Kripto sanat ve NFT yazı dizimiz tüm çılgınlığıyla devam ediyor. Neden “çılgınlık” kelimesini kullandığımı yazının ilerleyen bölümlerinde verdiğim örnekler ve rakamları gördükçe anlayacağınızı tahmin ediyorum. Kripto sanat serisinin ikinci yazısında bu hafta, kripto sanatın günümüzde neden bu denli popüler hâle geldiği ve çok&nbsp;konuşulan örnekleri&nbsp;üzerinde duracağız.Şu anda gerek finans tarafından kripto dünyasından gerek sanat sektöründen herkesin gündeminde olan&nbsp;kripto sanat aslında sanıldığı gibi yeni bir teknoloji değil. Peki, ilk örnekleri 2010'ların ortalarında Bitcoin ve Ethereum gibi blokzincir&nbsp;ağlarının gelişimini takiben çıkan kripto sanat neden şu anda herkesin dilinde? Kripto sanatın bu denli konuşulmasının başlıca sebepleri; rekor kıran satış rakamları, insanların NFT üretmenin çok kolay olduğunu fark etmesi ve “ya rekor bir fiyata satılırsa” diye sektöre akın etmesi, iddialı rakamlar sebebiyle kripto sanatın magazinde bile yer bulması. Tüm bunlar ne yazık ki asıl konuşmamız gereken konu olan kripto sanatın sanatçı telif haklarına getirdiği devrim niteliğindeki yeniliklerin önüne geçiyor.<img src="https://images.aposto.com/2021/3/2021-04-29T06:44:30.064Z_sm.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" alt="alive" ratio="Infinity" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Beeple, Alive<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">2021’in Mart ayında MakersPlace iş birliğiyle Christie’s’te açık artırmaya sunulan Beeple’ın Everydays: The First 5000 Days&nbsp;isimli eserinin 69,346,250 dolara satılması, çoğunluğun kripto sanatla tanışmasını sağlarken bu dünyadan zaten haberi olan kesime de olayın boyutunun yavaş yavaş değiştiğinin sinyallerini verdi. SuperRare, Foundation, Opensea, Nifty Gateway, Tryshowtime gibi öncü satış platformlarına her gün bir yenisi ekleniyor, yakında NFT üretmeyi denemeyen sanatçı kalmayacak neredeyse. Bir de bir NFT üretmek için sanatçı olmaya gerek olmaması gibi bir konu var ki bu kripto sanat ifadesindeki “sanat” kelimesini sorgulatan büyük bir açmaz. Twitter CEO’su Jack Dorsey’in geçtiğimiz aylarda atmış olduğu ilk tweet’ini NFT olarak satışa çıkarıp 2,9 milyon dolara satması, Cüneyt Özdemir’in bir tweet’ini NFT formatına dönüştürerek 10 bin dolara satması, Gülben Ergen’in ikonik “Bana unutmayın ki hiçbir şey olmaz” sözünü ya da Saba Tümer’in kahkahasını NFT formatında satışa çıkarması gibi magazinsel onlarca örnek var. Merak etmeyin bu dipsiz kuyuda daha fazla ilerlemeyeceğiz. Sektörü tam bir kaos ortamına dönüştüren ve sanatsal değeri olmayan bu örnekleri bir kenara bırakarak bu alandaki öncü sanatsal NFT'lere geçiyoruz.<img src="https://images.aposto.com/2021/3/2021-04-29T06:52:42.220Z_sm.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" alt="Ben Lewis, Salvator Metaversi" ratio="Infinity" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Ben Lewis, Salvator Metaversi<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Beeple ile birlikte kripto sanat dünyasında en konuşulan isimlerden biri olan Pak'ın Sotheby’s&nbsp;iş birliğiyle Nifty Gateway ortaklığında, 12-14 Nisan tarihleri arasında gerçekleşen The Fungible Collection&nbsp;satışı, NFT dünyasının geleneksel sanat sektörüyle kurduğu diyaloğun önemli bir diğer örneği oldu. Satış kapsamında toplamda 16,8 milyon dolar elde edildi. Refik Anadol’un Machine Hallucinations: Nature Dreams - Last Memory&nbsp;adlı eseri Nifty Gateway’de 327 bin dolara alıcı buldu. Eserin gelirinin iklim değişikliğiyle ilgili çalışmalara katkıda bulunmak için kullanılacağı açıklandı. ha:ar’ın (Hande Şekerciler &amp; Arda Yalkın) 26 Mart’ta Cermodern’de açılan sergisinde yer alan eserlerinin aynı zamanda birer NFT versiyonu ise SuperRare’de satışa çıktı ve iddialı rakamlara alıcı buldu. Shepard Fairey ve Damien Hirst gibi tanınmış sanatçılar da NFT dünyasına ilk adımlarını attılar.Pace Gallery, John Gerrard’ın&nbsp;Western Flag&nbsp;adlı eserini NFT formatında satışa sundu. König Galerie, blokzincir dünyası Decentraland'da bir sergiye ev sahipliği yaparak bir ilke imza attı. 21 Mart’ta başlayan Artist Is Online&nbsp;adlı sergi, geleneksel sanat formlarını yeniden yapılandıran 50 sanatçıyı bir araya getirdi ve sergide yer alan NFT eserler, Anika Meier ve Johann König küratörlüğünde karşımıza çıktı. Yazar ve sanat tarihçisi Ben Lewis, 450 milyon dolar’a satılarak “dünyanın en pahalı tablosu” unvanını alan Leonardo da Vinci’nin&nbsp;Salvator Mundi&nbsp;adlı eserinden ilhamla bir NFT yarattı. Sistemin adaletsizliğine ve sömürücülüğe dikkat çekmek isteyen Lewis'in amacı satıştan elde edilecek geliri, eseri 2005 yılında 1,175 dolara satan ilk sahipleriyle paylaşmak. Tanınmış kripto sanatçısı Beeple’ın Spring/Summer Collection adlı yeni NFT serisi 30 Nisan-2 Mayıs tarihleri arasında Nifty Gateway’de satışa sunulacak. Bu satıştan da dudak uçuklatan rakamlar duyma ihtimalimiz oldukça yüksek.Henüz hepimiz için yeni olan kripto sanat dünyası raydan çıkmış bir şekilde ilerlemeye devam ederken bir yandan da kendi yolunu bulmaya çalışıyor. Önümüzdeki yıllarda sektörde ağırlıklı olarak nitelikli sanatçıların varlığını görmek dileğiyle.

Duende


Kripto sanatın ilk örnekleri

NFT neden bu kadar popüler oldu?

NFT (non-fungible/değiştirilemez token) furyası son birkaç aydır sanatla ilgili olan ya da olmayan birçok insanın gündem konusuna dönüştü. Kripto sanat, astronomik satış rakamları derken bir şeyi NFT’ye dönüştürmenin kolaylığı, her NFT’nin sanat sanılması gibi yanılgılarla doğan birçok yanlış anlaşılma söz konusu. Önümüzdeki birkaç yazıda NFT hakkında yanlış bilinenler üzerinden kripto sanatın detaylarına ineceğiz. Kripto sanatın tanımı ve NFT’lerin ne zamandır hayatımızda olduğu, günümüzdeki popülerliğinin sebebi ve ilk örnekleri, geleneksel sanat piyasalarıyla kurduğu ilişki, sürdürülebilirlik tarafı, kripto sanatın çevreye verdiği zararlar, estetik değeri, bağışlar ve sektörün geleceği hakkındaki öngörüler, sistemin oturması için duyduğu ihtiyaçlar bu yazı serisinde konuşacağımız konular arasında yer alıyor. NFT’nin ortaya çıktışı, asıl işlevleri ve kullanım alanları ise okuduğunuz yazının konusunu oluşturuyor.<div fr-original-class="fr-img-space-wrap" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;"><div fr-original-class="fr-img-space-wrap" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;"><span contenteditable="false" draggable="false" fr-original-class="fr-img-caption fr-draggable" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; position: relative; box-sizing: border-box;"><img src="https://images.aposto.com/2021/3/2021-04-15T07:31:18.153Z_sm.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" alt="Banksy, Morons (White), 2006" ratio="Infinity" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class=" fr-draggable"><span contenteditable="true" fr-original-class="fr-inner" fr-original-style="" style="outline: transparent solid 0px; box-sizing: border-box; margin: auto; display: block; padding: 5px 5px 10px; font-size: 14px; font-weight: 400; opacity: 0.9; width: 100%;">Banksy, Morons (White), 20062020’den beri pandeminin de etkisiyle sanat dünyasında yaşadığımız ve eser satışından üretimine her alanı etkileyen dijitalleşme, aslında pek de yeni olmayan ve birkaç yıldır varlığını sürdüren kripto sanatın da konumunu güçlendirdi. Dijitale çok da aşina olmayan sanat dünyası bir yıldır çevrim içi sergiler, dijital eserler, çevrim içi satışlar, OVR ve VR kavramlarıyla boğuşuyor. Yaşadığımız kabuk değiştirme döneminde kripto sanat ve NFT’lerin bu denli konuşulmasının en büyük sebebiyse işin ekonomik boyutu elbette. Her gün rekor fiyata satılan, milyon dolarlara alıcı bulan NFT’lerle karşılaşıyoruz.Tüm bu bilgi kirliliğini bir kenara bırakacak olursak gerçekten NFT nedir?&nbsp;NFT dijital (veya fiziksel) bir nesneyle ilişkili bir dijital sertifikayı temsil ediyor. Son zamanlarda ağırlıklı olarak sanat alanında karşımıza çıksa ve sadece bu alanla ilgili olduğu zannedilse de birçok sektörde kullanılabiliyor. Oyun, sanat, sosyal para uygulamaları, akıllı sözleşme platformları gibi pek çok alan NFT’nin majör kullanım alanlarını oluşturuyor. Önümüzdeki yıllarda NFT kavramının hayatımızın çok daha büyük bir bölümünü oluşturacağı kuşkusuz. Fizikselin kullanım alanının azalmasıyla çoğu resmî ve önemli belgenin NFT üzerinden oluşturulacağı tahmin ediliyor. Ev tapularından uçak biletlerine, ehliyetlerden kimliklere günümüzde fiziksel olarak kullandığımız pek çok belge muhtemelen ileride NFT formatında dijital olarak hayatımızda olacak.</div></div><div fr-original-class="fr-img-space-wrap" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;"><span contenteditable="false" draggable="false" fr-original-class="fr-img-caption fr-draggable" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; position: relative; box-sizing: border-box;"><img src="https://images.aposto.com/2021/3/2021-04-15T07:34:43.218Z_sm.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" alt="John Gerrard, Western Flag NF" ratio="Infinity" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><span contenteditable="true" fr-original-class="fr-inner" fr-original-style="" style="outline: transparent solid 0px; box-sizing: border-box; margin: auto; display: block; padding: 5px 5px 10px; font-size: 14px; font-weight: 400; opacity: 0.9; width: 100%;"><div fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">John Gerrard, Western Flag NFT</div></div>Asıl gündem konusu olan ve bir şehir efsanesi gibi kulaktan kulağa yayılan kripto sanat ise blockchain teknolojisi üzerine temellenen dijital sanat eserlerinden oluşuyor. Bu sanatın günümüzde en bilinen ve konuşulan örnekleri de NFT’ler. Kripto para birimi olan Ethereum tabanlı bir sisteme sahip olan NFT’ler eşsiz ve kopyalanamaz özellikler taşıyor.Neden fiziksel ya da dijital bir eser yerine NFT?&nbsp;Farkı ne? Günümüzde yaşanan popülasyonu bir kenara bırakacak olursak sistemin altyapısı gerek sanatçı gerek koleksiyoner için oldukça koruyucu ve pozitif özelliklere sahip. Yaklaşık 10 yıl önce Bitcoin ve Ethereum gibi blockchain ağlarının gelişimini takiben ortaya çıkan kripto sanat, merkeziyetsizleştirilmiş bir anlayışla herkesin işlem yapabildiği, eser üzerindeki teklifler de dâhil olmak üzere tüm alım satım işlemlerinin&nbsp;şeffaf&nbsp;bir şekilde kayıt altına alınabildiği ve değiştirilemediği bir yapı. Dolayısıyla kandırma ve sahtecilikten de bir o kadar uzak. Koleksiyonerler için güvenli bölge, bir eserin orijinalliği konusunda şüpheye düşmek gibi kaygılara bu dünyada yer yok. İkinci el satışlarda da telif hakkı&nbsp;alabilen (eserin her yeniden satışında telif alabilen) sanatçılar için de haklarının korunduğu ve bunun peşinden koşmak zorunda kalmayacakları neredeyse ütopik bir dünya.Ancak NFT’lerin bu denli popüler olmasının, neredeyse magazine bile taşmasının asıl sebebi bunlar değil. Sanat dünyasında bir devrim niteliği taşıyacak bu yapının konuşulmasındaki en büyük sebep rekor kıran satış rakamları. 2021’in Mart ayında MakersPlace iş birliğiyle Christie’s’te açık artırmaya sunulan Beeple’ın Everydays: The First 5000 Days isimli eserinin 69,346,250 dolar’a satılmasının bunda büyük payı olduğu kuşkusuz. Bu çılgın popülerlik ve sektörden örnekleri önümüzdeki hafta konuşmaya devam edeceğiz.&nbsp;

NFT’nin ortaya çıktışı, asıl işlevleri ve kullanım alanları

Kanvasın dışında: Kripto sanat ve NFT 

Pek çok sektörün dijital ve çevrim içi bir üretim ve tüketim zincirine hızla kaydığı bu yıllarda sanat piyasası da elbette bu sektörlerden biri konumunda. Çevrim içi satışların yıllık bazda yaklaşık %60 <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmZGYzYTM2MzhkYzQwMDAwNzE2MWYwYyZ1c2VyPTVlNWJlOWYwMDhlZGE3NzU0MjFhZmY4YSZhdXRob3I9NWVjNWEzMmM1NDU4ODc0MTBlNzAzYjg3JnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy5hcnRub21lLmNvbSUyNTJGbmV3cyUyNTJGMjAxOSUyNTJGMSUyNTJGMiUyNTJGMjAxOS1hcnQtbWFya2V0LXByZWRpY3Rpb25z"">arttığı</a> sanat piyasasına dokunarak bu hacmi ve alışverişin biçimlerini etkilemeye başlayan “kripto sanat” ise blokzinciri teknolojisiyle sanatın üretim, dağıtım ve tüketim biçimlerini önemli ölçüde değiştirmeye aday.<figure class="image"><img src="https://images.aposto.com/images-2020-12-21T00:07:09.267Z.jpeg" alt="Kripto sanat"><figcaption>Kaynak: <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmZGYzYTM2MzhkYzQwMDAwNzE2MWYwYyZ1c2VyPTVlNWJlOWYwMDhlZGE3NzU0MjFhZmY4YSZhdXRob3I9NWVjNWEzMmM1NDU4ODc0MTBlNzAzYjg3JnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy5pbnN0YWdyYW0uY29tJTI1MkZteDEyLmxldmlucyUyNTJG"">Mx12.Levins</a></figcaption></figure><ul><li>Nedir? Bir cümleyle açıklamak gerekirse kripto sanat, blokzinciri teknolojisinin merkeziyetsiz takip yöntemiyle bir eserin alınması, satılması, dağıtılması ile çoğaltılması gibi süreçleri takip ederek, piyasadaki bazı problemleri ortadan kaldırarak daha güvenli ve geniş tabanlara yayılan bir&nbsp;pazar&nbsp;oluşturmayı hedefliyor. &nbsp;</li><li>Yanlış etiketleme: Cenevre merkezli Güzel Sanatlar Uzman Enstitüsü’nün (FAEI) raporuna göre hayatını kaybeden sanatçıların eserlerinin %50’si farklı ve yanlış kişilere atfediliyor. Bu durum ise ilgili eserler üzerinden elde edilen gelirlerin yanlış kişi veya kurumlara gitmesi anlamına geliyor. Blokzinciri modeli, bu etiketlemeyi tek seferlik yaparak ve bilgiyi dağıtarak bu takibi yapmayı kolaylaştırıyor. &nbsp;</li><li>Takip ve zincir kazanç: Bir sanatçının eserini blokzinciri üzerinden kendisine ait olarak belgelemesi ve bu işlemin tek seferlik yapılarak&nbsp;değiştirilemez&nbsp;oluşu, hem sanatçının hem de yatırımcının haklarını koruyor. Sanatçının bir esere belli bir miktar, örneğin yalnızca 100 adet çoğaltılma yetkisi vermesi, kendi haklarını koruyarak eserin çoğaltılarak değerinin düşmesinin önüne geçiyor ve daha fazla sanatçının daha güvenli bir piyasaya adım atmasını teşvik ediyor. Diğer yandan yatırımcı da aldığı eserin&nbsp;kendisine ait oluşunu belgeleyebiliyor ve her dağıtım veya alışverişte yatırımını koruyor. Son olarak kripto sanat piyasasının dinamikleri, sanatçının bir eser her el değiştirdiğinde ortaya çıkan satın alma ücretinin %10 ila %60 arasında bir dilimini daimî olarak almasına olanak <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmZGYzYTM2MzhkYzQwMDAwNzE2MWYwYyZ1c2VyPTVlNWJlOWYwMDhlZGE3NzU0MjFhZmY4YSZhdXRob3I9NWVjNWEzMmM1NDU4ODc0MTBlNzAzYjg3JnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy5hcnRub21lLmNvbSUyNTJGbmV3cyUyNTJGMjAxNyUyNTJGMTIlMjUyRjIyJTI1MkZ0aGUtYmxvY2tjaGFpbi1hcnQtbWFya2V0LWlzLWhlcmU="">sağlıyor.</a> &nbsp;</li><li>Yatırım: Sanat piyasası, eserler kadar yatırım dinamikleri ve yatırımcılarıyla da öne çıkan bir sektör. Kripto sanat dinamikleriyle yatırımcılar, devam eden bir sanat projesini önceden fonlayabiliyor ve fonladığı&nbsp;miktarı takip edebiliyor veya elden çıkarabiliyor. Galeriler ve müzayede evleri ise örneğin yeni bir eser için fon toplamaları gerektiğinde ellerinde bulunan bir eserin değeri üzerinden bu eserin belli bir&nbsp;miktar hissesini halka açarak fon toplayabiliyor. Bu işlem galerinin yatırım toplama sürecinde&nbsp;yeni bir kanal açarken yatırım yapma sürecini ise <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmZGYzYTM2MzhkYzQwMDAwNzE2MWYwYyZ1c2VyPTVlNWJlOWYwMDhlZGE3NzU0MjFhZmY4YSZhdXRob3I9NWVjNWEzMmM1NDU4ODc0MTBlNzAzYjg3JnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRmN1c3RvbWVydGhpbmsuY29tJTI1MkZob3ctdGhlLWFydC1tYXJrZXQtY2FuLWJlLXJldm9sdXRpb25pemVkLWJ5LWJsb2NrY2hhaW4tdGVjaG5vbG9neSUyNTJG"">demokratikleştiriyor.</a></li></ul>

Kripto sanat ile ilgili hikayeler