Pandeminin ilk ayları. Aşırı yıkamaktan dolayı ellerimin üstünde hâlâ belli belirsiz kızarıklıklar var. Olağandışı durumlarda aşırı kelimesinin pek bir anlamı yoktur. O günlerde bana sorsan evimde yaptığım her şey normaldi. Tüm dünya düzeni tepe taklak olurken bile. Senelerce ertelediğim sporu biraz can sıkıntısı, daha çok da can korkusundan dolayı haftada beşe çıkarmıştım. Bir yandan sabahları güne nefes egzersizleri ve meditasyonla başlamayı rutin hâline getirmiştim. Varlığımdan rahatsız olan bir dünyada, kendimi içine yerleştirebileceğim boş bir alan. O şekilsiz şekillerin içinden geçip boşlukta kendimi bulmam için de köşeli ruhumu esneten müzikler vardı. Genelde sözsüz olanlar. O günlerde dinlediğim şarkılardan <a fr-original-style="" href="https://open.spotify.com/playlist/2a5rk9wEAn6UxIqY9A3dcQ?si=53dda3917cd94d98" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Bugünlerin Sabahları</a> isimli bir çalma listesi hazırlamıştım. Daha çok kendime yazdığım bir reçete gibiydi. Var olmayan bir hastalığın hiç bitmeyecek tedavisi için.Bilmemenin karşısına belirsizliğin, hareketsizliğin yanına çürümenin geçtiği bir çağda duraksayabilme ve kendini iyileştirme zorunluluğu anaakım kültürde etkin bir alana sahip. Gündelik uğraşlardan büyük zaferler çıkarmanın yanında verimlilik kıskacında sığ sularda boğulmama telaşı hakim. Bu da çoğu zaman niteliği arka plana atarak temel amaçların önceliklendiği bitiş çizgisine varmayı hedef hâle getirdi. Değerlendirme ortadan kalktığı anda tüketim de eylemden ziyade bir yaşam fonksiyonuna dönüştü.Bir kimlik ve ait hissettiğimiz bir zamanPeki bunlar neden muhtemelen bir müzik içeriğine dönüşecek yazının ilk paragraflarında senin karşına çıktı? Ses ve müzik arasında ayrım yapmaya başladığımızda, kendimize müzik aracılığıyla bir kimlik ve ait hissettiğimiz bir zaman atadık. Bu durum topluluklara dönüşecek kadar ileri gitti. Ancak modernleşmenin ve bireyselleşmenin altın çağında müzik yeniden belli belirsiz seslere dönüşmeye başladı. Müziğin etiketlenip listelenebilir olması, ona ait türlerinin ve beraberindeki alt kültürlerin dibini kazıdı. Bu da yeni seslerin üretimini azaltmanın yanı sıra dinlediğini tanımlamayı bile zorlaştırdı. Tüm bu insani gereksinimlerin ardına geçtiğimizde ambient’ın, bu yazı için sözsüz müziğin, kayda değer bir yükselişi var. Bu yükseliş ana karadan bakınca bir yardım fişeği, bizzat içindeyken ise bir eğlence gösterisi.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2023/1/5/1675418298078.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="2.01" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Bir eğlence gösterisi | Tasarım: Esra YaparMesele sadece odaklanmak, yaratıcılığı arttırmak, uyumak, meditasyon yapmak, stresi azaltmak ya da verimliliği yükseltmekten mi ibaret? Büyük çoğunlukla evet. Müzik, az önce bahsettiğim şişelenmiş amaçlar için bir tıpa görevinde. Biraz daha açacak olursam; bilinç dışının bizi hazırlıksız yakalayarak dikkatimizi dağıtmasını engellemek için bir gürültü. Evet doğru okudun. Gürültü. Kimliği çok da önemli olmayan sesler kümesi. Elbette yapılan işin monotonluğu ve yaratıcılığına göre bu gürültüyle etkileşimimiz artsa da beynimizin tercihi, tahmin edilebilirlikle kaotiklik arasındaki bir noktada buluşmak.Seni seçtim ruh hâlimBiraz da sayılar konuşsun. <a fr-original-style="" href="https://csuglobal.edu/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">CSU Global</a> adına OnePoll tarafından yürütülen bir araştırmada katılımcıların yüzde 60’ı arka planda müzik açıkken daha iyi ders çalıştıklarına inanıyor. Amerika’da her üç kişiden ikisi çalışırken müzik dinliyor. Ankete katılanların çoğu (%89) müzik dinlerken işte daha üretken hissettiklerini ve bu durumun kendilerini daha fazla çalışmak için motive ettiğini (%84) söylüyor. Dinledikleri müzik türleri arasında klasik müzik zirvede. Bununla birlikte doğa seslerinin %30 ve gündelik hayattan seslerinin %26’lık tercih oranına sahip olması müzikten öte ses ihtiyacını net bir şekilde gösteriyor. Yine aynı araştırmada karmaşıklık seviyesi farklı olan görevler arasında tercih edilen müzik türleri net bir şekilde değişkenlik gösteriyor. Bu da insanların müziği amaçlarına hizmet edecek şekilde eşleştirdiğini kanıtlıyor. Üstelik bunun için çok iyi bir yardımcıya da sahipler: Çevrimiçi müzik servisleri.En baştan söyleyeyim. Burada çevrimiçi müzik servislerini sunum formatları üzerinden eleştirme amacında değilim. Ancak farklı ruh hâllerine eşlikçi ve temel eylemlerine destekçi olan çalma listelerinin ambient müzik için daha önce hiç olmayan bir pazar teşviki yarattığı da bir gerçek. Oluşan iştah ve dinlenme sayıları üzerinden gelen anlık bildirim, üreticileri etkiledi ve tetikledi. Ortaya Brian Eno’nun yarım asırdan fazladır süregelen müzikal katılığı ve teorik titizliğinden ayrışan, yatıştırıcı ses motiflerinin ağırlık kazandığı ve genellikle rahatlamaya yardımcı olmak için üretim yapan uygulayıcılar çıktı. Spotify’ın en popüler ruh hâli çalma listelerinin birçoğu, büyük ölçüde adına çok az kayıtlı parça olan dinleme servisleri dışında çevrimiçi varlığı olmayan bir topluluk oluşturdu. Birbirleriyle ve dinlecileriyle iletişimi olmayan, bağlamdan uzak bir topluluk.<img src="https://images.aposto.com/2023/1/5/1675418381285.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="2.51" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Spotify'da huzur dolu bir çalma listesiDerdime derman çalma listeleriBasit bir araştırmayla Spotify’daki çalma listelerinden Peaceful Piano’nun 6.8 milyon, Deep Focus’un 3.8 milyon, Brain Food’un 3.6 milyon, Deep Sleep’in 1.8 milyon ve Ambient Relaxation’ın 1.2 milyon takipçisi olduğu bilgisine erişmek mümkün. Bu yüksek takipçili listelerin etrafında bir ekonomi yaratıldığını söyleyebiliriz. Listeye giren şarkılar kısa sürede milyon dinlemeleri geçiyor. Bu da sanatçılar için az da olsa bir gelir demek. Diğer yandan dinlediği müziğin yaratıcısını merak edenler sayesinde ve niş üretimleri sebebiyle anaakımın dışında kalan pek çok müzisyen daha fazla görünür hâle geldi. Amaçlarının bu olmadığı kesin. Ancak ambient müziğe çok az ilgisi olan veya hiç ilgisi olmayan dinleyicilere, bitkilere iyi gelen çalma listesi altında harika kompozisyonlara sahip kayıtların sunulması fikrinden sadece ben eğleniyor olamam.<img src="https://images.aposto.com/2023/1/5/1675418452256.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.52" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Space Afrika | Kaynak: truantsblog.comŞayet çalma listesi yerine beğenilerine göre müzikle etkileşime geçmeye istekliysen ambient etiketi altında heyecanlanacak gelişmeler de var. Space Afrika, Huerco S, Emily A. Sprague, H. Takahashi ve 2021 yılında “<a fr-original-style="" href="https://aposto.com/s/yerin-kulagi-var-kmru" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Yerin kulağı var</a>” olarak tanıttığım KMRU, vitrine çıkardığım örnekler. Kuşkusuz çok daha fazlası var. Bu isimlerin ortak özelliği modern yaşamın stresini yatıştırmaya çalışmak yerine onu yansıtmayı tercih etmeleri. Brian Eno’nun açtığı yoldan özgünlüklerine doğru koşan bu sanatçılar, steril ve güzel paketlenmiş seslerin tam karşısında varolanın izinden gidiyor. Bu da dinlenilen müziği işitsel bir stres topu yerine, eyleme dönüşen ve kişisel gerçekliğinle yüzleştiren bir esere dönüştüyor. Ne mutlu ki öyle.“Evinden çıkman gerekmez. Masandan kalkma ve dinle. Hatta dinleme, yalnızca bekle. Hatta bekleme bile, tamamen sessiz ve yalnız ol. Dünya, maskesini düşüresin diye, gelip kendini sunacaktır sana, başka türlü olamaz; kendinden geçmiş bir halde kıvranacaktır önünde.”&nbsp; - KafkaMüziğin hikâyesinde ısrarSes engelleme özelliği açık olan kulaklığımı çıkardım. 1 metre karelik yaşam kapsülümden aylar sonra dışarıya adım atmış gibiyim. Aslında iş yerindeyim. Sağımda yüksek sesle tekno müzik dinleyen birisi var. Hemen çaprazımda konuşmak için çıkardığı kulaklığında açık kalan enerjik bir şarkının fütüristik synth’lerini duyuyorum. Aylar önce yazılımcımızın benden yalvarırcasına istediği lo-fi çalma listesini hala yapmadım. İnternetteki her listeyi baştan sona defalarca dinlediğini iddia etmişti. Müzikle kurduğum bağı hiçbir zaman yaratıcısından ayırmadım. Benim için müziğe hangi servis üzerinden erişildiğinin aksine kimden ve nasıl hikâyelerden geçerek bana ulaştığı önemli oldu. Ancak şu bir gerçek ki modern yaşamın gürültüsü arttıkça onu susturacak enstrümanlara olan ihtiyacımız daha da artacak.&nbsp;

Duende

Müzik, epey bir zamandır şişelenmiş modern hayat gereksinimleri için bir tıpa görevinde. Peki sese, hatta sadece belli seslere ihtiyaç duymamızın sonu nereye varacak?

Bugünlerin Sabahları ile ilgili hikayeler