📱Neyi merak ediyoruz? The Guardian'ın öncülerinden olduğu "X göçü" sonrası sosyal medyanın nasıl şekilleneceğini. Quando İçgörü'de Pelin Cengiz'in <a fr-original-style="" href="https://aposto.com/s/the-guardianin-atesledigi-x-gocu-tahtin-varisi-kim-olacak" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">yazısı</a>.📚 Ne okuyoruz? Politika yayınımız Spektrum'da Faik Bulut, 11 yaşında IŞİD tarafından esir alınan Fevziye'nin 10 yıllık yolculuğunu kaleme <a fr-original-style="" href="https://aposto.com/s/sincardan-gazzeye-10-yil-isidin-esir-aldigi-fevziyenin-seruveni" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">aldı</a>.🏛️ Nereleri geziyoruz? Aposto İstanbul'da Fırat Şenol'un yazdığı "Mekanlardan insanlara Beyoğlu pasajları" serisinin ikinci bölümünde Anadolu ve Rumeli <a fr-original-style="" href="https://aposto.com/s/mekanlardan-insanlara-beyoglu-pasajlari-saricazade-ailesi" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">pasajlarını</a>.

Aposto Gündem

<img src="https://images.aposto.com/2024/10/2/1732034125541.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.50" width="550" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><h1 fr-original-style="" style="font-size: 2em; margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Mekanlardan insanlara Beyoğlu pasajları: Sarıcazade Ailesi, Anadolu ve Rumeli</h1>Yazı: <a fr-original-style="" href="https://aposto.com/a/firat-senol" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Fırat Şenol</a>Padişahın mabeyincisi olarak bilinen Ragıp Paşa, İstanbul’da özellikle Beyoğlu ve Moda semtlerinde izler bıraktı. Beyoğlu bölgesine üç han inşa ettirdi. İmparatorluğun yayıldığı üç kıtanın ismi bu hanlara verildi: Anadolu, Rumeli ve Afrika. Bu üç han zaman zaman farklı sokaklara geçit açılmasıyla pasaj olarak anıldı ve İstanbul’un gündelik yaşamı kadar kültürel ortamına da etki etti.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Anadolu Han/Pasajı: 'Sait Faik’in son içkisi'</h2>İmparatorluk'tan Cumhuriyet’e geçişte gündelik yaşamın pratiklerine dair birçok şey değişime uğramış olsa bile İstanbul hanları ve pasajları ilk zamanlarda özelliklerini çok yitirmedi. İstanbul’un ilk barı olarak bilinen, Herr Burch tarafından açılan Brasserie de Londres’de çalışan garsonlar, Beyoğlu eğlence dünyası için ön ayak olmuşlardı. Bu isimlerden Nikolas Balabanis, Anadolu Pasajı içerisinde Brasserie de L’Orient isimli–halk arasında Balabani/Valavani olarak bilinen–mekanı açtı. Burası, dönemin Pera mekanları arasında hem gösterişi hem de pahalılığı ile dikkat çekiyordu. Yüksek tavanları, süs havuzları ve akvaryumları ile ünlü olduğu kadar Arnavutköy istiridyeleriyle de ön plana çıkıyordu.Bu mekana Abdülhamit’in yaverlerinden Gani Bey’i vuran Hafız Paşa’dan Refi Cevat Ulunay’a, Halit Fahri’den sonraki yıllar buradan çıkmayacak olan Peyami Safa’ya kadar birçok farklı meslekten insan uğradı. İstanbul’un bohem dünyasının önemli karakterlerinden İbrahim Çallı da birçok mekan gibi buranın konuklarındandı.Mekan, 1934’te el değiştirdi ve 1950’lerin sonlarına kadar özellikle edebiyat dünyasının önde gelen kalemlerinin toplanacağı bir yer hâlini aldı. Artık “Şark Kafe” ismiyle anılsa bile, birçok insan için özellikle&nbsp;“Anadolu Birahanesi” olarak isim yaptı. Edebiyatımızın önde gelen yazarlarından ve Beyoğlu’nun birçok mekanında izi olan Sait Faik, Burgaz Adası’nda vefat etmeden iki gün önce burada vakit geçirmiş ve arkadaş çevresini bir süre burada toplamıştı.Bu pasajın içinde ayrıca Sultan’ın alışveriş yaptığı gömlekçi Belfast Shirtmaker’s, Pera’nın önemli kumaşçısı Lazaro Franco Meşrufat Mağazası da bulunuyordu. Daha yakın tarihlerde açık Zambo çikolata satan bir dükkan bulunmaktaydı; fakat bu tarihlerden sonra birçok yapı gibi değişime uğradı ve orijinalliği tamamen bozularak bir ayakkabı mağazası tarafından işgal edildi.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Rumeli Pasajı/Han (Cite Roumeli): 'Bir cinayetin izinden'</h2>Rumeli Pasajı, 1894 tarihinde Mabeyinci Ragıp Paşa tarafından inşa edilen anıtsal yapıların başında geliyor. Rumeli Pasajı’nda bir zamanlar, kuaför, piyano akortçusu, restoran, ayakkabıcı gibi meslek grupları bulunuyordu. Neoklasik tarzda inşa edilen yapı, konut amaçlı üç binadan oluşuyor ve zemin katında pasaj yer alıyor. Beş katlı ve üst katlarında apartman dairelerinin yer aldığı pasaj, çamaşırhane ve terasla birbirine bağlanıyor. Zemin katı sıralı dükkanlardan oluşan Rumeli Pasajı’nın üç girişi bulunuyor ve bunlardan İstiklal Caddesi kısmında bulunan giriş süslü ve hareketli cephesiyle dikkat çekiyor. Bir zamanlar tarihi Rebul Eczanesi’nin bulunduğu köşenin en üst kısmında, yüksek bir kasnak üzerine oturtulmuş, yapının şapeline ait bir kubbe bulunuyor. Diğer iki cephe ise Neoklasik ve Neorönesans etkileri gösteriyor ve daha sade biçimde duruyor. Özetle pasaj, iç ve dış cephelerde Barok, Rokoko, Klasik ve Rönesans üsluplarının özelliklerini yansıtıyor. Bu şaşaanın bir nedeni, pasaj inşa sırasındayken Ragıp Paşa’yı yorgun gören 2. Abdülhamid’in, onun bu pasajlar için verdiği emeği fark edip kendisine maddi ve manevi destek sağlaması olabilir. <p contenteditable="false" fr-original-class="custom-button-wrapper fr-deletable" fr-original-style="text-align:center" style="text-align: center; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><a bgcolor="#347d79" color="#ffffff" contenteditable="false" fr-original-class="custom-button-link" fr-original-style="background-color:#347d79 !important;color:#fafbfc !important" href="https://aposto.com/s/mekanlardan-insanlara-beyoglu-pasajlari-saricazade-ailesi?a=customButton" rel="noreferrer" style="background-color: rgb(52, 125, 121) !important; color: rgb(250, 251, 252) !important; text-decoration: none; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">YAZININ DEVAMI</a>

Aposto İstanbul

Yazarımız Mehmet Selahattin bu hafta bizi Beyoğlu’na götürünce biz de gerçekleştirdiği turlarla İstanbul’un, özelde de Beyoğlu’nun hafızasının korunmasına önemli katkılar yapan sanat tarihçisi, araştırmacı ve tur rehberi&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/firatsnl_/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Fırat Şenol</a>’a İstanbul’un eski eğlence hayatı ve hafıza/mekân üzerine birkaç soru sorduk.&nbsp;Bu sayımızda ilk defa (mini) bir söyleşi ile karşınızdayız.&nbsp;1. Hangi yılların Beyoğlu'nda yaşamak isterdiniz? En güzel/eğlenceli dönem sizce hangisiydi, neden?En güzel ve eğlenceli olarak yaklaşamıyorum bu soruya ama sanırım 1917-1923 tarihleri arası olurdu. Beyaz Ruslar’ın İstanbul’a gelişi ve özellikle eğlence kültürüne yeni yaklaşımları oldukça akışkan bir durum ortaya koyuyor. Zira İşgal dönemi yine İstanbul halkının acısı olduğu gibi eğlence kültüründe büyük bir yükselişin yaşandığı yıllar oluyor. Dediğim gibi en güzel ve eğlenceli anlayışını sorgulamadan yaklaştım bu soruya. Belli külliyatlar devam ederken İstanbul ve özelinde Beyoğlu farklı bir külliyatı edinmiş oluyor.&nbsp;2. Malum havalar ısınıyor, yaz geliyor. Bahar ve yaz aylarında insanların eski İstanbul’u da hissedebileceği (plaj, mesire yeri, park, bar gibi) üç eğlence yeri önerir misiniz?&nbsp;Bu anlayışta Beyoğlu üzerinden cevap vermek isterim. Yıllardır konuşulan, son yıllarda popüler bir araştırma ivmesi kazanan bölge. Hafıza/bellek gibi kavramlar eşliğinde tekrar ele alınıyor. Sanıyorum “Urban” ve “Yakup2” gibi mekânları önerirdim. (“Gölge” ne yazık ki pandemi sürecinde kapandı.)Deniz/sahil yaşamı ise bambaşka. Osmanlı batılılaşması/modernizmi olarak birçok araştırmacı tarafından ele alınan 18. yüzyıl sonu-19. yüzyıl başı ve devamlı olarak gösterilen tarihlerde sanatçıların eserlerine baktığımız zaman bir deniz/sahil ve insan ilişkisinin kurulduğunu görüyoruz. Dönemi itibariyle denizle bu kadar iç içe olan toplum günümüzde ne yazık ki özellikle Avrupa yakasında tamamen soyutlanmış durumda. Galataport adı altında yapılan proje her ne kadar denizle kent ilişkisini yansıtan reklamlar ve tanıtımlar yapıyor olsa bile kısa süreye kadar zaten İstanbul halkı bu ilişki içerisindeydi. Anadolu yakası bu çerçeve içerisinde tamamen bağımsızlığını korumuş durumda. O yüzden plaj, sahil gibi mekânlar Anadolu yakasında çabuk ulaşabileceğiniz bir efora sahip.&nbsp;3. Sizi aslında gerçekleştirdiğiniz hafıza turlarıyla tanıyoruz daha çok. Sizce Beyoğlu artık yavaş yavaş hafızasını kaybediyor mu yoksa hâlâ koruyor mu?Hafıza kavramını kullandığımız an itibari ile bir hafıza yarattığımıza inanıyorum. Beyoğlu hafızasını kaybetmedi, aksine yaşananlar ve yaşadıklarımız hatta yaşayacaklarımız kendi hafızasını oluşturuyor. ‘An’ kelimesi ise başlı başına ele alınması gerekilen bir durum. Bazı araştırmacılara göre gündelik yaşamı yok eden bir durumken bazı araştırmacılar “fark edilmeden” yaşanılan ve bütünsel anlamda bakıldığında yıkıcı olarak açıklıyor. Sanıyorum Beyoğlu’nun var olan anını koruyamazsak yıkıcılık başlayacaktır. Burada buna yönelik oldukça kıymetli bir emek var. Mekanda Adalet Derneği yapmış olduğu çalışmada Beyoğlu’nun günümüz hafızasını yakalamaya yönelik bir çalışma gerçekleştirdi.Şüphesiz ki mekânların bir dili var ve Beyoğlu içinde yürürken bunu fark etmeniz için sadece fiziksel anlamda kafanızı hareket ettirmeniz belki de ipuçları peşine düşerek hafızasını kaybetmeyen bir Beyoğlu görebilmenizi sağlar. Her ne kadar geçmiş külliyatını incelesem bile anlık bir Beyoğlu’nu kaçırmak, işte o tam anlamıyla bireyin “Beyoğlu Hafızasını” kaybetmesi olur. Gezi süreci ile uygulanan politikalar ve sonrası Beyoğlu’nun 1990’lardan kalan mekânlarına oldukça zarar verdi. Yeni bir alan olarak Kadıköy’e geçiş yapıldı ve buranın var olan kimliğine ayak uydurmaya çalıştılar.&nbsp;4. Osmanlı ve/veya Cumhuriyet dönemini düşündüğünüzde Beyoğlu’nda (Pera ve Galata çevresi özelinde) en sevdiğiniz ve ilginç bulduğunuz eğlence mekânı hangisi? Bu mekânın hikâyesini kısaca bizimle paylaşır mısınız?Tek bir mekân söylemem oldukça güç. Özellikle İstanbul eğlence dünyası üzerine 8-10 yılı bulan çalışmalarım kapsamında. Ama birkaç mekân söylemem gerekirse mesela 1880’lerden sonra Karaköy Necatibey Caddesi’nde konuşlanan balozların içerisinde bulunan Arkadi Gazinosu. Gerçekten eğlence dünyası için bir mihenk taşı diye bilirim. Bazı araştırmacılar İstanbul’da ilk defa tombalanın burada oynandığını, ilk gazinonun burası olduğunu, sahne sanatlarının ilk kez burada gösterildiğini, ilk defa farklı içki kültürlerinin burada ortaya çıktığını göstermekte. Bu anlamda ilkleri gerçekleştiren bir yer olduğu için oldukça ilgi çekici.Bunun yanı sıra Frederic Bruce Thomas’ın açtığı Maksim Gazinosu. Thomas’ın ölümü sonrası kendisi için “Jazz’ın Sultanı” başlıkları atılıyor. Gerçekten İstanbul’a bu kültürü getiren ve aşılayan bir karakter ve mekân. Biraz daha erken bir tarihe geleceksek 1940/50’li yıllarda Atlas Pasajı içerisinde bulunan Kulis Bar. Jak Deleon’un anlatımın eşsizliği ile birkaç bilgi verebilirim. Sürekli burnu kızarık gezen Aleksandre isimli barmen ve barın düzenleniş biçimi oldukça kıymetli. Ancak daha değerli olanı ise buranın müdavimleri; Aliye Berger, Özdemir Asaf, Amerikalı yazar James Baldwin ve yakın dostu Yaşar Kemal, Sait Faik, Erol Günaydın, Metin Erksan… Saymakla bitmiyor. Hepsinin toplandığı, birlikte vakit geçirdiği ve sosyalleştiği bir mekân. Bu tür eğlence mekânlarını söyleyebilirim.Son olarak ise hafıza, bireyin tatmini olduğu gibi öncelikle şaşırdığı ve daha sonra şaşırttığı bir haz. Sanıyorum hafıza ilk olarak şaşırmaktan başlıyor.&nbsp; <a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/firatsnl_/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">https://www.instagram.com/firatsnl_/</a><a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/mekanlarinsanlar/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">https://www.instagram.com/mekanlarinsanlar/</a>

Fırat Şenol ile ilgili hikayeler