İklim krizi dünyanın önündeki en büyük risklerden biri. Sanayi devriminden bu yana gezegenin sıcaklığının artmasına sebep olan ve her geçen gün etkilerini artıran küresel ısınma, dünya çapında büyük kayıplara yol açıyor ve gelecekte yaşanabilecek olası doğal felaketlerin kapısını aralıyor.&nbsp;Dünya Ekonomi Forumu, 1998 - 2017 arasında artan sıcaklıklar nedeniyle 166 bin insanın hayatını kaybettiğini söylüyor. Dünya Sağlık Örgütü ise 2030 - 2050 yılları arasında iklim krizi nedeniyle yılda 250 bin insanın hayatını kaybedebileceğini ifade ediyor.&nbsp;Krizin ekonomik etkileri konusunda da birtakım çarpıcı tahminler mevcut. Geçtiğimiz günlerde “Aquanomics” başlıklı bir rapor yayımlayan GHD Group, iklim krizi nedeniyle oluşan sel felaketlerinin, dünya ekonomisine 2050 yılına kadar 5,6 trilyon zarar verebileceğini tahmin ediyor. Sigorta sektörünün devlerinden olan Swiss Re ise iklim krizi kaynaklı felaketlerin 2050 yılına kadar ekonomiye toplam 23 trilyon dolarlık&nbsp;zarar verebileceğini düşünüyor.&nbsp;Devletler elbette ki böyle bir zararı göze almak istemiyor ve bu konudaki faaliyetlerini olabildiğince genişletmeye çalışıyor. 1997’de imzalanan Kyoto Protokolü, 2015 yılında imzalanan Paris İklim Anlaşması, Avrupa Yeşil Mutabakatı ve Çin ile ABD arasında imzalanan COP26 bunlara birer örnek olarak gösterilebilir.&nbsp;<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Bir çözüm yolu: Karbon Ofsetleme</h2>Bu konuda uygulanan makro tedbirlerin yanı sıra, şirketler ve bireyler bazında uygulanan birtakım mikro çözümler de mevcut. Örneğin, yüksek karbon emisyonuna sahip üretimleri olan şirketler ya da küresel ısınma konusunda bir payı olduğuna inanan bireyler, karbon salımlarını dengelemek adına karbon ofsetleme yapabiliyor.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Nedir? Karbon ofsetleme bir nevi, harcadığınız karbonun ücretini ödeme yöntemidir. Bu yöntemle firmanın veya bireyin gerçekleştirdiği karbon emisyonu, belirli şirketlerce hesaplanıyor ve ölçülen karbondioksit miktarınca kendilerine bir ücret çıkarılıyor. Ödenen bu ücretlerle ise genellikle gelişmekte olan ülkelerde yer alan yenilenebilir enerji projeleri gibi çevre dostu tesislere yatırım yapılarak, firmanın veya bireyin doğaya verdiği zarar dengelenmeye çalışıyor. Böylece yüksek karbon emisyonuna sahip firmalar ve karbon ayak izi yüksek olan bireyler, gezegene karşı “sorumluluklarını yerine getirdiklerini” hissedebiliyorlar.&nbsp;</li></ul>Karbon ofsetleme yaparak kendilerini “karbon nötr” olarak adlandırmak isteyen firma veya bireyler, belirli şirketler aracılığıyla salımına sebep oldukları 1 ton karbondioksit başına 3-6 dolar arasında bir fiyat ödeyerek bunu gerçekleştirebiliyorlar. The Guardian tarafından yapılan bir hesaplamaya göre Birleşik Krallık’ta yaşayan ortalama bir aile, 45 sterlin ödeyerek yıllık elektrik ve doğal gaz kullanımından kaynaklanan karbon salımını nötralize edebiliyor.&nbsp;Karbon ofset piyasasının günümüzde 40 - 120 milyar dolar arasında bir değere sahip olduğu tahmin ediliyor. Piyasa, yeni şirketlerin “net-sıfır emisyon” hedeflerini açıklamalarıyla birlikte de büyümesini sürdürüyor. Yayımlanan raporlara göre 2020 itibarıyla, 1100’den fazla firma, 2050 yılına kadar net sıfır emisyona ulaşma hedefi ilan etmiş durumda ve bu firmalar bunun için karbon ofsetleme yöntemini kullanıyor.Bütün bunlara rağmen karbon ofsetleme konusunda beklentilere ulaşılabilmiş değil. İstatistiklere göre küresel karbon emisyonunun yalnızca %0,8- %1’lik kısmı ofset ediliyor. Emisyonların her geçen gün arttığını ve ofset projelerinin etkinliğe ulaşabilmek adına zamana ihtiyaç duyduğunu düşünürsek, karbon ofsetlemenin etkili olmak adına önünde çok yol var gibi görünüyor.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Eleştiriler</h2>Karbon ofset piyasası ile ilgili pek çok olumlu yorum bulunsa da birtakım eleştiriler de elbette ki mevcut. Bazı kişi ve kuruluşlar bu işlemin etik bir yanının olmadığını ve bunun bir çeşit “günah çıkarmaya” benzediğini düşünüyor. Bazı insanlar ise bunun tamamen bir “kandırmaca” olduğunu iddia ediyor.Konu hakkında bir yazı yayımlayan Greenpeace, “Ağaç dikmek, azalan karbon emisyonlarının yerini alamaz” ifadelerini kullanıyor. Greenpeace müşterilerine karbon ofsetleme adına ağaç dikme seçeneği sunan Heathrow Havalimanı ve Easyjet firmalarını örnek vererek, yeni dikilen bir ağacın vaat edilen karbon azaltma kapasitesine ulaşması için 20 yılın geçmesi gerektiğini ve bu süre içinde bu ağacın zarar görerek, projenin tamamen boşa gidebileceğini belirtiyor. Greenpeace yazıda “Karbon ofset planları aslında PR planlarıdır” diyor.Bir çevre aktivisti olan George Monbiot ise, karbon ofsetleme işlemini “günah çıkarmak” için kiliseye bağış yapma sürecine benzetiyor. Monbiot konuyla ilgili; “Suçlu vicdanımız yatıştı, SUV'larımızı doldurmaya ve uçaklarla çevreye verdiğimiz zarar hakkında en ufak bir endişe duymadan dünyayı dolaşmaya devam ediyoruz” ifadelerini kullanıyor.Konuya ilişkin ilginç bir eleştiri de mizah amaçlı kurulan “CheatNeutral” isimli internet sitesinden geliyor. Ana fikrini “Sevgilinizi aldatmanız durumunda, siteye belirli bir ücret ödeyerek sevgilisini aldatmayacak bir insanı fonlayabilir ve böylece vicdanınızı rahat tutabilirsiniz” olarak açıklayan sitede ayrıca, "CheatNeutral, başka birine sadık kalması ve aldatmaması için fon sağlayarak aldatmanızı dengeler. Bu yaşadığınız acıyı ve mutsuzluğu nötralize ederek, sizi temiz bir vicdanla baş başa bırakır” ifadeleri yer alıyor.

Aposto Gündem

Pek çok firma "net-sıfır emisyon" hedefine ulaşmak adına karbon ofset yöntemini kullanıyor. Peki, karbon ofsetleme ne anlama geliyor?

Karbon ofsetleme: Geleceğe iyilik mi, günah çıkarma mı?

Geçen hafta gündem bölümümüzde sizlerle paylaştığımız, Dünya Ekonomi Forumu’nun (World Economic Forum/ WEF) hazırlamış olduğu “Circular Trailblazers” raporunu sadece haber olarak tutmak istemedik. Bu nedenle bu hafta siz değerli döngüsel ekonomi meraklılarına bu raporla ilgili kısa bir analiz yazısı hazırladık.&nbsp;&nbsp;Takip edenlerin bileceği gibi WEF döngüsel ekonomi konusunda oldukça aktif olarak çalışmalar gerçekleştirmekte ve konu ile alakalı örnek alınabilecek raporlar ve yol haritaları hazırlayarak dönüşüme ön ayak olmaya devam ediyor.&nbsp;Döngüsel ekonomiyi yaratabilmek adına yenilikçi, olağan süreçlere tamamen farklı noktalardan bakılarak ortaya çıkartılmış çözümler gerektiği aşikâr. Bu çözümleri döngüsel tasarımlar ile harmanlayarak tedarik zincirinden üretime, lojistikten ulaşıma hayatın birçok farklı alanında kullanabiliriz. Yeni iş modellerinin artık lineer süreçlere değil, tamamen döngüsel süreçlere uygun olarak yaratılmasına yönelik çalışmalar bir hayli arttı. Yeni iş modellerini döngüsel süreçlere göre hazırlayan erken aşama girişimler bu değişim için çok çabalasa da yeterli etkiyi yaratmakta güçlük çekiyorlar. Diğer taraftan çok uzun yıllardır lineer süreçlerle çalışan büyük firmalar ise tüm süreçlerini değiştirme konusunda ne yazık ki lineer süreçlerin tabiri caizse ‘hantallığına’ yenik düşerek, değişime ayak uydurmakta zorlanıyorlar. Bu noktada rapor bizlere “circular trailblazers” olarak adlandırdıkları benim ise bu yazıda “döngüsel öncüler” olarak bahsedeceğim tam aradaki paydaşları sunuyor. Döngüsel öncüler, yeni ama güçlü iş modelleri ile halihazırda fark yaratmaya başlamış, artık erken aşama girişim olarak değil tamamen büyümeye odaklanıp büyük etkiler yaratan şirketler olarak düşünülebilir. Bahsettiğimiz döngüsel öncüler, sadece kendi yenilikçi iş modellerini büyütmekle kalmayıp aynı zamanda buldukları inovatif çözümler sayesinde döngüsel ekonomi alanında herkesin faydalanabileceği taze fikirler bulunmasına da zemin hazırlıyor.&nbsp;Raporda en çok dikkat çeken nokta, “döngüsel öncü” denebilecek girişimlerin ortak özellikleri ve bu girişimlerden öğrenilebilecek dersler ile öncülerden biri haline gelmek için hangi taktiklerin kullanılabileceğine dair yol haritası. Gelin raporda belirtilen beş ana taktiğe beraber bakalım.&nbsp;&nbsp;-Hikâye anlatımıRaporda bahsedilen hikaye anlatımı yaratılan değerler ve bu değerlerin ortaya çıkarttığı ya da çıkartabileceği potansiyel etkilerle ilgili paylaşımlara odaklanılması ile ilgili. Hikayemizi paylaşmak başkaları için ilham olabileceğini asla unutmamalıyız.&nbsp;&nbsp;-Yüksek hedefler belirlemekSadece daha çok para kazanmak amacı olan bir şirketin bir değer yaratmaya çalıştığını genelde çok az insan düşünür. Bu nedenle raporda, yüksek standartlar belirlemenin, asıl amacın kârdan ziyade büyük bir etki yaratmak olduğunu açıkça belirtmek gerektiği öne sürülüyor. Sürdürülebilirliğin asıl amaç olduğu bir şirketin adımlarını da bu amaca göre attığını gördüğümüzde hepimiz kâr amacının görmezden gelebiliriz sanıyorum.&nbsp;-İç görü paylaşımıDöngüsel öncülerin, teknolojik veya yapısal bilgilerini sektörle paylaşmalarının önemli olduğuna dikkat çekiyor rapor. Bu tarz öncü girişimlerin, pazarda sadece kendi paylarını büyütmek yerine, pazarın tamamını büyütecek, yeni büyük oyuncuların pazara girmesine imkân sağlayarak, pazarın kendisini büyütmenin önemine odaklanması gerektiğinin altı çiziliyor. Bu büyümenin de bilgi paylaşımı ile mümkün olacağı vurgulanmış.&nbsp;-İş birlikleri başlatmakDöngüsel öncülerin pazarı ve sistemi kendi başlarına değiştirmesinin zorluğuna odaklanan bu madde, bahsedilen öncü girişimlerin iş birliklerine odaklanarak çok farklı alanlardan gelecek desteklerle büyümeye ve farklı bakış açılarına sahip olmaya odaklanmalarını öneriyor.&nbsp;-Kamu politikalarına dokunmakİş birlikleri maddesi ile bağlantılı olarak, döngüsel öncülere, iş birlikleri ve güçlü konsorsiyumlar ile güçlü etki yaratacak adımlar atmaları gerektiğini ve kamu politikalarını direkt olmasa da farklı noktalardan dokunarak değişmelerine ön ayak olacak şekilde stratejiler geliştirmelerini öneriyor.&nbsp;WEF bu raporda döngüsel ekonomiye geçiş sürecinde en büyük etkiye sahip olacak en önemli paydaşlardan olan girişimlere 5 ana taktik sunuyor ve aslında biraz düşündüğümüzde bu taktiklerin hepsi çok kolay uygulanabilir ve etkileri beklenenden çok daha fazla olabilir. Global şirketlerin, girişim hızlandırma programlarının ve yatırımcıların en çok destek olması gereken bu tarz girişimler sayesinde döngüsel ekonomiye geçiş çok daha kolay olacaktır. Zaten özellikle girişimcilik ekosistemine aşina olanların bileceği gibi özellikle girişim hızlandırma programları, sürdürülebilir iş modelleri özelinde farklı projelere odaklanmış durumda. Aynı zamanda kendi çalışanları içinde veya dışarıdan başvuru toplanarak yapılan özel projeler de bu tarz yenilikçi fikirlerin uygulanması için bazı büyük şirketlerin gündeminde. Tüm paydaşların gereken sorumluluğu alıp, döngüsel ekonomiye uygun fikirlere destek olması, değişimin çok daha kolay olmasına olanak verecektir.&nbsp;Bu konu ile ilgili görüşlerinizi, özellikle girişimcilik ekosistemi ve döngüsel ekonomik yapılar ile alakalı yorumlarınızı bizlerle paylaşmayı unutmayın. Raporun tamamına <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTYwMDg1ZmExZWQzYzM4MDAwNjQ2Yjk4MyZ1c2VyPTYwMDA0N2Q0NTY4NjBmMDAwODAwMmZjZiZhdXRob3I9bnVsbCZ1cmw9aHR0cHMlMjUzQSUyNTJGJTI1MkZ3d3cud2Vmb3J1bS5vcmclMjUyRndoaXRlcGFwZXJzJTI1MkZjaXJjdWxhci10cmFpbGJsYXplcnMtc2NhbGUtdXBzLWxlYWRpbmctdGhlLXdheS10b3dhcmRzLWEtbW9yZS1jaXJjdWxhci1lY29ub215"">buradan</a> ulaşabilirsiniz.

Dünya Ekonomi Forumu ile ilgili hikayeler