İris'le ilk ne zaman tanıştığımı hatırlamıyorum. Muhtemelen bir üç yıl önce, Twitter feed'imin tam ortasında. İyi ki.&nbsp;Mozalar, <a fr-original-style="" href="https://www.thecastingkiller.com/woman-2/iris" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">model</a>, oyuncu ve performans sanatçısı. Bir yandan aktivizmle de uğraşıyor ve hayatını idame ettirmeye çalışıyor. Bu esnada bitirilmeyi bekleyen bir okulu var: cinsiyet uyum süreci ve ekonomik nedenlerden dolayı donmuş bir şekilde onu bekliyor.İris'e kendisini ANGST edenleri sorduğumda cevap vermeden önce gülüyor:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 0, 0); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 0, 0); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">Ben zaten anksiyete hastasıyım. Uyandığım andan uyuyana kadar yaşadığım, hatta rüyalarımda da yaşadığım bir histen bahsediyoruz. En temelde ataerki, cis-seksizm, transfobi, bifobi, homofobi kapitalizm... Bu tür sisteme ve iktidara dair durumlar beni ANGST ediyor.</blockquote>ANGST edenler için yaptıkları, kamusal alana taşıyıp temsil alanı açtığı için teşekkür etmeden konuşmaya devam etmiyorum, bir zahmet. Akabinde gelecek soru bariz: seni ANGST edenler için neler yapıyorsun, İris?<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 0, 0); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 0, 0); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">Kadınlara, feminizme inanıyorum. Feminist hareket ve LGBTİ+ hakları aktivizmi içerisinde yer almaya çalışıyorum. Ses çıkartmaya çalışıyorum. Terapi alıyorum. İlaçlarımı kullanıyorum ve kendime öz bakım veriyorum.</blockquote><img src="https://images.aposto.com/2022/4/1/1652095343148.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.67" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">İris Mozalar, Aposto! Radyo stüdyosunda<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom-style: none; clear: both; -webkit-user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Hakkında açılan ekşi sözlük başlığıyla devam ediyoruz sonrasında. "<a fr-original-style="" href="https://eksisozluk.com/alevi-kurt-biseksuel-trans-feminist-vegan-kadin--6684445" itemprop="url" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">alevi kürt biseksüel trans feminist vegan kadın</a>" tanımlamasındaki toplumsal dezavantajların hepsine sahip biri olarak bunlarla baş etmenin yöntemi feminizme inanmak oluyor.İris, neredeyse tüm transların maruz bırakıldığı body shaming bir yana moda sektöründe de model olarak varolmaya çalışıyor. Modayı ve modelliği seviyor, sektörde daha çok bulunmak istediği gibi dünya çapında da ismini duyurmak istiyor. Çok fazla alanda bulunarak kendini iyi hissetmeyi amaçlarken bunun onu yorduğunu fark ettiği de oluyor, elbette.<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 0, 0); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 0, 0); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">Aktivizm yapmak, Twitter'da bir şeyler yazmak bana iyi geliyor ama galiba kendimi unuttuğum zamanlar da oluyor.&nbsp;</blockquote>Bugün ataerkinin kadın kimliğini bir sorun hâline getirmesi, siber zorbalığa maruz kalmak, kimlikteki cinsiyet hanesini değiştirebilmek için devletin zorunlu kıldığı cinsiyet uyum sürecindeki bürokrasi zorluğu, hormonların pahalılığı ve stokların erimesi üzerine konuşuyoruz — benim her zamanki gibi İris'e sorularım var:🏳️‍⚧️ İris'i ANGST edenler ne? 🏳️‍⚧️ Kesişimsel aktivizm alanların var. Yaşçılıkla karşılaşıyor musun? TERF söylemlerinden kendini nasıl korumaya çalışıyorsun? 🏳️‍⚧️ Cinsiyet uyum operasyonu giderlerini karşılamak için açtığın fon sayfası bağlamında varolan dayanışmayı nasıl deneyimledin? 🏳️‍⚧️ Son dönemlerde hormonlara ulaşmak kısıtlı ve yeteri kadar temsil alanı sağlanmıyor. Bu konuda nasıl bir aktivizm alanı kuruluyor? 🏳️‍⚧️ Natranslar dayanışabileceğimiz neleri gözardı ediyoruz? Nasıl taleplerde bulunabiliriz? 🏳️‍⚧️ İris neye #HakkımVar diyor?"Biz en iyisi bir özneye soralım,"&nbsp;diyerek çıktığımız bu yolculuğun tam ortasından, İris'in&nbsp;Bergen'in <a fr-original-style="" href="https://open.spotify.com/track/0HRMr3nfLw9j27E5j5fRcA?si=a0d5ee741f6b47a6" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">İhtiyacım Var</a>&nbsp;şarkısını&nbsp;hatırlatmasının ilhamıyla muhabbete katıl.<p contenteditable="false" fr-original-class="custom-button-wrapper fr-deletable" fr-original-style="text-align:center" style="text-align: center; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><a bgcolor="#FF0000FF" color="#FFFFFFFF" contenteditable="false" fr-original-class="custom-button-link" fr-original-style="background-color:#FF0000FF !important;color:#fafbfc !important" href="https://open.spotify.com/episode/4ZcOEc5y4kqOsJppWDK093?si=81e81710feef4084" rel="noreferrer" style="background-color: rgb(255, 0, 0) !important; color: rgb(250, 251, 252) !important; text-decoration: none; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Yeni bölümü dinle</a><a data-type="embed" fr-original-style="" href="https://open.spotify.com/episode/4ZcOEc5y4kqOsJppWDK093?si=81e81710feef4084" rel="noopener noreferrer" style="text-decoration: none; outline: 0px; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank"><img src="https://embed.apos.to/assets/2022/4/2022-05-10T13:49:17.475Z.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"></a>

Angst

Model, performans sanatçısı, transfeminist ve vegan aktivist İris Mozalar'la yakından tanışıyoruz.

🏳️‍⚧️ İRİS MOZALAR

Söyleşi: Alara DemirelBir aktivist ve performans sanatçısı olarak "Türkiye'de kadın olmak" senin için ne demek? Bu doğrultuda deneyimlerin nasıl şekillendi?Türkiye'de kadın olmak her şeyden önce sorgulanmak demek, attığımız her adım ve aldığımız her nefesin konuşulup tartışılacağı, emeklerimizin ve söylemlerimizin ıncık cıncık edileceği anlamına geliyor benim için. Örneğin güvende olmak istediğinizi söylediğinizde dahi önce tehlike altında olduğunuzu kanıtlamanız bekleniyor.&nbsp;Aktivizm ve performans sanatıyla uğraşmam kendime ve başkalarına bu güvenli alanı yaratmak isteğiyle şekillendi öncelikle. Kadınların en büyük sorunlarından bir tanesi güvenlik bu LGBTİ+'larla da kesişen bir nokta. Kendine güvenen, kendini yaşayan kadınları istemiyorlar ve ben de hem drag yaparak hem de söylem üreterek Arya'yı yaşatıyorum.Feminist aktivizm gündelik pratiklerine, üretimlerine ve metinlerine nasıl yansıyor? Kendini bu hareketlerin neresinde konumlandırıyorsun?Gündelik hayatımda belki de feminist pratiğin en çok yansıdığı yer kullandığım dil. Mesela cinsiyetçi, eril küfürlerin çoğunu hayatımdan çıkardım. Belli başlı ilkelerim var — şiddetsizlik, güç dinamiklerini okumak gibi. Her aktivistin bunlar konusunda benimle aynı düşünmediğini biliyorum tabii ki ve bir söylem üretimi açısından çeşitliliği de sağlıklı buluyorum.&nbsp;Dil, bizim dünyayla etkileşimde kullandığımız ve bilincimizi oluşturan yapı taşlarından, onu nasıl kullandığımız zihniyetimizi de şekillendiriyor.&nbsp;Uzlaşmacı olmaya, dinlemeye ve çözüme odaklanıyorum.&nbsp;Bunları söylediğimizde ya da kesişimsel feminist olduğumuzu belirttiğimizde insanlar bizi daha ılımlı bir feminizm noktasında konumlandırıyor ama aslında radikal bir yerde olduğumu da düşünüyorum.&nbsp;Neticede ikili cinsiyet sistemi, ataerki, cis-heteroseksizm gibi tanımların hepsinin kapitalizm ve emperyalizmle el ele olduğunu gözlemliyor, sorunun kökten çözülmesi gerektiğine inanıyorum. Sosyal demokrasi, adil bir emek sistemi ve kapsayıcı bir dünyada barış mümkün.&nbsp;Bence feminizmin böylesine kesişimsel olması da radikal bir fikir ve ben oradayım.<img src="https://images.aposto.com/2022/2/1/1646671216741.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.67" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Arya Zencefil<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">"Bugün de bununla ilgilenmeyeyim,"&nbsp;diyemediğimiz, gündemin özneleri olduğumuz günler geçiyor. Cishet dünyanın yarattığı yorgunluğa karşı kendine yarattığın dinlenme alanları var mı?Yakın bir zamanda bir süreliğine sosyal medyada aktivizmle ilgili gönderilere ara verdim, artık akıl sağlığım noktasında uğradığım zorbalıklar beni etkilemeye başlamıştı. "Twitter detoksu"m sırasında baya bir ses getiren — ki sesten kastım Twitter'daki sesli sohbet odalarında yaşandı — translarla alakalı gündemler başladı ve hatta günün trendlerine dâhil oldu. O gün "detoks"umu bozup tekrar söylem üretmem gerekti — "Gerekti," diyorum çünkü belli bir takipçi kitlesine sahip, söz üreten açık kimlikli bir trans kadın olarak topluluğuma karşı da sorumluluk hissediyorum.&nbsp;Sonrasında dinlenme sürecime devam ettim ve bugün, tekrardan iyi bir enerjiyle yayınlarıma devam ediyor, yazılar yazabiliyorum. Kendimize alan ayırmamız, esenliğimize dikkat etmemiz hayati önem taşıyor: enerjimizi önemli mücadelelere saklayabilmeliyiz ki dahası biz olmadan, biz zarar görürsek, kendimizi kaybedersek ve daha kötüsü olursa — o zaman amacımız boşa çıkar, biz yaşamak ve yaşatmak istiyoruz.&nbsp;O yüzden evet, dinlenebileceğimiz; esenliğimi geri toplayıp kazanabileceğim bir alan yaratma noktasında kitap okumaya tekrar başladım, oynayamadığım oyunları oynamaya ve hatta onlar hakkında da içerik üreterek ruh hâlimi toplamak üzerine benliğime vakit ayırdım.Trans Saatler'i hazırlıyor ve sunuyorsun. Temsil bağlamında nasıl dönüşler alıyorsun?&nbsp;Trans Saatler podcast'i uyum sürecim boyunca trans bir kadın olarak yaşadığım şeyleri topladığım ve natransların aklına gelmeyecek ya da üstüne biraz düşünmesi gereken farklar üzerine bir proje.&nbsp;Çıkış noktası gerçekten bir düğüne ve kınaya aldığım davet üzerine oldu. Daveti aldıktan sonra aklıma gelen ilk soru "Kınaya davet edilecek miyim?" oldu. Bazıları kınaları sevmez, gitmez de ama benim için bir anda bu, arkadaşlarımın beni olduğum gibi kabul edip etmediklerinin bir göstergesi hâline geldi. O kınada bana karşı takılanacak tavır, gelinin etrafında dönüp dönemeyeceğim, türkü söyletip söyletmeyecekleri üstüne düşündüm.&nbsp;Bir anda feminist bir gözle zaman zaman eleştirdiğimiz ve demode bulduğumuz o geleneklerin nasıl biz trans kadınlar için toplum gözünde bir imtihana dönüştüğünü anlatmak istedim. Yakın arkadaşım, ablam, UzayZuhal'e bunu anlattığım zaman o bu durumun ikililiğinin altını çizip bazı natrans ayrıcalıklarını daha önce fark etmediğini söyledi. Dedim ki "E o zaman ben bunları anlatayım!"&nbsp;İlk sezon bitmek üzere ve önemli bir gündelik, sesli tarih tuttuğumu düşünüyorum. Yıllarca trans sesler sansürlendiği için günümüz teknolojisi ve fırsatlarıyla sansürleri aşıp bizim hikâyemizi aktarabilmek harika bir duygu.

Aktivist, KuirFest koordinatörü, Trans Saatler'in sunucusu ve kreatif direktör Arya'yla tanış.

ARYA ZENCEFİL VE TRANS SAATLER

Irksal adalet talepleri, küresel salgın ve ardından gelen durgunluk, iklim krizinin doğurduğu aciliyet, İstanbul Sözleşmesi'nden çekilme kararı ve benzeri hususlar, şirketleri toplumda üstlendikleri rolleri hesaba katmaya zorluyor. Zira Amerikan kapitalizminin, şirketlerin tek başına kâra odaklanması gerektiği şeklindeki uzun süreli ilkesi, bugünlerde karşılaştığımız büyük sorunlar göz önüne alındığında son derece yetersiz <a fr-original-style="" href="https://ensia.com/voices/business-captialism-social-responsibility-profit-milton-friedman-environment-economic-inequality" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">görünüyor</a>. Kaldı ki şirketlerin etik meselelere veya çevresel ve sosyal konulara odaklanmaları gerektiği, her zamankinden daha net bir basınç unsuru.Bu çıplak gerçekle boğuşurken, Amerikan kapitalizminin temelinde yer alan kar maksimizasyonu ilkesini savunan bir makaleyi yeniden gözden geçirmemiz gerekiyor. Nobel ödüllü ekonomist Milton Friedman'ın New York Times Dergisi'nde 50 yıl önce yayımlanan “<a fr-original-style="" href="https://www.nytimes.com/1970/09/13/archives/a-friedman-doctrine-the-social-responsibility-of-business-is-to.html" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">İşletmenin Sosyal Sorumluluğu Karlarını Arttırmaktır</a>” başlıklı makale. Konfederasyon heykelleri bir bir yıkılırken ya da birçok çağ dışı fikrin(!) adil bir toplumda yeri olmaması gerektiği kabul edilmişken; Friedman'ın eskimiş tezini kaidesinden kaldırmanın zamanı çoktan geldi.Friedman, piyasaların “oybirliği” üzerine işlediğini ileri sürer: Bu aynı zamanda tüm tarafların her mübadeleye gönüllü olarak girmesi demek. Zaten o da ideal bir serbest piyasada, "hiçbir birey diğerini zorlayamaz, tüm işbirlikleri isteğe bağlıdır, bu tür bir işbirliğinin tüm tarafları yararlanır veya katılmaları gerekmez" diye yazmıştır. Peki ya piyasa, eşitsizlik ve baskı üzerine kuruluysa? Mesela oybirliği ilkesi, 400 yıl önce köleliğin temelini attığından beri, modern ekonomilerin temelini oluşturan beyaz üstünlüğünü ve ataerkiyi savunmak olarak okunuyorsa? Bu hakimiyet sistematik olarak kadınlara ve beyaz olmayan insanlara karşı ayrımcılık doğuruyorsa?Friedman, özgür bir piyasanın, yetkin ve hesap verebilir bir hükümetle bir arada var olacağını varsayar: Denetim ve denge sistemini (checks and balances) hatırlıyor musunuz? İşte Friedman, hükümetlerin toplumsal ihtiyaçları adil bir şekilde karşılayacağına dair teminat olarak bunu işaret etti. Ancak pandemi ortamında gördük ki; gelişmiş ülkelerde bile, hükümetlerin eylemsizliği karşısında bireyler ve şirketler, çalışanları için maske temin etmek veya iklim krizi için iddialı hedefler belirlemek için mecburi adımlar atıyorlar.Friedman, şirket yöneticilerinin yegane sorumluluğunun “şirketin sahibi olan hissedarların temsilcisi” olarak hareket etmek olduğunu açıklar: Oysa şirketlerin, insanları tüm benliklerini çalışmaya teşvik etmek ile kaosu davet etmek arasında ince bir çizgide yürümeleri gerekiyor. Neticede çalışmak o kadar güzel bir şey olsaydı, üste para verilmezdi. #MeToo örneğinde şahit olduğumuz üzere, Kurumsal amaçlar kisvesi altında, kadınların ve beyaz tenli olmayan insanların seslerinin nasıl marjinalleştirildiği de cabası...Şüphesiz şirketlerin hayatta kalmak için sürekli kar etmeye ihtiyacı var ve bugüne dek kapitalizm birçok kişiye zenginlik sağladı. Fakat ne pahasına? Yaşamın her alanının paraya tahvil edilmesi uğrunda, kapitalizmin son 150 yılda Dünya'ya onarılamaz zararlar verdiği unutulmamalı. Şayet bir "Büyük Sıfırlama" gerçekleşecekse, işe bu tahribat hakkında bir durum raporu çıkarılarak başlanmalı.

ataerki ile ilgili hikayeler