The Economist’in&nbsp;24 Ağustos tarihinde yayımlanan sayısında Türkiye ile ilgili “Türkiye'nin varlık patlaması bazıları için iyi ancak çoğunluk için korkunç” başlığı altında şu ifadelere yer verildi:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(51, 126, 72); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(51, 126, 72); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Hafta içi bir öğleden sonra İstanbul'un İstinye Park alışveriş merkezindeki butikler şık bir şekilde hareketleniyor. Şehrin Michelin yıldızlı restoranları aylardır dolu ve yat marinaları tıklım tıklım. Lüks malların tüketimi arttıkça, Türkiye'nin en büyük kentinin her yerinde şaşırtıcı bir zenginlik patlamasının işaretleri görülüyor.”&nbsp;</blockquote>Bir paragraflık kısacık yazıda, bir yandan Türkiye’deki lüks yaşama dair esintiler sıralanırken, bir yandan artan gelir eşitsizliğine değinilerek şu ifadeler kullanıldı:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(51, 126, 72); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(51, 126, 72); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Zenginler daha da zenginleşiyor. Türkiye'deki ultra yüksek net değere sahip bireylerin sayısı 2022 ve 2023 yılları arasında %10 arttı. Yine de ortalama bir Türk'e daha da zenginleştiğini hissedip hissetmediğini sorduğunuzda cevabınız neredeyse kesinlikle hayır olacaktır.”</blockquote>Görünüşe göre Türkiye’nin bir kesiminde görülen belirgin zenginleşme uluslararası kamuoyunun da dikkatini çekti. Peki son birkaç yılda Türkiye’de gelir dağılımı hangi yönde değişti?<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">En zengin %15 zenginleşirken, orta direk payını kaybetti</h2>Bu konuda en kapsamlı araştırmalardan biri olan ve Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından hazırlanan Gelir ve Yaşam Koşulları Araştırması’nın 2022 yılı sonuçları pek çok vatandaş için oldukça çarpıcı oldu. TÜİK verilerine göre referans yılda toplumun en zengin %20’lik kesiminin toplam gelirden aldığı pay 1,8 puan artışla %49,8’e yükselirken, diğer tüm gelir gruplarının aldığı payda azalış kaydedildi. Verinin %5’lik alt kırılımlarına bakıldığında ise yalnızca en zengin %15’lik dilimin gelirden aldığı payı artırabildiği görüldü.&nbsp;Gelir dağılımında en çok pay kaybeden grup ise ‘orta gelir grubu’ olarak da adlandırılabilecek ikinci ve üçüncü %20’lik kesim oldu. 2022 referans yılında bu kesimin toplam gelirden aldığı pay 1,1 puan azalışla %34,5’e geriledi. Aynı dönemde en yoksul ikinci %20’lik kesimin payı 0,6 puan azalışla %9,8’e gerilerken, en yoksul %20’lik kesimin payı ise 0,1 puan azalışla %5,9’a indi.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2024/7/2/1724791435082.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.96" width="550" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Kaynak: Ekonomist Ali Orhan YalçınkayaTÜİK araştırmasına göre yüksek enflasyonun yaşandığı bu dönemde yoksul ve zengin vatandaş arasındaki gelir farkı daha da açıldı. 2022 yılında en zengin %20’lik kesimin gelirinin, en yoksul %20’lik kesiminin gelirine oranı olarak hesaplanan P80/P20 oranı 0,5 puan artışla 8,4’e, %10’luk dilimlere göre hesaplanan P90/P10 oranı ise 0,8 puan artışla 15,0’e yükselerek 2006 yılından bu yana en yüksek seviyesini kaydetti.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Gini katsayısı zirvede&nbsp;</h2>Gelir dağılımı konusunda en anlamlı göstergelerden biri olarak kabul edilen Gini katsayısı bu dönemde 0,018 puan artışla 0,433 seviyesine yükselerek, verinin kaydedilmeye başlandığı 2006 yılından bu yana en yüksek noktasına ulaştı. Aynı yılda sosyal transferler hariç Gini katsayısı 0,033 puan artışla 0,52’ye yükselirken, emekli, dul ve yetim aylığı dahil tüm sosyal transferler hariç Gini katsayısı ise 0,022 puan artışla 0,445’e yükseldi.<img src="https://images.aposto.com/2024/7/2/1724791496014.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.96" width="550" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Kaynak: Ekonomist Ali Orhan Yalçınkaya<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Cep bilgisi: Gini katsayısı, gelir veya servet dağılımındaki eşitsizliği ölçmek için kullanılan bir istatistiksel göstergedir. 0 ile 1 arasında bir değer alan katsayının 0 değerini alması mutlak eşitliği gösterir; yani herkesin geliri veya serveti aynıdır. Katsayının 1 değerini alması ise mutlak eşitsizliği gösterir; yani tüm gelir veya servet tek bir kişide toplanmıştır.</li></ul>2022 yılında 0,433 Gini katsayısı ile Türkiye, Avrupa ülkeleri arasında gelir dağılımının en bozuk olduğu ülke olurken; OECD ülkeleri arasında ise 5. sırada yer aldı. Gini katsayısı ABD’de 0,398 düzeyinde kaydedilirken, İtalya ve İspanya’da 0,315, Fransa’da 0,297, Almanya’da ise 0,294 düzeyinde kaydedildi.&nbsp;<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Milyoner sayısı 3 yılda 4’e katlandı</h2>Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) verilerine göre banka hesabında 1 milyon TL ve üzeri mevduat bulunan mudi sayısı parasal gevşeme sürecinin başladığı Eylül 2021’den bu yana %345, yeni ekonomi yönetiminin göreve başladığı Haziran 2023’ten bu yana ise %52 artışla 1 milyon 543 bin 729’a yükseldi. TL milyoneri sayısında yılbaşından bu yana ise 244 bin 611 kişi artış gözlemlendi.2022 yıl sonunda 53 bin 384 USD olan 1 milyon TL, 2023 yıl sonunda 33 bin 928 USD’ye gerilemişti. Dolayısıyla milyoner sayısına USD bazında da bakmak gerekiyor.İsviçre merkezli UBS tarafından yayımlanan Küresel Servet Raporu’nda yer alan tahminlere göre 2023 yılında Türkiye’de USD milyoneri sayısı 60 bin 787’ye yükseldi. Bu sayının 2028 yılına kadar %43 artış göstererek 87 bin 77 seviyesine yükselmesi bekleniyor. Yükseliş beklentisi bakımından Türkiye, Tayvan’dan sonra ikinci sırada yer aldı.Birleşik Krallık merkezli Knight Frank’in hazırladığı rapora göre ise 2023 yılında Türkiye’de 30 milyon USD ve üzeri servete sahip ‘ultra zengin’ sayısı %9,7 artışla 1.932 kişiye yükseldi. Yine bu araştırmaya göre Türkiye, yükseliş oranı bakımından ABD, Çin ve Birleşik Krallık gibi ülkelerin de arasında bulunduğu 30 ülke arasından birinci sırada yer aldı. Aynı dönemde TÜİK tarafından yayımlanan Yoksulluk ve Yaşam Koşulları İstatistikleri’nin 2023 yılı sonuçlarına göre 2022 referans yılında göreli yoksulluk oranı %13,9, yoksul sayısı ise 11 milyon 651 bin seviyesinde gerçekleşmişti. Yine aynı araştırma sonuçlarına göre toplumun %14,4’lük kısmı maddi ve sosyal yoksunluk yaşıyor, %31,0’i ise yoksulluk ve sosyal dışlanma riski altında yaşıyordu.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">“Yüksek enflasyon gelir dağılımını bozdu”</h2>Konuyla ilgili Aposto’ya konuşan BV Portföy Ekonomisti Ali Orhan Yalçınkaya, Eylül 2021–Mayıs 2023 dönemi arasındaki aşırı parasal gevşeme ve yüksek enflasyon döneminin Türkiye’de gelir dağılımını bozduğunu, bu durumun Gini katsayısı, P80/P20 ve fonksiyonel gelir dağılımı gibi göstergelerden anlaşılabileceğini söyleyerek şöyle konuştu:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(51, 126, 72); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(51, 126, 72); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Eylül 2021-Mayıs 2023 döneminde politika faizinin düşürülmesi sonrası enflasyonda yaşanan büyük artış gelir dağılımını bozmuştur. Haziran 2023’ten sonra TCMB politika faizini hızla yükseltmiş olsa da 2023 yılında enflasyon %64.8 oldu. Bu da gelir dağılımındaki bozulmanın 2023 yılında da devam edeceğini düşündürmekte.” </blockquote><img src="https://images.aposto.com/2024/7/2/1724791533008.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.79" width="550" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Devletin gelir eşitsizliği ile mücadele adına dolaylı vergilerin toplam vergi gelirleri içindeki payını azaltacak ve vergi adaletini sağlayacak düzenlemelere gitmesi gerektiğini söyleyen Yalçınkaya, özellikle gelir vergisiyle alakalı düzenleme yapılması ihtiyacını vurguladı. Yalçınkaya “Evrensel temel geliri hayata geçirmek bir diğer çözüm” de dedi.

EXANTE

Britanya merkezli Knight Frank’in raporuna göre 2023 yılında Türkiye’deki ultra zengin sayısı %9,7 artış gösterdi. Buna göre Türkiye, ultra zengin sayısındaki artış bakımından ABD, Çin ve Birleşik Krallık'ın da içinde bulunduğu 30 ülke arasında ilk sırada yer aldı.

Türkiye'de gelir eşitsizliği: ‘Yüksek enflasyon dağılımı bozdu’

<span fr-original-class="customBullet" fr-original-style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block;" style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block; box-sizing: border-box;">•&nbsp;İstanbul Sarıyer'deki İstinye Park alışveriş merkezinde, Cumartesi akşam saatlerinde yangın çıktı. Yangının otoparkın -4. katında bulunan bir aracın alev almasıyla başladığı öğrenildi.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Ayrıntılar: Olayda can kaybı yaşanmazken vatandaşların panikle otoparktan çıkmak istemesi, trafiğin kilitlenmesine ve izdihama neden oldu.</li></ul>

İstinye Park ile ilgili hikayeler