İslamcı grup Heyet Tahrir eş-Şam'ın (HTŞ)&nbsp;Beşar Esad'ı devirmesiyle Suriye'de başlayan yeni dönemde, kadınlar daha fazla hak ve özgürlük talep ediyor. Kadınlar, kız çocuklarına ortaokula kadar zorunlu eğitim ile çocuk yaşta evliliğe ve erkeklerin birden fazla kadınla evlenmesine son verilmesini istiyor.Perspektif: Esad'ın düşmesinden beri demokrasi, laiklik ve kadın hakları talebiyle düzenlenen ilk protesto gösterisine yüzlerce kişi katıldı. 19 Aralık'ta Şam'ın Emevi Meydanı'nda düzenlenen gösteride erkek ve kadın, genç ve yaşlı yüzlerce Suriyeli "Dinî yönetime hayır" sloganları attı. "Özgür kadın olmadan özgür ulus olmaz", "Kadın-erkek eşitliği meşru, İslami ve uluslararası haktır" yazılı pankartlar taşındı.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Protesto gösterisinin ertesi günü ise geçiş hükümetinde görev yapmak üzere Kadın İşleri Bürosu kuruldu. Büronun direktörü Ayşe el Debs, Katar merkezli Al&nbsp;Jazeera'ye verdiği röportajda, Suriyeli kadınların yeni dönemde "sosyal alanda, kültürel alanda, siyasi alanda, sağlık alanında ve eğitim alanında öncü olacaklarını" söyledi.</li></ul>Öte yandan: HTŞ’nin kökenlerinin cihatçı örgütlere dayanıyor olması, geçiş hükümeti başbakanının ilk toplantısında kelime-i tevhid yazılı bayrakla görüntü vermesi, yeni yönetimin Taliban ve Afganistan’a benzeyeceğiyle ilgili yapılan uzman yorumları, Suriye’de bazı şehirlerde sokaktaki kadınların başlarının zorla örtüldüğüyle ilgili haberler, HTŞ yönetimi altında kadınları nasıl bir geleceğin beklediğine dair soru işaretleri ve endişeleri de beraberinde getiriyor.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Başörtüsü neden hâlâ tartışma konusu?&nbsp;</h2>Suriye nüfusunun yaklaşık %74'ü Arap ve Sünni Müslüman. Bunun yanında ülkede çok sayıda farklı dinî ve etnik azınlık yaşıyor. Aleviler, İsmaililer ve Şiiler gibi mezheplerin yanı sıra hatırı sayılır sayıda Ortodoks, Katolik, Maruni Hıristiyan ve Dürzi de var. Eş-Şera (Golani) yönetime geldiğinden beri Suriyelilere, ülke içindeki tüm azınlık mezhepleri temsil eden birleşik bir hükümet kurulacağı ve hiçbir grubun zulme uğramayacağına dair güvence vermeye çalışıyor.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Ancak HTŞ lideri Golani'nin Şam'ın düşmesini izleyen günlerde kendisiyle fotoğraf çektirmek isteyen genç bir kadına başını örtmesini şart koşması sosyal medyada tartışma konusu oldu. Golani, gelen tepkiler üzerine verdiği bir röportajda kendini şöyle savundu:&nbsp;</li></ul><blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9);" style="color: rgb(9, 9, 9); margin: 0px 0px 1em; border-left: 2px solid rgb(94, 53, 177); padding-left: 5px; box-sizing: border-box;">“Onu zorlamadım. Ancak fotoğraflarımın bana uygun şekilde çekilmesini tercih ediyorum. Bu benim özgürlüğüm. Her bireyin, inançlarına uygun şekilde yaşama hakkı olduğu gibi, benim de kendi değerlerime uygun şekilde görünme hakkım var.”</blockquote><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">HTŞ yönetimi altındaki İdlib'de kadın haklarının durumu</h2>HTŞ'yi oluşturan gruplar, 2015’te İdlib'in büyük bölümünün kontrolünü ele geçirdi. 2017'den beri de burayı "Suriye Kurtuluş Hükümeti" adlı idari organ aracılığıyla yönetiyorlar.İdlib'deki kadın haklarının durumu, yeni dönem hakkında fikir verici olabilir. "Suriye Kurtuluş Hükümeti" başbakan, bakanlıklar ve yerel meclislerle bir devlet gibi yönetiliyor, şeriat kuralları ile yönlendirilen bir dinî konseyi de bulunuyor.İdlib'de kadınlar okula gidebiliyor ve çalışabiliyor. Karma eğitime ise izin verilmiyor. Golani, verdiği röportajda kadınların eğitim almasını desteklediğini söylemiş,&nbsp;"Üniversitelerdeki kadın öğrenci oranı %60'ın üzerinde" demişti.Öte yandan: Kadınlar, HTŞ'nin Kurtuluş Hükümeti'nde yer alarak bürokrasinin bir parçası da oldular. Ancak aynı zamanda Şura Meclisi'nde yani yasama organında hiçbir temsilleri yok ve bakanlıklarda üst düzey pozisyonlarda yer alamıyorlar.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">HTŞ değişebilir mi?</h2>HTŞ liderinin geçmişi, ABD'nin 2003'te Irak'ı işgali sonrası burada katıldığı cihatçı gruplara dayanıyor. 2011'de Suriye'deki iç savaş başladığında, daha sonra Irak Şam İslam Devleti'nin (IŞİD) lideri olarak tanınacak Ebu Bekir El Bağdadi, Ahmed Hüseyin eş-Şera'yı (Golani) Suriye'ye göndermişti.Böylece Suriye'de eş-Şera liderliğindeki cihatçı örgüt Nusra Cephesi kuruldu. 2013'te kurulan IŞİD'in çatısı altında yer almak istemeyen eş-Şera, El Kaide'ye bağlılık yemini etti. 2016'da El Kaide ile yollarını ayırarak, bir sonraki yıl farklı cihatçı örgütlerle birlikte Heyet Tahrir eş-Şam'ı kurdu.HTŞ hâlâ Birleşmiş Milletler, Türkiye, ABD, Avrupa Birliği ve Birleşik Krallık tarafından "terör örgütü" olarak kabul ediliyor. HTŞ ise El Kaide tarafından desteklendiği iddialarını reddediyor.Bununla birlikte:&nbsp;Esad yönetiminin sona ermesinin ardından El Kaide'nin Kuzey Afrika ve Sahel'deki kolları, ülkenin "Sünni bir varlık" olarak şeriat ile yönetilmesi çağrısı yapan bir bildiri yayımladı.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Taliban yönetimi de HTŞ liderlerini tebrik ettiği açıklamasında, Suriye'de ilerleyen süreçte "birleşik bir İslami yönetim" kurulmasını umduklarını dile getirdi.</li></ul>

Aposto Gündem

HTŞ’nin kökenlerinin cihatçı örgütlere dayanıyor olması, geçiş hükümeti başbakanının ilk toplantısında kelime-i tevhid yazılı bayrakla görüntü vermesi, yeni yönetimin Taliban ve Afganistan’a benzeyeceğiyle ilgili yapılan yorumlar ve Suriye’nin bazı şehirlerinde sokaktaki kadınların başlarının zorla örtüldüğüyle ilgili haberler HTŞ yönetimi altında kadınları nasıl bir geleceğin beklediğine dair endişeleri de beraberinde getiriyor.

Suriye’de kadın hakları: HTŞ değişebilir mi?

Heyet Tahrir el-Şam'ın (HTŞ) lideri Ebu Muhammed el Golani, Cuma günü CNN'de yayınlanan röportajında,&nbsp;“Hedeflerden bahsettiğimizde, devrimin amacı bu rejimi devirmek olmaya devam ediyor. Bu hedefe ulaşmak için elimizdeki tüm araçları kullanmak bizim hakkımızdır” diyerek, yıllardır tek amacının Beşar Esad&nbsp;yönetimini devirmek olduğunu söyledi.Esad’ın devrilmesiyle sonuçlanan taarruzu başlatan cihatçı örgüt lideri artık değiştiğini iddia ederken Kürtler, Aleviler, Dürziler ve Hıristiyanlara ılımlı mesajlar yolluyor:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9);" style="color: rgb(9, 9, 9); margin: 0px 0px 1em; border-left: 2px solid rgb(94, 53, 177); padding-left: 5px; box-sizing: border-box;">“Kaos dönemlerinde belirli kişiler tarafından azınlıklara karşı bazı ihlaller oldu, ancak bu sorunları ele aldık. Kimsenin başka bir grubu ortadan kaldırma hakkı yok. Bu mezhepler bu bölgede yüzlerce yıldır birarada var oldular ve hiç kimse onları ortadan kaldırma hakkına sahip değil.”&nbsp;</blockquote>Perspektif: Golani, 2016’da El Kaide ile bağlarını kopardığından beri kendisini daha ılımlı bir lider olarak konumlandırıyor. Ancak Batılı ülkeler ve analistler Golani’nin “ılımlı yaklaşımını” inandırıcı bulmuyor çünkü HTŞ hâlâ terör örgütü olarak tanımlanıyor. Fransa Ulusal Bilimsel Araştırmalar Merkezi'nden (CNRS) Siyasal İslam uzmanı Thomas Pierret, Golani için “O pragmatik bir radikal”&nbsp;diyor. Pierret, cihatçı İslam Devleti grubuyla rekabet etmeye çalıştığı savaş dönemine atıfta bulunarak, “2014'te radikalizminin zirvesindeydi” dedi. “O zamandan beri söylemini yumuşattı” diye ekliyor.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Uzun yıllar boyunca göz önünde olmayan Ebu Muhammed el Golani, artık sık sık açıklamalar yapıyor, uluslararası medyaya röportajlar veriyor.</li></ul><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">11 Eylül sonrası değişimi</h2>1982 doğumlu Golani, varlıklı bir ailenin çocuğu olarak Şam'ın lüks semtlerinden Mazzeh'te büyüdü. Golani, 27 Kasım'da başlattığı saldırı sırasında açıklamalarını gerçek adı olan Ahmed el Şara ile imzalamaya başladı. 2021’de PBS' e&nbsp;verdiği demeçte, takma adının Golan Tepeleri'ndeki aile köklerine bir gönderme olduğunu ve büyükbabasının 1967'de İsrail'in bölgeyi ilhak etmesinin ardından kaçmak zorunda kaldığını öne sürdü.Middle East Eye&nbsp;haber sitesine göre, Golani cihatçı düşünceye ilk olarak 11 Eylül 2001 saldırılarından&nbsp;sonra kapıldı. Sitedeki haberde, “11 Eylül saldırganlarına duyduğu hayranlığın bir sonucu olarak, Şam'ın marjinal banliyölerinde gizli vaazlara ve panel tartışmalarına katılmaya başlayan Golani'nin hayatında cihatçılığın ilk işaretlerinin ortaya çıkmaya başladığı” ifade edildi.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Beş yıl tutuklu kaldı</h2>Golani, ABD liderliğindeki Irak işgalinin ardından savaşa katılmak için Suriye'den ayrıldı. Ebu Musab el Zerkavi liderliğindeki Irak El Kaidesi'ne katıldı ve daha sonra beş yıl boyunca tutuklu kaldı. Mart 2011'de Suriye'de Esad yönetimine karşı isyan patlak verdiğinde ülkesine döndü ve El Kaide'nin Suriye kolu olan El Nusra Cephesi'ni kurdu.2013’te, daha sonra IŞİD terör örgütünün lideri olacak olan Ebubekir el Bağdadi'ye biat etmeyi reddetti ve bunun yerine El Kaide'den Eymen el Zevahiri'ye sadakat yemini etti.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">İlk röportaj</h2>Golani ilk röportajını Katar merkezli Al Jazeera’nın&nbsp;Mısırlı muhabiri Ahmed Mansur'a verdi. Yüzü eşarpla sarılı ve sırtı kameraya dönüktü. Golani, bu röportajda Suriye’nin şeriat yasalarına göre yönetilmesi gerektiğini ve ülkede Alevi, Şii, Dürzi ve Hristiyanlara yer olmadığını söyledi.Ancak: Mayıs 2015'te İslam Devleti'nin aksine Batı'ya karşı saldırı düzenlemek gibi bir niyetleri olmadığını söyleyen Golani, ayrıca Esad'ın yenilmesi hâlinde, başkanın aşiretinden gelen Alevi azınlığa karşı intikam saldırıları olmayacağını ilan etti.&nbsp;<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">El Kaide’yle bağlarını kopardı</h2>El Kaide ile bağlarını koparan Golani, bunu Batı'nın kendi örgütüne saldırmak için sebep bulamaması amacıyla yaptığını savundu. Ocak 2017'de Golani, Suriye'nin kuzeybatısındaki rakip İslamcı gruplara HTŞ ile birleşmeyi dayattı ve böylece İdlib vilayetinde hükümetin elinden çıkan bölgelerin kontrolünü ele geçirdi.HTŞ, kontrolü altındaki bölgelerde sivil bir hükümet kurarak İdlib vilayetinde bir devlet görünümü oluşturdu ve isyancı rakiplerini yendi. Bu süreç boyunca HTŞ, bölge sakinlerinin ve hak gruplarının, muhaliflere karşı BM'nin savaş suçu olarak sınıflandırdığı acımasız ihlallerde bulunduğuna yönelik suçlamalarla karşı karşıya kaldı.

Eski El Kaide üyesi, Heyet Tahrir Şam'ın (HTŞ) lideri Ebu Muhammed el Golani, bugün Suriye'de çoğulculuğu teşvik eden bir figür olarak sahnede. Öte yandan kendini ılımlı bir lider olarak konumlandırma çabaları, Batı ülkeleri tarafından şüpheyle karşılanıyor.

Aleviler ile ilgili hikayeler