<span fr-original-class="customBullet" fr-original-style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block;" style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block; box-sizing: border-box;">•&nbsp; Cilo buzulları eriyor:&nbsp;Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi’nden Prof. Dr. Faruk Alaeddinoğlu, 20.000 yıllık tarihe sahip buzul örtülerine ev sahipliği Cilo buzullarının alanının son 30 yılda %55 oranında küçüldüğünü söyledi.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Ayrıca:&nbsp;Alaeddinoğlu, Cilo Dağları’nda sıcaklık farkı, Türkiye’nin alçak kesimlerine kıyasla çok daha fazla olduğundan erimenin de çok daha hızlı olduğuna, buzulların derinliğinin 200 metreden 50 metrenin altına düştüğüne, kalan kısmın da bozulmuş durumda olduğuna işaret etti.</li></ul><blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(192, 229, 160); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(192, 229, 160); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">''Buzulların içinde ciddi erimeler yaşandı, çatlaklar oluştu ve kanallar, tüneller meydana geldi. Geriye kalan buzullar büyük ölçüde hasar görmüş ve bozulmuş durumda.''</blockquote>

Angst

<span fr-original-class="customBullet" fr-original-style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block;" style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block; box-sizing: border-box;">•&nbsp;&nbsp; Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi (YYÜ) görevli akademisyenler, yargılama süreçlerinin kısaltılması ve iş yükünün azaltılması amacıyla Sanal Yargıç adlı bir yapay zeka programı <a fr-original-style="" href="https://www.aa.com.tr/tr/bilim-teknoloji/vanda-akademisyenler-sanal-yargic-adli-yapay-zeka-programi-hazirladi/3149691" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">geliştirdi</a>.

Quando

Çoban İbrahim Koç, Van Gölü'nün yıllar süren küresel ısınma ve kuraklık nedeniyle çekildiği noktalara işaret <a fr-original-style="" href="https://www.hurriyetdailynews.com/animals-are-thirsty-dust-and-bones-on-turkiyes-shrinking-lake-185767" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">ediyor</a>. 65 yaşındaki çoban "Hayvanlar susadı," diye yakındı. Yaşadıkları bölgedeki dağların buz tabakalarının erimesini ve su rezervlerinin kurumasını izlediklerini belirten Koç, "Su yok" dedi.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Neden önemli?&nbsp;Türkiye'nin hava durumu haritası ülkenin büyük bir kısmının uzun süreli kuraklıktan muzdarip olduğunu gösteriyor. Daralan kıyı şeritleri havayı tuzlu tozla kirleten göl yataklarını açığa çıkarıyor. Bilim insanları sorunların daha da kötüleşebileceğinden korkuyor. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Öğretim Üyesi Faruk Alaeddinoğlu yaptığı açıklamada, "Bunların bizim güzel günlerimiz olduğunu düşünüyorum. Önümüzdeki yıllarda gölün küçülmeye devam ettiğine şahit olacağız."&nbsp;dedi.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Neler oluyor? Van Gölü yaklaşık üç bin yedi yüz kilometrekarelik bir alanı kaplıyor ve 450 metreye kadar derinliğe ulaşıyor. Alaeddinoğlu'nun geçen sonbaharda yaptığı ölçümlere göre yüzey alanı son yıllarda yüzde 1.5 civarında küçüldü: "Bu üç bin yedi yüz kilometrekarelik bir alan için endişe verici derecede büyük bir su miktarı." dedi. Gölün kuzey kıyısındaki Çelebibağı Mahallesi'nde sular yaklaşık 4 kilometre çekildi. Açıkta kalan göl yatağı boyunca yapılan uzun yürüyüşte kuş kemikleri, sarp çalılar, sodyum ve diğer minerallerle kaplı kurumuş toprak gözlemleniyor. Yerel çevreci Ali Kalçık, "Bir zamanlar gölün sularıyla kaplı olan bu bölgede şimdi yürüyoruz. Artık burası hiçbir canlının bulunmadığı çorak bir araziye dönüştü.”&nbsp;dedi. Alaeddinoğlu devam eden su kaybının nedeni olarak daha az yağış ve aşırı buharlaşmayla sonuçlanan artan sıcaklıkları gösterdi: “Göldeki suyun neredeyse üç katı kadarının buharlaşarak yağmur olarak geri dönüyor.” dedi.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Ne dediler?&nbsp;Sorun o kadar ciddi hâle geldi ki yetkililer yerel çiftçilere çok fazla su gerektiren mahsulleri yetiştirmemeleri konusunda çağrıda bulunuyor. Bu da çiftçi Kinyas Gezer'in, özellikle susuz kalan bir sebze olan şeker pancarını yetiştirmeye artık parasının yetmeyeceği anlamına geliyor. Üretici, kurumuş kayısılarını işaret ederek "Bütün emeğim boşa gitti. Böyle devam ederse çiftçiliği bırakacağız. İş ölüyor."&nbsp;diye yakındı. Kampüsü gölün kıyısında yer alan Yüzüncü Yıl Üniversitesi Öğretim Üyesi Orhan Deniz'in anlattıklarına göre su kaybı kirliliği de ortaya çıkarıyor: "Çamurla karışan büyük balçık parçaları kötü bir koku yayıyor ve insan kaynaklı kirliliği daha belirgin hâle getiriyor. 1990'larda öğle tatilinde gölde yüzer sonra üniversiteye dönerdik. Artık bırakın yüzmeyi suya adım atmak bile mümkün değil."&nbsp;dedi.</li></ul>

apéro

Türkiye'nin en büyük gölünün kıyısında susuzluk sıkıntısı yaşanıyor.

Hayvanlar susuyor

Türkiye’nin en yüksek ikinci dağı Cilo’daki buzullar, küresel sıcaklık artışlarının etkisiyle hızla <a fr-original-style="" href="https://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-58286776" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">eriyor</a>. Uzmanlara göre, 4 bin 135 metre yüksekliğindeki Cilo Dağı’nda bulunan geniş buzul tabakalarındaki erime iklim krizi kaynaklı.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bir adım geriden: Türkiye’nin en büyük buzul vadilerinden olan ve yaklaşık 20 bin yıldır var olduğu bilinen Cilo buzulları içinde bulunduğu Hakkari’ye bağlı Cilo-Sat Dağları bölgesinin 2020’de Millî Park ilan edilmesiyle koruma altına alınmıştı.</li></ul><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Ne oluyor?</h2>Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi öğretim üyesi Yrd. Doç. Dr. Onur Şatır, son 30 yıllık süreçte yapılan araştırmalarda Cilo buzulları %48’inin eridiğini söylüyor. Cilo Dağcılık ve Doğa Sporları Kulübü Başkanı Hacı Tansu’ya göre de 1984 yılından bu yana çekilmiş fotoğraf ve görüntülerde değişim gözle görülebiliyor.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Neden önemli?</h2>Cilo ve Kaçkar buzulları, bölgedeki yaban hayatı ve doğal ekosistem için bir ev konumunda. Buzulların erimesi, bölgede yaşayan hayvanların ve endemik bitkilerin yok olma tehlikesiyle karşılaşması anlamına geliyor. Tatlı su kaynağı olması açısından çok değerli olan karasal buzullar, gelecekte yaşanacak su krizleri bağlamında önemli su depolama alanları olarak görülüyor. Aynı zamanda tarımsal sulama için de kullanılabilen karasal buzullar, gelecekte yaşanabilecek kıtlıklara karşı gıda güvenliği açısından hayati bir önem taşıyor.

Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi ile ilgili hikayeler