dehşetten, derin bir utançtan, yoğun bir
başarısızlık korkusu ve bunun getireceği
duygusal çöküşe katlanma kapasitesinin yoksunluğundan kaynaklandığını
belirtiyorlar.Vermiş olduğumuz örneklerin her birinin ortak noktasına baktığımız vakit
ise iflah olmaz bir narsistten çok daha
öte bir şeyler görüyoruz aslında. Eril ve
kapitalist bir fabrikaya benziyor bir diğer yüzü de sektörün. 19. yy sirklerinde
başlamış bir söz olan “The Show Must
Go On” (Gösteri devam etmelidir.) söyleminden yola çıkan, yapılan herhangi
protest bir davranışın reklam niteliği
kazanabileceği bu dünyanın etkisi altında
yetişmiş ve yetişmeye devam eden kuşakların bir nevi çoğunluk teşkil ediyor
olması ise durumu geri dönülmez bir
noktaya taşıyor. Anlaşılan o ki herhangi
bir kitlesel uyanış yaşansa bile, içinde
yaşadığımız teknolojik çağın bu yönelimleri güçlendirmesi vesilesiyle, bu tehlikeli
karakter özelliğinin methiyesine maruz
kalmak kaçınılmaz olacaktır. Bir değişim dahi vuku bulsa ve bu devrimsel bir
nitelik dahi taşısa, onu sinemanın öykü
dünyasının bir uzantısı olarak hashtag’lerin yönlendirdiği bir gösteri formatında
izliyor olacağımız muhtemel.<img src="https://images.aposto.com/2023/1/2/1675784699250.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.60" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">

Psikesinema

Âlemciliği ile nam salmış Oliver Stone’dan başrol oyuncusu Uma Thurman’ı sakatlama pahasına tacizkâr bir yönetmenlik sergilediği ifşa olan Tarantino’ya, yaptığı ırkçı şakalarla Cannes Film Festival’inde “Persona Non Grata” ilan edilen Lars Von Trier’e, bu kişilerin patolojik rahatsızlıklarını narsisizm ile birleştiren ortak nokta muhtemelen bu tavırları sergilerken duydukları umarsızlık ve fütursuzluktur.

Sinema mı narsisizmi, narsisizm mi sinemayı taklit eder?

Aktif olarak kullanmasam da ara ara TikTok’ta nasıl trendler var diye bakmadan edemiyorum. Ne de olsa dünya ve teknoloji sürekli değişip gelişmeye devam ediyor ve gelecek nesilleri yakalamak için çok da geride durup, sürekli “ne olacak bu gençliğin hali” diye kafamızı sağa sola sallamak bize bir şey kazandırmıyor.Yine de TikTok güzellemesi yapamayacağım tabii ki. Hatta bazen paylaşılan içeriklerin kapsamına, mesajına (tabii bir mesajı varsa,) hayretle bakıyorum. İşte bunlardan bir tanesi de, dünyada bir yerde yaşayan tatlı bir kızımızın “psişik bir medyum olduğunuzu nasıl anlarsınız?” konulu paylaşımıydı. Özetle diyordu ki,&nbsp;“hepimiz birer psişik medyum olabiliriz.”Peki bunu nasıl anlamalıymışız?&nbsp;<ul fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bazı durumlar gerçekleşmeden bunlara ilişki rüyalar görüyorsak,</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Başka insanların enerjilerini hissediyorsak,</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Tanımadığımız insanlar hakkında hâlihazırda bilgi sahibiysek,</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Doğa ve hayvanlarla iyi bir şekilde bağlantı kurabiliyorsak,</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Gerçeküstü konulara ilgi duyuyorsak ama bu aynı zamanda bazen korkutucu olabiliyorsa.</li></ul>Gülüp geçmeli mi, yoksa üzerine mi düşmeli bilemedim. Spiritüel konular zaten sosyal medyanın en fazla suistimal edilen konularından.Burada bir kamu spotu yapıp, "ne kadar zararlı içerikler var, kendimiz ve çocuklarımız için dikkatli olalım" diye akıl hocalığı yapmak istemem. Ama fark ediyorum ki bu ve bunun gibi içerikler, özellikle bir şekilde “böyle olduğuna” dair inancı olan kişiler için destekleyici birer argüman haline dönüşebiliyor. Nitekim yapılan yorumlarda çoğu kişinin, kendisinin zaten bir medyum olduğuna inandığı ve buna dair işaretleri güçlendirme yönünde sorular sorduğuna da şahitlik ettim. İşte bu gibi durumlar, ilk bölümde bahsetmeye çalıştığım kişisel gelişim algımızı bozmaya birebir durumlar. Yani daha spiritüel olmak adına, kendimizi gerçeküstü bazı kalıplara sokmak da kişisel olarak gelişmemizi bırakın, mevcut ruh hâlimizi dahi bozmaya doğru etkiler yaratabilir.Diyebilirsiniz ki, "boş ver, ciddiye alınacak platformlar değil." Ama zaman zaman alıyoruz, değil mi? O yüzden hep söylediğim gibi, kendimizi hangi içeriklere maruz bıraktığımıza çok dikkat etmekte fayda var. Yoksa nur topu gibi boş bilgilerimizin ve olmadığımız hâllerin sanrıları içinde kaybolup gitme potansiyelimiz yükselebilir.

sanrı ile ilgili hikayeler