Yakın bir arkadaşıma uğramak istediğimde Üsküdar’daki Karacaahmet Mezarlığı’nın yanından geçiyorum. Barbaros Mahallesi sınırları içinde yer alan mezarlığın girişindeki Şakirin Camii de gözüme ilişiyor her seferinde. İlk yapıldığında “ne kadar modern bir cami” tartışmalarını sırtlayan yapı, yıllardır devam eden tartışmayı daha da sürdüreceğe benziyor. Halbuki modern öğelerinin yanında gayet alışılmış çizgileri de barındırıyor. O noktada Emre Arolat’ın Sancaklar Camii’sini hatırlayalım örnek olarak. Güzargâhtaki alansal algıya üzerine dönersek tasarım elementleri bir araya gelince “protokol cami” diye anılan bu yapının mahalleli ve yoldan geçenler için anlamı üzerine düşünmek isterim.&nbsp;Şakirin Camii: 2006’da yapımına başlanan ve 2009’da açılan cami, Semiha Şakir Vakfı adına yaptırıldı. Semiha Şakir, Beyrut’ta yaşayan bir hayırsever(di). Şimdiye kadar yaptırdıkları ve adına yapılanlar arasında okul, kütüphane, cami gibi farklı fonksiyonlu yapılar bulunuyor. Şakirin Camii mimarı Hüsrev Tavla, iç mekân uygulamaları için Zeynep Fadıllıoğlu’yla <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmYWU5MjI1ZDZjODk1MDAwNzA2NmZlYSZ1c2VyPTVlNWJlYTE3MDhlZGE3NzU0MjFhZmY4YyZhdXRob3I9NWVjMGRmOWYwMTU3NTkxNmExYzdlMDMzJnVybD1odHRwJTI1M0ElMjUyRiUyNTJGbmV3cy5iYmMuY28udWslMjUyRjIlMjUyRmhpJTI1MkZldXJvcGUlMjUyRjc2MzYxNDIuc3Rt"">çalışınca</a> ortaya çıkan sonuç, birçok kanalı caminin haber değeri taşıdığına ikna etti. Mimar ve tasarımcılar için bu kadar dikkat çekmesini de rahatsız edici olduğu tahmin ediliyor.&nbsp;Caminin tasarım anlayışını irdelersek birçok farklı disiplinden kişinin çalışarak “kolektif” bir anlayışı oluşturduğu not ediliyor. Bunun bir kıymeti var. Aynı şekilde Birleşik Krallık’ta yaşayan heykeltıraş William Pye’ın avludaki su havuzu <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmYWU5MjI1ZDZjODk1MDAwNzA2NmZlYSZ1c2VyPTVlNWJlYTE3MDhlZGE3NzU0MjFhZmY4YyZhdXRob3I9NWVjMGRmOWYwMTU3NTkxNmExYzdlMDMzJnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy53aWxsaWFtcHllLmNvbSUyNTJGd29ya3MlMjUyRnNha2lyaW4tbW9zcXVl"">tasarımının</a> da… Pye tasarımıyla sükûneti anımsatıyor. Su elemanlarının şehir tasarımındaki yeri nefes almak ve mutlu olmak için bir mola verilmesine yardımcı oluyor. Fakat bütüne baktığımızda birbiriyle uyuşmayan ve bir yaklaşımdan ziyade toplama birkaç anlayıştan öğeler barındıran cami “protokol için tasarlanmış” damgası yemekten kaçamıyor. Çünkü aynalar, camla yapılan ışık oyunları, alüminyum kubbe alışılması için zaman istiyor. Fakat mimari veya günlük eleştiriler, farklı zaman dilimlerindeki deneyimlerin sonucunda oluşmuş olabilir.İbadet mekânı tasarımı: Camiden bahsederken değindiğim farklı anlayışlar neler, ona da kısaca değinelim. Türkiye’de ibadethaneler için üç farklı yaklaşım geçerli: Klasik, popülist ve modern. Klasik cami tasarımlarının Osmanlı İmparatorluğu döneminde literatüre geçen oran ve ölçülerle bezeli olduğunu, takipçileri tarafından da Doğan Kuban gibi mimarlar tarafından “…Diyelim ki Selimiye’yi Şehzade'yi taklit ettik. Neyi kanıtlayacağız? 450 yıldır aynı yerde kaldığımızı mı? Cami yapmayız ama istersek gökdelen yaparız mı? Oysa İslam’da hiçbir maddi eşyanın kutsallığı yoktur. Bu bir tür putperestlik sayılır. Onun için her kopya, sanat açısından, yapıldığı zaman tarihin çöplüğüne atılmış bir mirasyediliktir.” şeklinde eleştirildiğini de okumak mümkün.&nbsp;Popülist anlayışın ürünleri genellikle karışık stilleri barındıran ve bir bütünlük taşıma amacı olmayan yapılarla tezahür ediyor. Fakat bir mahalle sakini veya yoldan geçen biri alanın düzeniyle ilgili neleri benimsiyor? Mimar Frank Ching’e göre doluluk ve boşluklara göre fiziksel katmanı; ışık, renk ve yansımalardan bize kalan algısal katmanı; sembollerin bizde uyandırdıklarıyla şekillenen kavramsal katmanı hissediyor ve bunun toplamının ortalamasını atmosfer diye özetliyoruz. Yine Şakirin Camii için de hislerde orta noktayı bulamasak da kederli ziyaretçilerinin huzur bulması için inşa edilen ibadethanenin en başından itibaren farklılıklara merhamet ettiği söyleyebiliriz.&nbsp;

Aposto İstanbul

Barbaros Mahallesi'nin sınırında yer alan Karacaahmet Mezarlığı'nın girişindeki cami, yoldan geçerken beni düşündürüyor. Peki, "protokol cami" diye eleştirilen yapı bundan mı ibaret? 

Şakirin Camii ile ilgili hikayeler