David Zipper’ın <a fr-original-style="" href="https://www.bloomberg.com/news/articles/2025-01-23/us-pedestrian-study-we-re-walking-faster-hanging-out-less?srnd=phx-citylab" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">makalesine</a> göre yeni bir araştırma, Boston, New York ve Philadelphia’daki yayaların eskisine kıyasla daha hızlı yürüdüğünü ve sokakta daha az vakit geçirdiğini gösteriyor. Ulusal Ekonomik Araştırmalar Bürosu tarafından yayımlanan çalışma, 1980 ve 2010 yılları arasındaki video kayıtlarını yapay zekayla analiz ederek, şehirlerdeki sosyal etkileşimlerin nasıl değiştiğini ortaya koyuyor. Bu değişimin arkasındaki nedenler tam olarak bilinmese de araştırmacılar birkaç faktör üzerinde duruyor. Gelir seviyelerinin artmasıyla birlikte bireyler, zamanlarını daha dikkatli yönetmeye başladı ve bu da sokakta vakit geçirmeyi daha az öncelikli hale getirdi.Daha hızlı, daha yalnız: Araştırmacılar, 1980 ve 2010 yılları arasında yayaların ortalama %15 daha hızlı yürüdüğünü, kamusal alanlarda geçirilen sürenin ise yarıya düştüğünü tespit etti. İnsanlar artık grup olarak daha az vakit geçiriyor ve daha az yüz yüze sohbet ediyor. Sokaklar, buluşma noktası olmaktan çıkıp sadece bir yerden bir yere gitmek için kullanılan rotalara dönüşüyor.Dijital sosyalleşme ve üçüncü mekanlar:&nbsp;Aynı zamanda, cep telefonlarının yaygınlaşmasıyla sosyal etkileşim büyük ölçüde dijital ortama taşındı ve insanlar fiziksel olarak bir araya gelmek yerine çevrimiçi sohbet etmeyi tercih etmeye başladı. Bununla birlikte, eskiden ücretsiz olarak kullanılan kamusal alanlar yerini, belirli bir bedel karşılığında oturulabilen kafeler ve özel mekanlara bıraktı. Bu da insanların sokakları sosyal alanlar olarak kullanma alışkanlığını giderek azalttı.Şehir planlaması: Araştırma, yalnızca araç trafiğini azaltmanın sosyal etkileşimleri artırmaya yetmediğini gösteriyor. Boston Downtown Crossing 1978’den beri trafiğe kapalı olmasına rağmen, sosyal etkileşim oranları düşmeye devam etti. Bunun sebeplerinden biri oturma alanlarının kaldırılması olarak görülüyor.Ne düşündük: Şehirlerin temelinde rastlantısal karşılaşmalar, etkileşimler ve fikir alışverişi var. Ancak insanlar artık kamusal alanlarda daha az duraklıyor ve daha az sosyalleşiyor. Kamusal alanların canlılığını koruyabilmesi için yaya dostu düzenlemelere daha fazla önem verilmesi gerekiyor. Şehirler, yalnızca bir yerden bir yere giderken kullandığımız ulaşım ağlarından ibaret değil; toplulukların geliştiği, fikirlerin doğduğu ve sosyal bağların kurulduğu yerler olmaya devam etmeli.

Soli

ABD’deki yeni bir araştırmaya göre şehirlerde yayalar daha hızlı yürüyor ve daha az sosyalleşiyor. Teknoloji mi suçlu, yoksa kamusal alanlar mı yetersiz?

Sokakta vakit geçirmek tarihe mi karışıyor?

<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Sürücüsüz taksi ağı toplu taşıma sisteminin dostu olabilir mi?</h2>MobiliteDavid Zipper’ın <a fr-original-style="" href="https://www.bloomberg.com/news/articles/2024-10-24/robotaxis-aren-t-going-to-help-save-public-transportation?srnd=phx-citylab" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">makalesine</a> göre Alphabet Inc.'in sürücüsüz taksi birimi Waymo, kısa süre önce San Francisco Körfez Bölgesi’ndeki toplu taşıma sistemindeki aktarma duraklarına bağlanan yolculuklar için 3 dolarlık bir promosyon başlattı. Bu adımı temiz ve erişilebilir ulaşım vizyonunun parçası olarak tanıtsa da bu adımla ilgili soru işaretleri sürüyor. Sürücüsüz taksi ve toplu taşıma kullanımı arasında bir veri bağlantısı olmadığından, yolcuların sürücüsüz taksi yolculuğundan sonra gerçekten toplu taşımaya bineceğini garanti etmiyor. Körfez Bölgesi'ndeki ulaşımdan sorumlu kurum BRAT’ten bir sözcü, yerel toplu taşıma kurumlarının bu yeni girişimden haberdar edilmediklerini, bu yüzden artan araç hareketliliği için hazırlıklı olmadıklarını belirtti.Geçmiş denemeler: Benzer ulaşım girişimleri çoğunlukla başarısız oldu. 2016’da Florida, St. Petersburg'da duraklara yapılan yolculuklar için 5 dolarlık bir indirim kampanyası günlük 40’tan az kullanıcı çekti. Körfez Bölgesi'nde yapılan diğer bir çalışma, paylaşımlı yolculuk servislerinin toplu taşımanın yalnızca %0,4'ünü oluşturduğunu gösteriyor. Yüksek ücretler ve yoğun istasyonlar dışında araç bulma gibi lojistik sıkıntılar, toplu taşıma ile entegre yolculukları cazip olmaktan uzaklaştırıyor.Trafik sorunları:&nbsp;Uber ve Lyft gibi paylaşımlı ulaşım türleri gibi, sürücüsüz taksiler de deadheading olarak bilinen yolcusuz yapılan seferler nedeniyle trafiği kötüleştirme riski taşıyor. San Francisco’da, 2010-2016 yılları arasında paylaşımlı taksiler, şehirdeki trafik sıkışıklığındaki artışın önemli bir nedeniydi. Diğer yandan, otobüslere ayrılan özel şeritlerin eksikliği gecikmelere sebep olarak toplu taşımanın daha az tercih edilir hâle gelmesine yol açıyor. Böylece, sürücüsüz ya da özel araçlara yönelim kaçınılmaz görünüyor.Greenwashing meselesi:&nbsp;Waymo'nun kampanyası, toplu taşımaya dair çevreci bir imajı benimsemeyi hedeflese de geçmiş deneyimler sürücüsüz taksilerin toplu taşımaya katkı sağlamaktan ziyade yolcuları kendine çekeceğini gösteriyor. Sürücüsüz endüstrisinin "yeşil" duruşunun, aslında toplu taşımaya zarar verebilecek niyetlerin üzerini örtmesi de soru işaretleri uyandırıyor.<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;"><h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">New York Şehri’nin tarihî semtinden son et tedarikçileri de ayrılıyor</h2>Barınma kriziMagdalena Del Valle’nin <a fr-original-style="" href="https://www.bloomberg.com/news/articles/2024-10-28/nyc-meatpacking-district-loses-last-meatpackers-in-housing-deal?re_source=postr_story_0" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">haberine</a> göre, New York Şehri’nin ikonik Meatpacking Bölgesi'ndeki son et pazarı Gansevoort Market Inc., bölgenin yeniden dönüşüm planı kapsamında kapanıyor. Little West 12th Street’de yer alan ve yedi et tedarikçisini barındıran bu yüzyıllık kooperatif, kira sözleşmesini erken sonlandırıyor. Yerini, toplu konut projeleri, kamusal alanlar ve Whitney American Art Museum için planlanan ek binalar alacak.Yeni planlar:&nbsp;Proje kapsamında, yarısı uygun fiyatlı konut olmak üzere 600 yeni konut birimi, 11.200 metrekarelik kamusal alan ve Whitney ile High Line için 45 bin metrekarelik ek bir alan oluşturulması planlanıyor. Whitney Museum bu alan için öncelikli hakka sahip ve burada yeni bir galeriyle eğitim alanları açmayı hedefliyor.Bir dönemin sonu: Endüstriyel kökene sahip Meatpacking, lüks perakende ve kültür merkezlerine ev sahipliği yapmaya doğru evrilirken Gansevoort Market Başkanı John Jobbagy’e göre, nesilden nesile geçen işletmelerin çoğu daha modern altyapılı tesislere taşınmayı bir süredir düşünüyordu. Jobbagy, bu değişimin bölgenin ihtiyaçlarıyla uyumlu olduğunu belirterek “Şehrimiz gelişiyor ve burada New Yorklular için yeni konutlar, kamusal alanlar ve daha fazlasını görmek için sabırsızlanıyoruz,” dedi.<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;"><h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Edinburg’un kiralık tenement (apartman) daireleri, modern şehir konutları için bir model olabilir mi?</h2>Barınmaİngiltere'nin şehirlerinde müstakil evler ön plandayken İskoçya, tarihi boyunca Avrupalı komşuları gibi "apartman" yaşamını tercih etmiş. Bunun en güzel örneği ise Edinburg. Robert Bevan’ın <a fr-original-style="" href="https://www.bloomberg.com/news/features/2024-07-19/edinburgh-tenements-are-scotland-cities-iconic-home-designs?srnd=phx-citylab" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">makalesine</a> göre, hem soyluları hem de işçi sınıfını barındıran, çok katlı kiralık tenement&nbsp;daireleri şehrin kimliği ve şehir yaşamına dair kalıcı bir model olarak karşımıza çıkıyor.Orta Çağ kökleri: Tenement kültürünü, Edinburg’un eşsiz coğrafyası ve tarihi şekillendirdi. Eski bir volkanik kayanın dik yamaçlarına kurulu ve tepede Edinburg Kalesi ile taçlanan şehir, sınırlı alan nedeniyle yatay değil, dikey büyüdü. Orta Çağ'da aristokratlar ve tüccarlar, kalenin ve Holyrood Sarayı’nın etrafındaki tenement dairelerine yerleşti.Siyasi dönüşüm:&nbsp;1603'te İskoçya'da kraliyet Londra’ya taşınınca, şehrin önde gelenleri de peşlerinden giderek Old Town’da yer alan tenement dairelerini terk etti. 1707’deki İngiltere ile birleşme sonrası Old Town gözden düşerken “Auld Reekie” (Eski Pis) adıyla anılmaya başlandı. Burası zamanla aşırı kalabalık, kirli ve havasız bir kent görünümü aldı.Aydınlanma ve yenilenme: İskoç Aydınlanması dönemiyle Edinburg yeniden canlandı. Şehirde büyük ve ferah dairelerin yer aldığı New Town’da yeni bir tenement ağı inşa edildi. Bu dairelerde geniş holler, salonlar ve double upper denilen çift katlı, şık daireler bulunuyordu. Böylece farklı ve daha zarif yaşam alanları ortaya çıktı.Victoria Dönemi ve evrim: Tenement tasarımı Victoria döneminde değişerek İskoç Baronluğu stilinde, çıkma pencereli ve süslemeli yeni binalarla zenginleşti. İşçi sınıfı için de daha sade ama geniş modeller inşa edilmeye başlandı. Yeni tasarımlar, daha iyi havalandırma ve hijyen uygulamalarıyla desteklendi.&nbsp;Modern miras: Bugün Edinburg’daki tenement&nbsp;daireleri oldukça rağbet görüyor. Şehrin New Town bölgesindeki şık tenement daireleri varlıklı sakinleri kendine çekerken eski işçi mahalleleri de gentrification yani soylulaşma sürecine girdi. Bu daireler, kompakt ve ferah yapısıyla Birleşik Krallık’ta yüksek yoğunluklu, alçak katlı kent yaşamına sürdürülebilir ve insani bir model olarak ilham vermeye devam ediyor.

New York Şehri’ndeki Meatpacking’e ismini verenlerin yok oluşu. Edinburg'daki "tenement"lar, şehirlerdeki konut projeleri için bir referans oluşturabilir mi?

David Zipper ile ilgili hikayeler