Yıl boyunca filmler izliyor, filmler öneriyor, filmlerden konuşuyorum. Bunların bazılarını festivallerde, bazılarını sinema salonlarında ve bazılarını da sayısı bir elin parmaklarını çoktan geçmiş dijital servisler aracılığıyla izliyorum. İzlediklerim ve önerdiklerim, konuştuklarım ve tartıştıklarım genellikle ana akımdan uzak filmler oluyor. Ama bu ülkede sadece ben yokum, sadece biz yokuz. Yaşamın birçok alanında olduğu gibi izlemeyi seçtiklerim açısından da bambaşka noktalarda durduğumuz milyonlarca insanın tercihleri hiçbir zaman önemsiz ve etkisiz değil. Her yıl sonu geldiğinde Türkiye'deki yıllık seyirci sayılarını ve en çok izlenen filmlerin listesini merakla, detaylıca inceliyorum. Bu geleneği bu yıl da bozmadım: Listenin zirvesinde Bergen biyografisi, ilk on sırasında ağırlıklı olarak süper kahraman filmleri ve animasyon filmler var. <img src="https://images.aposto.com/2022/11/3/1670451372185.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="2.21" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Önceki yıllarda bu listeye bakarak izleyicinin alışkanlıkları ve tercihleriyle ilgili çıkarımlarda bulunmak, genellemeler yapmak çok daha kolaydı. Korsan, hızlı internetin yaygınlaşması ve gerekli yasal düzenleme ya da yaptırımların mevcut olmayışı nedeniyle Türkiye'de sinema sektörü için büyük bir sorun olagelmişti zaten. 2016'da Netflix'in Türkiye'ye gelişiyle beraber sinema seyircisinin bu veriyi anlamlandıran belli bir kesimi dijital servislere yönelmeye ve evinde film izlemeye başladı. Derken 2020'de tüm dünyayı etkisi altına alan pandemi, tüm dünya gibi Türkiye'de de izleme alışkanlıklarını değiştirdi. Sinemaların kapalı kaldığı yaklaşık bir yılın ardından her şeyin eskisi gibi olabilmesi mümkün müydü? Artık yıllık seyirci rakamlarını nasıl okuyabilir, bu veriden nasıl bir anlam çıkarabilirdim? Tüm bunların biraz kafa karıştırıcı olduğu noktada, bu yıl bu konu üzerine tek başıma düşünmemeye karar veriyor ve Galatasaray Üniversitesi İletişim Fakültesi'nden tam da bu konu üzerine çalışan akademisyen Doç. Dr. Ece Vitrinel'in kapısını çalıyorum. Bu yıl neyi, nerede ve nasıl izlediğimiz sorularını onunla tartışıyorum. İkimiz de buluşmaya üzerinde bol bol film ismi, tarih ve rakam bulunan not kağıtlarıyla geliyoruz.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2022/11/4/1670493334638.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="2.01" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Emre ve Ece, 2022'de Türkiye'deki sinema salonlarında en çok izlenen filmler hakkında konuşuyor. | Fotoğraf: Deniz Sabuncu"2010'da [toplam seyirci sayısı] 40 milyon barajını aştığında çılgınca sevinilmişti. O zamandan beri de aslan payı yerli filmlerin. [...] Top 10 listesine [bazı yıllar] Hollywood blockbuster'ları bile giremiyor." diyor Ece. Bunun pandemiyle birlikte bozulduğunu hatırlıyoruz. 2021'de gerçekten listede çok az yerli film vardı ve bu, 2010'dan, hatta çok daha öncesinden beri gördüğümüz trendin çok dışında bir şeydi. Bu yıl bunun biraz olsun toparladığını görüyoruz.<img src="https://images.aposto.com/2022/11/5/1670570392043.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="2.25" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Zirvedeki Bergen'in yanı sıra&nbsp;ilk yirmi içerisinde Dilberay&nbsp;da var. "Hem o melodram anlatı yapısının hem de televizyon oyuncusu ve yıldız kültünün etkisiyle insanlar [televizyondan] bildiği kişileri sinemada da izlemeyi tercih ediyor." diye açıklıyor Ece bu durumu. Animasyonlara, özellikle de yerli animasyonlara olan talep artışı da dikkat çekici. Öyle ki ilk on içerisinde ikisi yerli üç animasyon film var. "Yine AVM kültürünün ve sinemaya gitmenin bir aile eğlencesi olmasının bir tezahürü bu." diyor Ece. Animasyon filmler, özellikle okulların tatil olduğu dönemde çocukları eğlendirmek için yapılan bir aktivite olarak görülüyor.<img src="https://images.aposto.com/2022/11/4/1670521510491.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.38" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Sinema ve AVM'ler arasında bence toksikleşmeye başlayan ilişkinin etkilerini özellikle pandemi döneminde görmüşüz. &nbsp;"Pandemide Türkiye film endüstrisi ve sinema pazarı Avrupa'ya göre çok daha fazla küçülmüştü. Neden? Çünkü tamamen AVM'ye endeksli bir sinema kültürü var ve AVM'ler kapalıydı." Hem AVM'ler kapanınca hem de yerli film üretimi sekteye uğrayınca çoğunluğu AVM'lerde yerli film izlemeyi tercih eden seyircinin yok denecek kadar azalması kaçınılmaz oldu. Avrupa'da seyirci sayıları %50-%60 civarında küçülürken Türkiye'deki küçülme %90'ın üzerinde. Sinemada film izlemenin sinema üretimine katkısı olduğunu bilsem de bu katkının ne kadar doğrudan ve ne kadar büyük olduğunu Ece'den öğreniyorum: "Türkiye'deki tek sinema destek mekanizması Kültür ve Turizm Bakanlığı'na bağlı olan Sinema Genel Müdürlüğü'nün fonu ve o fon da temelde sinema biletlerinden gelen payla devamlılığını sağlıyor. [...] Aslında o beğenmediğimiz gişe canavarı yerli filmler çok bayıldığımız arthouse'u bir şekilde finanse ediyor."<img src="https://images.aposto.com/2022/11/4/1670513851837.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.59" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Tüm bir yılı kapsayan izleme alışkanlıklarından konuşurken pandemi sonrası gerçeklikte artık dijital servislerden ve doğrudan dijitale üretilen orijinal içeriklerden konuşmamak imkânsız. Dizi cephesinde çok fazla seçenek olsa da film olarak konuşacağımız çok fazla başlık olmadığını fark ediyoruz. Bir Netflix orijinal filmi olarak bu yıl öne çıkan Berkun Oya'dan Cici ve BluTV'nin ortak yapımcılığını üstlendiği Tunç Şahin'in yeni bir model denemesi İnsanlar İkiye Ayrılır, 2022'den bize kalanlar olmuş. Her iki örneğin de önümüzdeki yıl çok daha fazla karşımıza çıkacağına şüphemiz yok. Disney+'ın geçtiğimiz hafta duyurduğu 2023 takviminde, önceki yıllarda filmleriyle daima Top 10 listesine girmiş komedyenlerin hemen hemen hepsinin doğrudan dijitalde gösterilecek orijinal filmlerle yer aldığını hatırlatıyorum. Biraz kaygılanıyoruz: "Zaten kırılgan bir yapı var ve sektörü taşıyanlar o büyük filmler. Onların hepsini oradan çekip aldığında, çok büyük bir boşluk oluşacak." diyor Ece, "Pandemi zaten olmakta olanı hızlandırdı. Belki on sene içerisinde olacak şey iki sene içerisinde oldu."<img src="https://images.aposto.com/2022/11/3/1670451526824.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="2.09" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Berkun Oya'nın yazıp yönettiği Cici, 27 Ekim'de Netflix'te yayınlandı. | Kaynak: NetflixVe sinema salonları... Başta Kadıköy Sineması olmak üzere bu yıl dikkatimi çeken şeylerden biri özel gösterimlerle, ekip katılımlı gösterimlerle, özel gecelerle, hatta geceyi sabaha bağlayan film maratonlarıyla pandemi döneminde kaybettiği seyirciyi salonlara geri çekmeye çalışan sinema salonlarının yaratıcı çözüm arayışları oldu. "Sinemaya gitmek sadece filmlerle ilgili bir şey değil. O sosyal olgu çok önemli, bu her zaman bilinen de bir şeydi." diyen Ece, pandemi sonrası dönemde bu sosyal olgunun hatırlanmasının hem sinema salonlarına hem de festivallere olumlu yansıdığını söylüyor. Gelecek için olası formülleri tartışıyoruz. Filmlerin ilk gösteriminin dijitalde yapıldıktan sonra öne çıkanların sinema salonlarında gösterilmesi, Diyalog'un izinden giderek film ekiplerinin turneye çıkması, film izlemeyi bir "event"e dönüştüren gösterimlerin ve farklı programlama anlayışlarının artması... Sinema salonlarını canlı tutmak için olasılıkları tartışmak gerekiyor. Çünkü son bir yılda seyirciyi sinemadan uzaklaştıran bir başka unsur olan korsan da dijital servislerin yanında yerini almış durumda: "İnsanların çok daha fazla sinemaya gittiği ülkelere bakınca kişi başına düşen gayri safi milli hasıla Türkiye'nin çok üzerinde. Sonuçta bizim için bunun bir lüks olduğu ve giderek daha büyük bir lüks hâline geldiği şu anki bilet fiyatlarında çok açık."<img src="https://images.aposto.com/2022/11/3/1670451656009.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.67" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Ece ve Emre 2022'nin değerlendirmesini yapıyor. | Fotoğraf: Deniz SabuncuÖzetle, en çok izlenen filmler listesinde pandemiyle birlikte bozulan dengelerin yavaş yavaş normale döndüğünü, yerli filmlerin listenin üst sıralarında yeniden daha fazla yer kapladığını gördüğümüz bir yıl oldu 2022. Öte yandan dijital servisler arasındaki rekabetin yeni oyuncularla kızışması, onları yerli hikâyelere ve yerli yazarla yöneltti. Öncelikle dizilerde görmeye başladığımız bu eğilimi önümüzdeki yıl filmlerde de göreceğimiz aşikâr. Son olarak, değişen koşullar ve izleme alışkanlıklarıyla kaybettiği seyirciyi geri kazanmaya çalışan (özellikle) &nbsp;bağımsız sinema salonları ve festivaller, ayakta kalabilmek için sinemaya gitmenin sosyal yönünden faydalanmayı sürdürebilmeli. 2023 Türkiye sineması ve Türkiye'deki sinema salonları için neler getirecek, hep birlikte göreceğiz.

Duende

Akademisyen Ece Vitrinel'le 2022 boyunca sinemalarda, evde ve şehirde izlediklerimiz üzerine.

Ne, nerede, nasıl: 2022'de izleme alışkanlıklarımız

• 12. Sinepark Kısa Film Festivali'nde kazananlar açıklandı.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Ödüller: En İyi Film, Serhat Karaaslan imzalı Suçlular seçildi.&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Aposto!'dan:&nbsp;Festivali düzenleyen Galatasaray Üniversitesi İletişim Fakültesi öğrencileri ve danışma kuruluyla yaptığımız söyleşiyi Duende'den <a fr-original-style="" href="https://apos.to/s/6273c484379b1600067cb3cb" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">okuyabilirsiniz</a>.</li></ul>

Galatasaray Üniversitesi İletişim Fakültesi ile ilgili hikayeler