Bayram&nbsp;kelimesinin kökenini düşündüğümüzde, hangi kökten gelmiş olabilir?Böyle durumlarda benzer duyulan bazı diğer kelimeler üzerinden ilerleyebiliriz. Bayılmak&nbsp;fiili ile Türkiye Türkçesi argosunda türetilen geçişli baymak fiilinin ortak bir kökü var gibi. Mayışmak&nbsp;fiili ile bağdaştırılan bu fiiler, Clauson ve Nişanyan’a göre “gevşemek, çökmek” anlamına gelen ortak bayıl-/mayış- kökünden <a fr-original-style="" href="https://www.nisanyansozluk.com/kelime/bay%C4%B1l-" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">gelmektedir</a>.Böylelikle bayılmak fiili günümüzdeki iki anlamını, “gevşemek” anlamının hem doğrudan alınması hem de mecazlanması yollarıyla elde etmiştir.Eğer ki siz de bayram fiilinin kökünü bayılmak ile ilişkilendirdiyseniz tebrikler, bayram&nbsp;kelimesinin önerilen bir kökenini buldunuz.Kâşgarlı Mahmud, Divanü Lûgat-it-Türk’te bayram&nbsp;kelimesinin Türkçe kökenli olduğunu, ve Orta Türkçede baδram biçiminin kullanıldığını yazmıştır.Starostin, Dybo, ve Mudrak da benzer bir şekilde bayram kelimesini Ana Türkçe (Proto-Türkçe) olarak kabul eder ve Ana Moğolca *bayar “sevinç, neşe, mutluluk” kökeni ile <a fr-original-style="" href="https://starlingdb.org/cgi-bin/response.cgi?single=1&basename=%2fdata%2falt%2fturcet&text_number=+888&root=config" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">bağlarlar</a>. Ancak bu kelimeyi tartışmalı yapan bir tane görüş daha bulunmaktadır.Clauson ve Nişanyan’ın ortak görüşü Türkçe bayram&nbsp;kelimesinin, Farsça baḏrām&nbsp;“neşe/zevk ile dolu bir yer” kelimesinin alıntı olduğunu dile <a fr-original-style="" href="https://archive.org/details/etymologicaldict0000clau/page/309" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">getirirler</a>. Clauson’a göre “şüphesiz” olan bu bağlantıyı, Nişanyan Ana İrancaya kadar takip etmiş ve *pati-rāma-&nbsp;kökenini <a fr-original-style="" href="https://www.nisanyansozluk.com/kelime/bayram" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">çıkarmıştır</a>.Sevortyan’a göre Kâşgarlı Mahmud’daki Orta Türkçe baδram&nbsp;açıklaması olası bir Farsça&nbsp;alıntıyı çürütmektedir. Eren’e göreyse Clauson, Farsçadaki bayrām&nbsp;“İslamî kutlama, festival” biçimini <a fr-original-style="" href="https://sozluk.gov.tr/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">göz ardı etmiştir</a>.Artık çoğu kaynakta bayram&nbsp;kelimesinin Türkçe&nbsp;kökenli bir kelime olduğu <a fr-original-style="" href="https://en.wiktionary.org/wiki/bayram#cite_ref-3" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">yazmaktadır</a>. Kelime Köşesi olarak bütün okuyucularımızın Ramazan Bayramını şimdiden kutlarız!<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Kelime Köşesi'nden Ata LeblebiciInstagram'da @<a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/kelime_kosesi/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">kelime_kosesi</a>

Kelime Köşesi

Ramazan Bayramı yaklaştıkça, bu özgün kelimenin birkaç olası kökenbilimsel açıklamasını inceleyelim dedik.

Ramazan Bayramı

Felaketi yaşarken de yaraları sararken de aynı gemideyiz. Fakat maalesef bu gemiden atılmayacağını bilmek bile bazılarımız için bir ayrıcalık. LGBTİ+’lar depremin ilk gününden itibaren tüm depremzedelerin ortak sorunlarına ek olarak ayrımcılığa maruz kalma ya da fiziksel şiddet görme ihtimali nedeniyle yardım talebinde bulunamama gibi bir sorunla karşı karşıya kaldı. Kalmaya da devam ediyorlar. Çözüm ise felaket sonrası dönemdeki birçok sorunun çözümünde olduğu gibi dayanışmadan geçiyor.Lubunya Deprem Dayanışması ve ötesi7 Şubat Salı günü Antep Queer LGBTİ+ Dayanışması; deprem bölgesindeki LGBTİ+’ların kendilerine başvurabileceğini, temel ihtiyaçların giderilmesine ve acil durumlar için dayanışmaya hazır olduklarını, deprem bölgesindeki hiçbir LGBTİ+’nın yalnız olmadığını <a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/p/CoXMPIGIiZ_/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">belirtti</a>. 10 Şubat Cuma günü kendilerini “farklı şehirlerden, bağımsız aktivistler, örgüt ve inisiyatiflerden bir araya gelmiş LGBTİ+lar ve seks işçileri” olarak tanımlayan Lubunya Deprem Dayanışması, “yalnız değilsin lubunya!” başlıklı bir <a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/p/CoewKAlDgE6/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">açıklama</a> yayımladı ve “depremin getirdiği yıkım ve acıyı hafifletebilmek için” bir dayanışma örgütledi.İlk başta Türkçe, Kürtçe, Arapça, Farsça ve İngilizce olarak yayımlanan (sonrasında birçok dile de çevrilen) açıklama; depremden etkilenmiş seks işçilerini, LGBTİ+ları ve yakınlarını; ihtiyaçlarını ve iletişim bilgilerini paylaşabilecekleri bir forma yönlendiriyor, destek talebinde bulunabileceklerini ya da yalnızca nasıl olduklarını paylaşabileceklerini söylüyordu: “Şu an deprem bölgesinde bulunan, bölgeden çıkmaya çalışan ya da çadır alanlarında kendini güvende hissetmeyen birçok arkadaşımız olduğunu biliyoruz. Olağan hâlde de hayatımızı zorlaştıran ayrımcılığın olağanüstü hâlde ihtiyaçlarımıza ulaşmamıza engel olabileceğini biliyoruz.” Açıklama, Antep Queer LGBTİ+ Dayanışması, Keskesor Amed LGBTİ+ Oluşumu, Ankara LGBTİ+ Deprem Dayanışması, Kaos GL Derneği, SPoD gibi hem bölgedeki hem de farklı illerdeki LGBTİ+ örgütlenmelerinin paylaşım desteğiyle sosyal medyada yayıldı. Öte yandan dayanışmanın Go Get Funding aracılığıyla aynı gün paylaştığı <a fr-original-style="" href="https://gogetfunding.com/queer-relief-fund-for-the-6-february-earthquake-lgbtqia-and-or-sw-survivors/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">yardım kampanyası</a> 17 Şubat itibariyle 22 bin avroyu aşkın bağış topladı.Pembe Hayat Derneği’nin <a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/p/Coo_P0CKzpC/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">raporuna</a> göre depremin ilk günlerinde LGBTİ+ depremzedelerin öncelikli ihtiyaç ve sorunları arasında ayrımcılığa ve şiddete uğramayacakları güvenli alan arayışı, ayrımcılık nedeniyle sahadaki yardımlardan yararlanamama ya da şehri terk eden araçlara alınmama başta geldi. Genel ihtiyaç listelerindeki kalemlere ek olarak da trans bireyler için hormonlara erişim ihtiyacının altı çizildi. Kaynaklara ulaşma konusunda zorlananların başında ise aile desteği alamayan ve mülteci statüsündeki trans bireylerin olduğu belirtildi. Pembe Hayat, 17 Mayıs, Kırmızı Şemsiye ve Kaos GL; bölgede ve farklı illerde psikososyal danışmanlık ve destek sağlamayı sürdürüyor.Bir diğer <a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/p/CouxicsNZ1v/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">dayanışma çağrısı</a> ise 16 Şubat’ta, üniversitelerde LGBTİ+ alanında ayrımcılık, şiddet, nefretle mücadele eden ve tüm üniversiteler için özgür ve güvenli alanlar kurmayı amaçlayan ÜniKuir Derneği’nden geldi. Üniversitelerin uzaktan eğitime geçme ve KYK yurtlarının boşaltılması kararlarının alınmasıyla deprem felaketi yalnızca bölgede yaşayan LGBTİ+’ları değil; Türkiye’nin farklı şehirlerindeki, birçoğu için üniversite yaşamı homofobi ve transfobiye maruz kaldıkları aile ve taşra ortamından uzaklaşmak anlamına gelen üniversiteli LGBTİ+’ları da doğrudan etkileyen bir boyuta ulaşmıştı çünkü. ÜniKuir ve ÜniKuir’in “Lubunya dayanışmasını güçlendiriyoruz!” başlıklı dayanışma çağrısını paylaşan birçok üniversite kulübü ve topluluğu, deprem bölgesinde yaşayan ve doğrudan etkilenen, yerleştirildiği KYK yurtlarından depremden sonra çıkarılan, afet bölgesinden başka şehre taşınmak isteyen ve geçici bir ev arayan LGBTİ+ları, evlerini açarak dayanışmaya destek verebilecek olanlarla buluşturmak için bir çağrıda bulundu.“Şu günde bile kimse LGBTİ+’lar da insandır, dayanışalım demiyor.”Sosyal medyada deneyimlerini paylaşan Tansu şöyle <a fr-original-style="" href="https://twitter.com/ebukurriyet/status/1625174148128419842" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">diyor</a>:&nbsp;<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 225, 68); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 225, 68); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“İki gündür Lubunya Deprem Dayanışması ve Ankara LGBTİ+ Deprem Dayanışması ağlarına acayip tepkiler yağıyor: ‘Gidip orada LGBTİ+’yım mi diyorsunuz?’, ‘Depremzede onca insan varken insan ayırıyorsunuz’ gibi tonlarca alakasız yorum gördüm. Şunu anlayamıyorum, bu çalışmaların arama-kurtarma timi olmadığı açık. Bizler de LGBTİ+’ların hakları için mücadele eden insanlarız, elimizden en iyi gelen iş bu. En iyi bildiğimiz, en çok elimizin kolumuzun uzanabildiği alan. Göçmenler üzerine çalışıyor olsaydık göçmenlerle dayanışmaya çalışırdık ilk etapta. Kadın örgütleri kadınların sorunlarına çözüm üretmeye çalışıyor, çocuklarla çalışanlar çocuklarla ilgileniyor, engelli örgütleri engellilere yardım sağlamaya çalışıyor vb. Herkes işin bir ucundan, mümkün olduğunca da en iyi bildiği uçtan tutmaya çalışıyor ki daha hızlı çözüm elde edilebilsin. Dolayısıyla bu saldırıları homofobi ve transfobiden bağımsız değerlendirmek mümkün değil. Bugün bile fobi derdindesiniz diyenler de olacaktır ancak asıl LGBTİ+fobi ne deprem ne felaket tanıyor. Şu günde bile kimse fobisini bir kenara bırakıp LGBTİ+lar da insandır, dayanışalım demiyor.”</blockquote><img src="https://images.aposto.com/2023/1/5/1676648428849.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.75" alt="Ken doll" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Keza Tansu’nun yazdıklarını okuduktan sonra Twitter’da dolanırken bir kullanıcının oyuncak yardımı kolilerini tasnif ederken <a fr-original-style="" href="https://twitter.com/kafandakurbag/status/1625279461082923009" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">paylaştığı</a> bir fotoğrafa denk geliyorum. Elinde pembe kıyafetler giydirilmiş, göğsüne dev bir pembe çiçek kondurulmuş, toplumsal cinsiyet kalıplarına göre erkek olarak üretilmiş bir oyuncak bebek var. Şöyle yazmış: “Depremzede çocuklara gönderilen oyuncakların arasında şunu buldum. Hemen çöpe attım, çocuklarımın kafası karışmasın.” Birkaç gün sonra Kaos GL Derneği’ne konuşan 19 yaşındaki, Maraşlı trans kadın Ece’nin <a fr-original-style="" href="https://kaosgl.org/haber/marasli-trans-kadin-depremzede-ece-sana-gucleri-yetiyor" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">cümleleri</a> içimi acıtıyor: “O anda cinsel kimliğini mi düşünecekler demeyin, maalesef düşünüyorlar. İnsanlar öfkelendiğinde, çaresiz kaldığında ilk hedefleri sen oluyorsun. Güçleri sana yetiyor.”Muhtemelen bu yazıyı okuyan bir azınlık da “Böyle bir zamanda LGBTİ+ haklarını mı düşünüyor, depremzedeleri cinsel yönelim ve cinsiyet kimliklerine göre mi önceliklendiriyorsunuz?” diye soracaktır. Tabii ki düşünecek, tabii ki önceliklendireceğiz. Çünkü asıl LGBTİ+fobi ne deprem ne felaket tanıyor.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Yazarın notu: Dilara H. Kaya’ya desteği ve katkıları için teşekkürler.</li></ul>

Aposto Gündem

Lubunya Deprem Dayanışması ve ötesi

Ayrımcılığa karşı: Deprem sonrasında LGBTİ+ dayanışması

<h3>“Bütün satıcıların en dokunaklısı, bağırışı yüreğe en çok işleyeni, en sevileni budur. Hiç içmemiş olana bozayı nasıl anlatmalı? … Elinde güğümleri, belindeki torbada leblebisi, tarçını, kar yağarken karanlık arka sokaklarda “İyi booza” diye yanık ve kederli bir sesle bağıran bozacının sesi kadar pek az şey bütünüyle İstanbulludur.”</h3><h3>Orhan Pamuk, 1999 &nbsp;</h3>Eylül ayının son günleri yaklaşan kışın habercisi. Eskiden boza satıcılarının sokaklarda yankılanan güçlü “Booozaaa… Booozaaa…” seslerini duyunca anlardık hemen kışın geldiğini. Akşam karanlığında İstanbul’un dört bir yanını dolaşıp boza lezzetini evlerimize getiren şehrin gizli kahramanlarının sesi içimizi ısıtırdı. Günümüzde bu kahramanların özlenen seslerini duymak giderek zorlaşmış olsa da bu gelenek bazı mahallelerde devam ediyor.&nbsp;Bu pazar, yaklaşan kışın bize güzel haberler getirmesini dilerken başımızı yasladığımız camdan uzaklara dalıp ufak bir yolculuğa çıkacağız. İlk durağımız bozanın tarihi olacak. Sonrasında bozanın faydalarına uğrayıp yolculuğumuzu İstanbul’un en ihtişamlı bozacısı olan Vefa Bozacısı’nda tamamlayacağız.&nbsp;Ancak şimdiden uyaralım, bizim burnumuza çoktan mis gibi boza kokusu gelmeye başladı bile!<figure class="image"><img src="https://lh3.googleusercontent.com/t9bzwNnlaBFDKZYeU_h1OYT9EgPN2GFuTnHVfcxSQCJx3tTYARtMdoepu9BFe2X2uREKurEkkcRMGwHo239fH-JrbIkFPj5p5dEDjAu7PIxz89nG6mQn6pRueIRWCte0kgQ2GpyIabCyaNpUpw" alt="Bozacı/Galata Köprüsü, 1957Fotoğraf: Ara Güler "><figcaption>Bozacı/Galata Köprüsü, 1957 Fotoğraf: Ara Güler&nbsp;</figcaption></figure><h2>İlk durak: Boza ve boza tarihine bir bakış</h2>Çeşitli tahılların kullanıldığı benzer fermente içecekler, özellikle Orta Asya ve Balkanlar'da yüzyıllardır kullanılıyor olsa da bozanın oldukça uzun ve tartışmalı bir geçmişi olduğu bir gerçek.&nbsp;İlk ortaya çıkışı 8-9 bin yıl önce Mezopotamya’ya dayanan bozanın adı Farsçada “darı” anlamına gelen “büze”den geliyor.&nbsp;Özellikle Osmanlı devrinde en parlak dönemini yaşayan boza, 1600’lerde Osmanlı padişahlarının ve ordu askerlerinin gözde içeceğiydi. Afyon ve alkol oranı sebepleriyle 16. ve 17. yüzyılda çeşitli <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmNjhiNTc1OTQ0NTg1MDAwODM1N2Y1ZiZ1c2VyPTVlYjU0M2NmNzA2NDk0MjU1ZWNmNmE4MCZhdXRob3I9NWY3MDM3NzVlMDAxNmYwMDA4N2YyMDJiJnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnRoZWlzdGFuYnVsaW5zaWRlci5jb20lMjUyRnNhbGVwLWFuZC1ib3phLWhpc3RvcnktYW5kLXJlY2lwZS1vZi1zcGVjaWFsLXR1cmtpc2gtd2ludGVyLWRyaW5rcyUyNTJG"">yasaklara</a> maruz kalan bu içecek, 19. yüzyılda tatlı ve alkolsüz bir versiyonuyla padişahların ve aristokratların gözdesi hâline geldi.&nbsp;Günümüzde boza; mısır, pirinç, çavdar, yulaf, buğday gibi tahılların öğütülmesi, su ilave edilerek pişirilmesi ve daha sonra şeker eklenerek mayayla laktik asit fermantasyonuna tabi tutularak üretiliyor. Genellikle tarçın ve leblebiyle servis edilen boza, Evliya Çelebi’nin Seyahatnâme'sinde paylaştığı bilgiye göre önceden içine Kuşadası pekmezi konularak ve üzerine tarçın, karanfil, zencefil, çok ince rendelenmiş Hindistan cevizi serpilerek içilirmiş. Bozanın yapımı hakkında daha detaylı bilgi edinmek isteyenler <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmNjhiNTc1OTQ0NTg1MDAwODM1N2Y1ZiZ1c2VyPTVlYjU0M2NmNzA2NDk0MjU1ZWNmNmE4MCZhdXRob3I9NWY3MDM3NzVlMDAxNmYwMDA4N2YyMDJiJnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRmRlcmdpcGFyay5vcmcudHIlMjUyRnRyJTI1MkZkb3dubG9hZCUyNTJGYXJ0aWNsZS1maWxlJTI1MkYzNTQ5OTY="">buradan</a>, son durağa kadar bekleyemeyeceğim, ben evde denemek istiyorum diyenler de <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmNjhiNTc1OTQ0NTg1MDAwODM1N2Y1ZiZ1c2VyPTVlYjU0M2NmNzA2NDk0MjU1ZWNmNmE4MCZhdXRob3I9NWY3MDM3NzVlMDAxNmYwMDA4N2YyMDJiJnVybD1odHRwJTI1M0ElMjUyRiUyNTJGd3d3LnZlZmEuY29tLnRyJTI1MkZpbmRleC5waHAlMjUzRmRpbCUyNTNEdHIlMjUyNmFtcCUyNTNCc2F5ZmElMjUzRHNzczI="">buradan</a> buyursunlar.<h2>İkinci durak: Bozanın faydaları</h2>Evliya Çelebi’nin “Hamile kadınlar içse karnındaki yavruları sağlam olur. Doğurduktan sonra içse sütü çok olur.” şeklinde dile getirdiği bozanın yararları saymakla bitmiyor. Boza; protein, karbonhidrat, yağ ve çeşitli vitaminler ve laktik asit açısından çok zengin bir içecek. Ayrıca sindirim ve bağırsak florası üzerinde de olumlu etkileri bulunuyor. Özellikle son zamanlarda ihtiyaç duyduğumuz günlük B vitamini ihtiyacımızın yarısını bir bardak boza içerek sağlayabiliriz. Bozanın faydaları hakkında daha çok bilgiye ulaşmak isteyenler ikinci durağımızda dinlenip <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmNjhiNTc1OTQ0NTg1MDAwODM1N2Y1ZiZ1c2VyPTVlYjU0M2NmNzA2NDk0MjU1ZWNmNmE4MCZhdXRob3I9NWY3MDM3NzVlMDAxNmYwMDA4N2YyMDJiJnVybD1odHRwJTI1M0ElMjUyRiUyNTJGd3d3LnR1cmtpc2gtY3Vpc2luZS5vcmclMjUyRnByaW50LnBocCUyNTNGaWQlMjUzRDk5JTI1MjZhbXAlMjUzQmxpbmslMjUzRGh0dHAlMjUzQSUyNTJGJTI1MkZ3d3cudHVya2lzaC1jdWlzaW5lLm9yZyUyNTJGZHJpbmtzLTYlMjUyRm5vbi1hbGNvaG9saWMtZHJpbmtzLTkzJTI1MkZib3phLTk5Lmh0bWw="">buradan</a> daha fazla bilgiye ulaşabilirler.<h2>Üçüncü ve son durak: Vefa Bozacısı</h2>1876 yılında Hacı Sadık Bey’in kurduğu Vefa Bozacısı günümüze kadar ayakta kalmayı başarabilmiş tek bozacı olarak başlı başına bir deneyim. Aynalı duvarlarından, duvarında asılı olan Atatürk'ün kullandığı 1937 tarihli bardağına kadar İstanbul’un hâlâ en nostaljik mekânlarından biri. Asıl sahiplerinin torunlarının işlettiği Vefa Bozacısı, ince ve ekşi bozayı yeniden yorumlamış ve daha kalın, daha az ekşi olan bir versiyon yaratmış. Havaların soğumaya başladığı, kışın çok yakınımızda olduğu bu dönemlerde ekim ve nisan ayları arasında boza üreten Vefa Bozacısı’nın kapısını çalmaya hazır mıyız?&nbsp;<figure class="image"><img src="https://lh5.googleusercontent.com/219cI6qosbk7vOPJm221klx56lmCPtj7XOXqms27X74WsDVku9EekJ7TMrNw4CVOoHHjrbZJJQ_7gt-yEvvkMIZmJS6wLHtIHeXq9mvxEaJDkzyKfbuKfUh8QY2rPuiPAr3agZ-D33p_uhAi-Q" alt="bozacı"><figcaption>Kaynak: ISTESOB</figcaption></figure><h2>Lezzetli boza yolculuğunun üstüne</h2>Elimizde kaşık kaşık yediğimiz bozanın keyfini çıkarırken bir yanda da 19. yüzyıldan kalma resimlerdeki eli güğümlü, belinde bardaklık ve omzunda asılı ipe simitler dizilmiş bozacı tipinin günümüzde değişen görüntüsünü düşünüyoruz. Yol yorgunluğu olacak, yeniden uzaklara dalıyor biraz duygusallaşıyoruz. Çok geçmeden aklımıza Mevlut Karataş geliyor. Orhan Pamuk’un <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmNjhiNTc1OTQ0NTg1MDAwODM1N2Y1ZiZ1c2VyPTVlYjU0M2NmNzA2NDk0MjU1ZWNmNmE4MCZhdXRob3I9NWY3MDM3NzVlMDAxNmYwMDA4N2YyMDJiJnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy5kci5jb20udHIlMjUyRktpdGFwJTI1MkZLYWZhbWRhLUJpci1UdWhhZmxpayUyNTJGRWRlYml5YXQlMjUyRlJvbWFuJTI1MkZUdXJraXllLVJvbWFuJTI1MkZ1cnVubm8lMjUzRDAwMDAwMDA2MjQ3MDI="">Kafamda Bir Tuhaflık</a> adlı kitabının kahramanı olan Mevlut, 12 yaşında İstanbul’a gelen ve çevresinde hızla değişen bir şehirde büyüyen bir boza satıcısı.&nbsp;&nbsp;Eski bozacıları anımsatacak özelliklerden ancak geriye yanık seslerinin kaldığı bu dönemde sanki kulağımız Mevlut’un sesini arıyor.

Aposto İstanbul

İstanbul'un sokaklarından yükselen ses

Tatlı ya da mayhoş: Boza

Sarmış ufuklarını senin gene inatçı bir duman, beyaz bir karanlık ki, gittikçe artan ağırlığının altında her şey silinmiş gibi, bütün tablolar tozlu bir yoğunlukla örtülü; tozlu ve heybetli bir yoğunluk ki, bakanlar onun derinliğine iyice sokulamaz, korkar!Tevfik FikretLafawndah’ın ilk albümü Ancestor Boy için verdiği bir röportajındaki “Açıklık bir yaşam sürecidir; ancak hayatımda hiç kimsenin olmadığı bir dönemden geçiyorum. Hiç. Onlarca yıllık sisin içinden çıkıyorum ve bu albüm kesinlikle ilk adımım.” sözlerinin ardından aklıma Tevfik Fikret’in 1908 yılında kaleme aldığı “Sis” şiirinin açılış mısraları geldi. Tevfik Fikret’in Aşiyan’dan yüzünü göstermeyen Boğaz'a fısıldadığı sözler, zaman yolculuğunda soluklanmak istese “Antik geleceğin hikâyesi”ni yazdığını söyleyen Lafawndah, seve seve onları ağırlardı. Bağımsızlığı bir tercih olarak değil, tepki göstermek adına üretim motivasyonunun merkezine yerleştiren Lafawndah, katmanlar arasında dolaşmaktan keyif alan tekil bir yaratıcı vizyona sahip. “Ben bir hikâye anlatıcısıyım. Ve hikâyeleri anlatmak için zorunda olduğum tüm araçları kullanıyorum. Benim için bir diğerine üstün gelen hiçbir araç yok. Hepsi aynı şeye, yani hikâyeye hizmet ediyor.” diyen Lafawndah, evrendeki her sese ve yaşabileceği her deneyime açık. Onun için sona eren her şey, aynı zamanda bir başlangıç. Karşımızda sadece kendisini nasıl aşacağını öğrenmeye çalışan ve bunun hayat boyu sürecek bir yolculuk olduğunu kabul eden bir polimat var.Üç kıtanın mirası: Mısırlı ve İranlı bir ebeveynin çocuğu olarak Fransa'da doğan Lafawndah, çocukluğunun büyük bir bölümünü büyükannesinin evinde sanatçılarla çevrili bir ortamda geçirdi. Büyükanne ve büyükbabasının sevdiği klasik Fars müziğinin eşlik ettiği o yılları “Kuşaklar arası bir ev, disiplinlerarası bir alandı. Etrafta çok sayıda film yapımcısı, yazar, şair ve pek çok sanatçı vardı.” sözleriyle anan Lafawndah, üç kıtanın mirasıyla büyüdü. Ve 10 yaşına gelene kadar kendini ebeveynlerinin onu dünyaya getirmek yerine evlat edindiğine inandırdı. Bu yüzden "Hiçbir yerden geldiğimi hissetmemek, ailem olmadığı anlamına gelmez. Birçok annem, babam, birçok erkek ve kız kardeşim var. Fakat onlar kendim için yarattığım bir soy. Kendi haritamı çiziyorum.“ sözlerinin ardında dimdik ayakta duran bir “yetim” var. Üstelik bu benim değil onun tanımı. Bir okul ödevi sırasında söylediği Jamiroquai’nin Virtual Insanity şarkısı sayesinde kendi sesini keşfeden ve bununla alakalı yarattığı kaygının ilk kez dağıldığını hisseden Lafawndah’ın bugün gururla kimsesiz bir müzik yaptığını söylemek mümkün. Tüm amacı, bulunduğu ortamda bir türlü rahat etmeyen ve asla yerleşmiş hissetmeyen ve ait olmanın tam karşısında duran kendisi gibi yetimlerle bağ kurmak.<figure class="image"><img src="https://images.aposto.com/images-2021-01-14T07:38:55.935Z.jpeg" alt="Lafawndah, Fotoğraf: Eleanor Hardwick"><figcaption>Lafawndah Fotoğraf: Eleanor Hardwick</figcaption></figure><hr>Sanatsal motivasyonlar: Önüne serilen geleneksel motiflerle süslü bir halının üstünde geleceğe doğru yürüyen Lafawndah’ın sanatsal üretim motivasyonlarına daha yakından bakmakta fayda var. Bir noktaya kadar anlaşılır fakat kendini her yönüyle belli etmeyen yaratımlarda bulanan Lafawndah’ın “Boyun eğmeyen sanatsal fikirleri her zaman sevdim. Böyle olduğunda anlamak için ona doğru yürümeniz gerekir. Onun seviyesine gelmeli, saklı tutulan alanları ifşa etmeli, meydan okumalı ve size dokunan kısımları keşfetmelisiniz.” sözleriyle sunduğu gerekçe oldukça yeterli. Lafawndah, şimdiye kadar birleştirdiği noktaların içinden geçmeden hatta onları bükerek istediği şekli vermeden üretimlerini paylaşıma açmadı. Elimizde ona dair ne varsa hepsi içinden çıkardıklarından ibaret. Bu yüzden bir merkezi ya da belli bir hitap kitlesi yok. Aksine herkese açık. Lafawndah, popun kirli bir kelime olmadığını bilen çok dilli bir sanatçı. Nitekim, bu konu hakkındaki görüşünü daha önce "Pop müziğin boktan, macerasız olduğuna ve deneysel olmadığına inanılan eskimiş tanımından nefret ediyorum." cümlesiyle dile getirdi. Çünkü o, Nina Simone gibi seslerin sürtünerek yarattığı güzelliği duyabilen biri.Yetimler için bir yuva: Başta kendisi olmak üzere dünyadaki tüm yetimler için bir yuva yaratmak isteyen Lafawndah, 2014 yılında CONCORDIA adını verdiği bir plak şirketi kurdu. Burası, düzene uymayan, onlardan beklenenlere itaat etmeyen her sanatçının evi oldu. Nitekim Lafawndah’ın kendi adını taşıyan ilk kısaçalarında da CONCORDIA’nın etiketi var. Bugüne kadar pek çok farklı şehirde yaşayan, konuk olduğu kanepenin sıcaklığına asla alışmayan Lafawndah'ın, yaptığı sanatçı iş birlikleriyle ilgili bambaşka bir bakış açısı var. Yaratmak için yalnızlığa ihtiyaç duyan Lafawndah, “Hayran olduğum insanlarla bir şeyler yapmak heyecan verici. Kendimi daha güçlü hissediyorum. Deneyimi daha eğlenceli ve müziği ise daha farklı hâle getirdiği şüphesiz. Kolektif üretimi tek başıma yaratamadığım için değil, beni kendim hakkında bildiklerimden uzaklaştırdığı için seviyorum.” sözlerinden onun birlikte üretim motivasyonunu anlamak mümkün.<figure class="image"><img src="https://images.aposto.com/images-2021-01-14T07:41:03.229Z.jpeg" alt="The Fifth Season"><figcaption>The Fifth Season</figcaption></figure><hr>Folklorik bir hikâye: ”Albüm yapmak, dünyanın dışına çıkmak, tek başına kalmak, içe bakmak ve mümkün olan en güçlü hayatı yaşamak arasında bir dengedir.” diyen Lafawndah, 2019 yılında ilk albümü Ancestor Boy’u plak şirketi CONCORDIA’nın bayrağı altında yayımladı. Albüm için merkezine davulları alan, avangart ses tasarımıyla yaratılmış bir elektronik pop permütasyonu tanımını kullanmak mümkün. Kısa bir ziyaret için Lafawndah’ın hem annesiyle birlikte rol aldığı hem de yönetmenliğini üstlendiği Daddy şarkısının <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmZmZmNWNlNTY4NjBmMDAwOGZmMGY2YSZ1c2VyPTVlNzRlYzJjZTMwMTllNjBlOWMxYzQxYiZhdXRob3I9NWVkOGYwNmZhMGJmNDQxYzI1M2Q0MTA2JnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy55b3V0dWJlLmNvbSUyNTJGd2F0Y2glMjUzRnYlMjUzRG1rLXlkVUtTZVU0"">klibine</a> uğranılabilir. Lafawndah, son olarak geçtiğimiz eylül ayında <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmZmZmNWNlNTY4NjBmMDAwOGZmMGY2YSZ1c2VyPTVlNzRlYzJjZTMwMTllNjBlOWMxYzQxYiZhdXRob3I9NWVkOGYwNmZhMGJmNDQxYzI1M2Q0MTA2JnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRm9wZW4uc3BvdGlmeS5jb20lMjUyRmFsYnVtJTI1MkY0eThWcTJEOW83WDR0VlFPeG9BRjFxJTI1M0ZzaSUyNTNERHNFMEZYaFVTcmlSSUFHZ3AwQnRfUQ=="">The Fifth Season</a> adını verdiği ikinci albümünü gün yüzüne çıkardı. Albüm, her ne kadar dinamik ve bir o kadar da çarpıcı olsa da ışığı ve karanlığı, geçmişi ve geleceği, yaşamı ve ölümü kutlayan folklorik bir hikâye anlatma geleneğine sahip. Unutmayın, karşınızda Björk ve FKA twigs ile yan yana duran bir sonik auteur var.Bu zamana kadar Keşif Sahnesi’ne konuk olan sanatçıların yer aldığı Spotify çalma listemize&nbsp;<a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmZmZmNWNlNTY4NjBmMDAwOGZmMGY2YSZ1c2VyPTVlNzRlYzJjZTMwMTllNjBlOWMxYzQxYiZhdXRob3I9NWVkOGYwNmZhMGJmNDQxYzI1M2Q0MTA2Jmlzc3VlPTVmZjU3NGM1YTMzOTQ1MDAwN2EzNzVmYyZwdWJsaXNoZXI9NWVkM2VjZDZjNWE4NmNjZDFlMjRjYTRhJm5ld3NsZXR0ZXI9NWVjMTgzZmZkNDkzOGIyMTFhMmRkNDJiJnN1YnNjcmliZXI9NWU3M2ViNzVlMzAxOWU2MGU5YzEyMTM4JnNvdXJjZT1lbWFpbCZ1cmw9aHR0cHMlMjUzQSUyNTJGJTI1MkZvcGVuLnNwb3RpZnkuY29tJTI1MkZwbGF5bGlzdCUyNTJGMGl3S2JuRnpNcW8ySTljR1h0MGhkVCUyNTNGc2klMjUzREsxaV9zX3ZhVGN5TDhVMFBrZWlOekE="">buradan</a>&nbsp;ulaşabilirsiniz.

Fars ile ilgili hikayeler