Geçenlerde Candan'cım Erçetin Amsterdam'a gelmişti. Kendisi yaklaşık 5 yaşımdan beri favori sanatçım olur. Etkinlik sektörü dostlarından güzel arkadaşım Laçin sağolsun çat diye davetiye ayarladı ve bir diğer güzel arkadaşım Eda ile konsere gittim.&nbsp;Senfoni eşlikli bir konserdi. Orkestranın şefi konserin ortalarında bir yerde dünya hali, ülkeler arası çekişmeler vs. üzerine naçizane bir konuşma yaptı ve konuşmasının bir yerinde şöyle bir şey söyledi:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9);" style="color: rgb(9, 9, 9); margin: 0px 0px 1em; border-left: 2px solid rgb(94, 53, 177); padding-left: 5px; box-sizing: border-box;">The land does not belong to the people, the people belong to the land.</blockquote>Kendi kelimelerimle Türkçe'ye çevirecek olursam:&nbsp;Toprak insanlara ait değildir, insanlar toprağa aittir. Ait olmakKonserin üzerinden bir kaç ay geçti. Bu alıntıyı sonuna soru işareti iliştirip cebe atmıştım. Şimdi buraya çıkarıp sizinle birlikte evirmek isterim.&nbsp;'Şey'lerin ardına soru işareti eklemek, 'şey'i evirip çevirmek adına size bir tutamak, bir kulp sağlar. Soru işaretini severim. Tavsiye ederim.Ait kelimesi arapça kökenli. 'Dönen, geri gelen' anlamına geliyor. Bu dil ve anlam özelinde düşününce insanın toprağa aidiyeti, toprağın insana aidiyetinden daha makul duruyor. Toprak kendi kendine, bize geri dönmüyor.Peki, 'şey'lerin bize ait olabildiği günümüzün anlam dünyasında toprağı biraz metalaştırıp 'yer' olarak ifade edelim: Bir yerin size ait olması, sizin de o yere ait olduğunuz anlamına gelir mi?&nbsp;Bu bence biraz topal bir soru. Topal olduğu için, çok güzel bir soru.&nbsp;Zira bir yerin bana ait olmasındaki aidiyetle, benim bir yere ait olmamdaki aidiyet iki farklı anlam dünyasından besleniyor. İlkinde kastedilen, sahip olma temelinden gelen, içinde hiyerarşi barındıran bir aidiyet. Diğeriyse parçası olmayı ima ediyor. Birinde ben 'yer'e sahip olabilen üstel bir konumdayken, diğerinde ben, o 'yer'in bir parçası konumundayım.&nbsp;Gelelim kendimizi yücelte yücelte yarattığımız düzenlerde aitliğin karşısına koyduğumuz sahipliğe.Sahip olmakŞu anki bakış açımızla, insan şeylere sahip olabilir. Aynı zamanda insan şeylere ait olabilir. Peki insan aslen ait olmanın mı, sahip olmanın mı peşindedir?Bu soruyu etrafa sorduğumda çoğunlukla 'ait olmanın' cevabını aldım. Ama 'sahip olmanın' cevabı da azınlıkta değildi. Sanırım işin özünde, insan ait olmayı arasa da, bunu sahip olma üzerinden sağlamaya çalışıyor. Bu da işleri biraz karıştırıyor.&nbsp;Aidiyet bir bütün-parça ilişkisi sunabiliyor. Fakat sahiplik üst, alt hiyerarşisini beraberinde getiriyor. Sahip olmak bizim insan dünyamıza ve sistemlerimize has. Bizim dışımızdaki tabiatta pek de karşılığı yok.&nbsp;Birlikte var olmak? (Co-existing)Tabiat insan ilişkisini incelerken, aitlik de sahiplik de biraz yavan kalıyor gibi hissediyorum. Sanki daha ziyade her şeyin aynı seviyede durduğu, her şeyin birbirine bağlı olduğu bir birlikte var olma hali olan. Ve hatta bana sorarsanız -şu an bu bültende o derine inersem beni kimse çıkaramaz ama-, birlikte var olmanın da bir adım ötesi aslolan: Bir olma hali.Ee ne dedin şimdi?Kısaca özetlemek gerekirse, tabiatı ve insanı birbirine göre, birbirine karşı, birbiri içinde nasıl pozisyonladığımız yaşadığımız hayatlarda çok kilit öneme sahip. Bir toprak parçasına, bir ağaca sahip olabileceğinizi düşünerek yaşadığınız bir hayatla, bir toprağın parçası olduğunuz, bir ağacın arkadaşı olduğunuz bir hayat, hem size hissettirdikleri hem de sizin dünyaya sunacaklarınız açısından çok farklı olacak.&nbsp;Toplumsal mekanizmalar sizi her zaman doğru yere koymayabilir. Siz kendinizi nereye koyuyorsunuz? Gönlünüzce bir sonbahar olsun,Bengisu--İlüstrasyon: <a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/abohemianpeasant/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">A bohemian peasant</a>

Kimler çiçek açtı? Kimler tohuma kaçtı? Bu ay neleri ekmeli? Kimleri kimlerle dikmeli? 
Bitkiler dünyasından en güncel havadisler ve sezona uygun ekim-dikim önerileri her ayın ilk haftası e-posta kutunda.

Bitkiler dünyasından en güncel havadisler

Bitkiler Eşrafından Dedikodular

Her canlı potansiyel bir arkadaştır

Sahip olmak, ait olmak ve birlikte var olmak üzerine

Bendeniz ıhlamurları bahar sonu koklamaya alışığım. Fakat şu an Türkiye'den yaklaşık 10 enlem kuzeyde bulunmamdan sebep, kendilerini ancak bu ay koklayabildim. Ve bu vakte kadar her yerde olduğunu farketmediğim ıhlamur ağaçlarının gerçekten de HER YERDE olduğunu farkettim.Kendimde ve çevremde gözlemlediğim üzere, ıhlamur ağaçları temelde 3 şekilde farkedilir:-Burnunuzdan kaçmayacak bir koku bulutu vesilesiyle-Gözden evvel kulağa çalınan arı uğultusu vesilesiyle. Çünkü ıhlamur çiçekleri arılar için bir şölen, büyük bir ziyafet...-Altına park ettiğiniz arabanın yapış yapış olan camı vesilesiyle. Burada yaprak bitlerini ve şekerden oluşan dışkılarını anıyoruz.Dünyayı görsel ağırlıklı algılayan biriyseniz, bu ağacı rüzgarda ışıldıyormuş gibi gözüken yapraklarından ötürü de fark edebilirsiniz. Ama bu daha nadir görülür.Tüm bu sıraladığım fark ediş anları ağaç çiçekteyken vuku bulur. Zira bitki zaman kiplerinde çiçeklenmek 'fark edilme' zamanıdır. En havalı kıyafetlerinizi giyip, kokular sürünüp, salına salına yürümek gibi bir şeydir yani çiçeklenmek.Kil ağırlıklı alkali topraklarda huzurla yaşayan ıhlamur ağacı, yaprak bitlerinin vakit geçirmeyi en sevdiği ağaçlardan biridir. Yaprak bitleri ıhlamur ağacının şeker oranı yüksek yapraklarını kemirirken bir yandan da fazla şekeri dışkılamak suretiyle bırakırlar. Dolayısıyla ıhlamur ağacının altında uzun süre kalırsanız arabanız da siz de yapış yapış olabilirsiniz.&nbsp;Arılar ve yaprak bitleri gibi uğur böceklerini de bu ağacı düzenli ziyaret ederken görmek mümkün. Arılar çiçeklerin nektarı için gelirken, uğur böceklerini çeken şey ise yaprak bitlerinin varlığıdır. Neden? Çünkü yaprak bitleri pek hoş sohbettir, demek isterdim lakin asıl sebep uğur böceklerinin yaprak bitlerini yemekten büyük keyif almasıdır.Tabiatta her şey birbirini yiyedursun, bizler de insan evlatları olarak ıhlamurun kokusundan ve lezzetinden geri duramamışız pek tabi. Ihlamur çiçeklerini çay olarak tüketmek bu ağacın yetiştiği tüm coğrafyalarda var olan ortak bir kültür. Eskilerin deneyimlerinden sakinleştirici, yatıştırıcı olarak bildiğimiz ıhlamur yapraklarının gerçekten de tansiyon düşürmeye ve kas gevşetmeye olan katkıları farklı bilimsel çalışmalarla da kanıtlanmış. Ben şahsen henüz denemedim ama, ıhlamur yapraklarını salatalarına doğrayan insanlar da biliyorum. Alternatif bir tüketim yöntemi olarak denenebilir.&nbsp;Ihlamur, gövdesi kolay şekil verilebilen bir odun cinsi olduğundan, bu anlamda da insalık tarafından ilgi görmüş bir ağaç. Özellikle oyma ahşap objeler için en popüler tercihlerden birisi. Uygun koşullarda 2000 yıla kadar yaşayabilen bu ağacın her katmanı ayrı kıymetli. Bahçeniz varsa, hava ve toprak şartları da uygunsa bir düşünün derim. Gününüze ve geleceğe hoş kokulu bir katkı olur.Eski kültürlerde dürüstlük ve ölümsüz aşkla özdeşleştirilen bu ağacın köy meydanlarına dikilmesinin yaygın olduğunu duyuyorum. Genelde evlilik törenleri bu ağacın altında gerçekleştirilirmiş. Kalbe benzeyen yaprakları ve iki cinsiyetide bünyesinde barındıran çiçekleriyle uygun bir seçim gibi. Ayrıca sorgulamalar ve davalar da bu ağacın altında olursa kimsenin yalan beyanda bulunamayacağına inanılırmış.Yazın ortasında ıhlamur da ıhlamur dedik. Eğer çayını demleyip içesiniz gelmezse soğuk olarak tüketebileceğiniz bir alternatif tarifi aşağıya bırakıyorum:-Bir cam kavanozun ya da cam şişenin yarısını; soyup, daireler olarak doğradığınız limon parçalarıyla doldurun-İkinci yarısını kurutulmuş ya da yaş ıhlamur yaprakları/çiçekleriyle doldurun. Ufalamak suretiyle tıkıştırabilirsiniz :)-Bu cam şişenin/kavanozun üzerine kaynar su dökün ve ağzı açık bir şekilde dinlenmeye bırakın-Su ılıklaştığında canınızın dilediği miktarda bal ekleyin. Ağzını kapatın. Ve bir gün buzdolabında bekletin-Serin ıhlamur içeceğininizi süzüp, bir kaç buz ekleyip afiyetle içebilirsinizŞifa olsun!&nbsp;Bengisu

🍃🍃🍃🍃🍃

Önüm arkam sağım solum IHLAMUR

Şimdilerde, içinde yeni olduğum bu şehirde bol bol keşif yürüyüşü yapıyorum. Bazen kendim, bazense sevdiğim birileriyle..&nbsp;Başka insanlarla, ormanlık bir alanda vakit geçiriyorsam bir konuda kendimi tutamam. Adını bildiğim tüm bitkileri işaret ederim. Ki ortalama bir şehir insanına kıyasla daha çok bitki tanıdığım için bu genelde bana 'havalı bir statü' kazandırır. Ne yalan söyleyim, bunu severim. Hele de insanlara daha önce yemedikleri, yenilebilir yabani bitkileri tattırmaya bayılırım. Yüzlerindeki tedirginlik/şaşkınlık/memnuniyet geçişine sırasıyla şahit olmak, hiç bir zaman sıkılmayacağım bir hobi.Gelgelelim, yeni bir coğrafyadayım ve bildiğim bitkilerin oranı azalmış durumda. 'Havalı statüm'den bir şeyler kaybettiğim kesin. Şimdi işin içine bir de dil meselesi girmiş durumda. Zaman zaman bitki isimlerinin Türkçe'sini bilsem de İngilizce'sini bilmediğim için hava atamadığım oluyor. Bir yanım bu durumdan gergin, elimde bitki tanıma uygulamasıyla yürüyüşlere çıkıyorum.&nbsp;Bilmem size de olur mu, herhangi bir -negatif- duygu hissetmeye başlarsam, o duyguyu hissettiğim için kendime sinirlenmekle başlayarak, kendi kendime karşıt argüman girdabına kapılırım. Bu girdap genelde bir kaç dakikalık bir monolog kadar sürer.&nbsp;<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 206, 20); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 206, 20); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">Bitkilerin adını bilmediğin için rahatsız olamazsın Bengisu, egon bu kadar mı kırılgan..?Şuradaki her bitkinin adını öğrensen ne olacak, onlara daha yakın mı hissedeceksin?Bir şeyi adlandırmadan, sınıflandırmadan tadını çıkaramaz mısın?Bilmemeye, bilinmezliğe kendini bırakamaz mısın? Kontrol delisi misin?İndirgeyici sistemlere bu kadar söylenip, aynı mentaliteye kendin teslim olmak iki yüzlülük değil mi?</blockquote> Velhasıl, kendimi ve beni insan yapan bir takım özellikleri biraz dövdükten sonra girdap sakinledi ve kendimi İlhan Berk'te buldum. Lisenin son, üniversitenin ilk yıllarında pek çok Türk genci gibi daldığım ikinci yeni sularında beni en çok etkileyen isimdi İlhan Berk. Wittgenstein'dan çokça etkilenerek dil üzerine, adlar üzerine kafayı bozmuştu. Ha keza şiirleri sayesinde ben de kafayı bozmuştum. Onun ilhamıyla o yıllar <a fr-original-style="" href="http://sub1.farmaupdate.com/siir/i/ilhan_berk/dun_daglarda_dolastim_evde_yoktum.htm" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">dağlarda çokça dolaştım, evde yoktum.</a>Ad'ı, adlandırmayı yüceltir genelde şiirlerinde. Ama İlhan Berk'i bilen bilir, yazınlarında çokça çelişkiyi de yan yana barındırır. Yine de ad çoğunlukla önemlidir. 'Ad her şeydir' , 'Ad evdir.' ya da 'Adlandırılmayan yoktur'.&nbsp;Bir yandan da şöyle der (kitap yanımda yok internette de bulamadığım için ezberden yazıyorum, orjinalinden ufak farklılıkları olabilir):<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 206, 20); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 206, 20); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">Bir tesbih böceği 'dünyayı biliyorum' diyor. Diyor 'su', diyor 'ot'. Geçiyor.</blockquote>Bu cümleyi sık sık hatırlatırım kendime. İnsan olduğumu, algım kadar olduğumu ve bu algımın limitli bir farkındalıktan ibaret olduğunu...Bu çorbadan şöyle çıkacağım: Ad, adlananla değil, adlandıranla ilgilidir. Ben bir sarı çiçeğe 'karahindiba' dediğimde bu o çiçekte bir değişikliğe sebep olmaz. Ama beni değiştirir. Adlandırmak zaruridir, insanidir. Ama dozu ve yeri önemlidir. Bazen adlandırmamak daha yerinde olabilir.Bu seçime sahip olduğumuzu hatırlamak bile bir özgürlük.&nbsp;PS. Bu ay ayçiçeği ekseniz fena olmaz. 🌻Esen kalın 🌿

🌺

Çiçekler adlarını bilir mi?

Olan bitenin içinde sembolik anlamlar yakalamak, bunları birbirine bağlamak, anlamlardan hikayeler yaratmak insan beyninin sevdiği şeylerden. Olgular çorbasından anlamlı anlatılar damıtmak hemen herkesin farklı dozlarda da olsa günlük olarak yaptığı bir şey. İnsandan insana değişen ise yarattığı anlatılarda kullandığı malzemeler.&nbsp;Kendimi bildim bileli dünyadaki bazı hadiseler zihnimde oluşan anlam ağlarında bazılarına göre daha büyük yer kaplıyor. Ay, mevsimler, bitkiler, kuşlar bunlardan bazıları. Tabiata dair olguları ortalama insandan daha yüksek çözünürlüklü deneyimlediğimi sanıyorum. Bu bülteni okuyan insanların da benzer hislerde olabileceğini zannediyorum. Bu bilgi ve kabullenme sayesinde kendime benzer insanları bulup, onlarla benzer anlatılar üzerinden yakınlık kurabiliyorum. Neticede 28 yılın deneyimiyle artık biliyorum ki, herhangi bir insanla sessiz bir gecede oturup Andromeda takım yıldızı ya da tabiatın döngülerinin sihri üzerine konuşma ihtimalim epey düşük. Aynı şekilde başka bir insanın benimle Orta Doğu politikası ya da dijital ekonomi bağlamında ortak bir anlatıda buluşması da bir o kadar uzak bir ihtimal. Bir şekilde herkesin kendine has zihinsel yatkınlıkları var. Ve inanıyorum ki bunların üstüne gitmek, bunları büyütmek önemli. Zira yapbozun o parçasıyız.&nbsp;Bu giriş, incelikli bir yerden ele almak istediğim ekinoks hadisesine karşı olan hassas tutumumun bir ön açıklamasıydı.&nbsp;Şimdi gelelim bu özel günde neler olduğunu incelemeye. Öncelikle bugün yılın ikinci ekinoksu. İlki her yıl olduğu gibi 21 Mart'ta gerçekleşmişti. Bu iki günün ortak özelliği gün ve gece sürelerinin tüm dünyada eşit olduğu yegane iki gün olması. Bir diğer deyişle, dünya için ışık ve karanlık parametrelerinde tam bir denge anı... Yılın geri kalanında birinden birine bir akış söz konusuyken bu iki gün, o akış anlık olarak dengeye geliyor. Sonrasında, bir sonraki ekinoksa kadar artış ve azalışa, yani akışlarına devam ediyorlar. Buradaki gece ve gündüzün dinamiğini bir sarkaçın hareketine benzetirsek, sarkacın yere dik olduğu anlar ekinokslar, sarkacın sağ ve solda hızının sıfırlandığı ve yön değiştirdiği yerler ise gün dönümleri olurdu.&nbsp;Sarkacın yere 90 derece olduğu an:Belli bir yöne gitmeye hazır, saf simetri..&nbsp;Öyle kalsın isteyeceğiniz mükemmel bir an..&nbsp;Fotoğrafını çekseniz, hissiyatı durağan, ama aslında maksimum hareket enerjisiyle yüklü..Denge anlarının doğasında bu var: Sanki hep oradaymışsınız gibi hissettiren bir denklik hali.. Bir an için zamanı büken ve genleştiren eşitlik durumu.. 'Oldum', 'olduk' ya da 'oldu' anı... İster slackline'da yürürken, ister içimize dönerken, ister karşılıklı gülerken böyle anları hepimiz yakalıyoruz. Sonra da usulca bırakıyoruz.&nbsp;Denge durumu her branşın kendi semantiğine göre farklı şeyleri temsil etse de genellikle, stabil bir durumu değil, akış içindeki bir anı sembolize eder. Ekinoksları bir gün olarak isimlendirsek de, vuku bulan eşitlik sadece bir an için gerçekleşir. Sonrasında denge bozulur, karanlık ışığı ya da ışık karanlığı yutmaya devam eder.&nbsp;Bir şekilde hayatlarımızda da sürekli dengeye getirmek istediğimiz şeylerin peşinden koşmamız, tam 'hah çok iyi oldu, çok da güzel oldu' dediğimiz yerde dengeleri bozan bir başka faktörün ortaya çıkması, kötü talihimizden değil dünyanın tasarımından ötürü. Işığın ve karanlığın dengelendiği gün sayısı 365'te iki. Dolayısıyla hayatı tamamen dengeye getirmek, varoluşun doğasına çok uygun bir hedef değil. Belli ki, ne bu dünya, ne de biz denge halinde uzun süre kalmak için tasarlanmamışız.&nbsp;Sonbaharda tabiattan, özellikle de ağaçlardan öğrenilecek bir şey daha var; bir dönem hayat bulduğumuz ama artık işe yaramayan parçaları zarifçe bırakmak. Yaprak dökmek bitkiler için dramatik değil, gerekli bir olgu. Bizler için de. Bunu ister kullanmadığınız eşyaları vermek, evi fazlalıklardan arındırmak olarak düşünün, ister zihin ve kalbinizi artık size iyi gelmeyen ve kalabalık yapan şeylerden temizlemek olarak... Sonbahar biraz bununla ilgili. &nbsp;Ben ekinoksları kendime tüm bu denge hadisesini hatırlatmak için kullanmayı seviyorum, umarım sizin anlam haritalarınızda da bir yerlere az çok oturur.&nbsp;Bu sembolik kurcalamaları bir kenara bırakırsak, bugün sonbahar resmi olarak geldi. Bitkiler yavaş yavaş uyku moduna geçmeye, göç edecek kuşlar vücutlarında yağ depolamaya, atlar tüylerini kalınlaştırmaya, böcekler evlerine besin depolamaya başladılar. Tüm bu olanlar, canlıların biyolojik saatleri ve gün ışığı hassasiyeti ile tetikleniyor. Genelde sanılanın aksine ağaçlar yapraklarını soğuk havadan ötürü değil, yapraklarına düşen ışık süresinin azalmasından ötürü dökmeye başlıyorlar. Işığın değişimi doğada bunca şeyi tetikliyorken inanın bana bizlerde de çok fazla değişimi başlatıyor. Biraz kendimize dönmek ve bunları farketmek, yeni sezona hazırlanmak açısından kıymetli olabilir.&nbsp;Bu dönemde balkonda bahçede yapılabileceklerden biraz dem vurmak gerekirse, bahar aylarından sonra bahçede en aktif olabileceğiniz diğer bir zamana girmiş bulunuyoruz. Sonbahar da bahar kadar üretken, hele de Türkiye ikliminde. Yapılabileceklere dair ufak fikirleri aşağıya bırakıyorum:-Bakla çok hızlı çimlenen, kolay büyüyen aynı zamanda da çok şık bir bitki, balkonda ya da bahçede deneyebilirsiniz. Toprağı azot bakımından zenginleştirmesi de cabası.&nbsp;-Bahara hazırlık için çiçek soğanları ekebilirsiniz. Kış boyunca kök sistemlerini yavaş ama emin adımlarla oturtmaları için onları sonbaharda ekmek önemli. Sarımsak ve soğan da 'soğanlı' bitkiler olduklarından onlar için de doğru zaman.&nbsp;-Pancar, turp, pazı ve ıspanağı tohumdan çimlendiremeye başlayabilirsiniz.&nbsp;-Yazlık bitkilerinizin tohumlarını alıp önümüzdeki yaza saklamak için de güzel bir zaman.&nbsp;-Aromatik bitkilerden ve çamlardan tütsüler hazırlayabilirsiniz. Ne de olsa bitki tütsüleri yakmak ekinokslarda yapılan eski bir Pagan ritüeli. Sonbaharın enerjileriyle senkronize olmak için güzel bir pratik.&nbsp;Paganların Mabon adını verdikleri bir hasat festivali olarak kutlanan bugün, onlar için 'herkes ektiğini biçer' gibi hem gerçekçi hem sembolik bir anlam taşıyordu. Mevsim geçişleri, özellikle de ekinokslar, geçmiş döngüyü değerlendirmek ve yenisine niyetler koymak için de güzel zamanlar.&nbsp;Zihinsel dengeye iyi geldiğini düşündüğüm yeni uğraşımı ilhamına katık yapıp, görmediğimiz bağlantıları görünür kılan kapak sanatçımız <a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/abohemianpeasant/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Melisa Özdilek</a>'e sonsuz teşekkürler!&nbsp;🌑 🌓 🌞 🤹🏻‍♀️ 🌗 🌕Sonbaharın ilerleyen günlerinde görüşmek üzere!P.S. Bazen mobil görünümde görseller tam gözükmeyebiliyor. Daha bütünlüklü bir okuma deneyimi için mailin üst kısmındaki 'Tarayıcıdan oku' seçeneğini kullanabilir ya da telefonunuzu yatay konuma getirebilirsiniz.&nbsp;

Dengenin doğası

Sonbahar Ekinoksu

Hayatta bazı pratiklerin, sadece fazla basit oldukları için gözümüzden kaçması kafamı karıştırıyor. Bilmiyorum bu durumu açıklayabilen bir evrimsel psikoloji argümanı var mı... Gelgelelim birileri basit olana, temele dönmenin kıymetini farkediyor olmalı ki, 'back to basics' pek çok alanda yükselen bir trend. Peki, temeldekine dönmek ve orada kalmak neden bizler için başarması zor bir tutum? Cevabı, daha -iyisi, yenisi, fazlası, ötesi- konusundaki merakımız ve hırslarımıza yakın bir yerde bulabiliriz sanırım. İnsanlık olarak yolculuğumuza mehter takımı misali devam ediyoruz. İki ileri bir geri..&nbsp;Bugün bahsedeceğim 'yağmur bahçeleri' konusu, yağmur ve arazi ilişkisinin temellerine dayanıyor. Aksiyon en basit haliyle suyun yolculuğunu takip etmek ve insan ikametini ona uydurmakla ilgili. İnsan müdehalesinden azade bir tabiat parçasında yer yüzüne düşen su, topografyanın özellikleri doğrultusunda kendi yolunu buluyor. Bazen düştüğü yerde toprağa karışıyor, bazen eğim ve yüzey özelliklerinden ötürü yüzey akışına dönüşüyor, bazen bu yüzey akışı kendini bir vadide biriktiriyor ve akarsuları oluşturuyor... Bilimum başka senaryoları da ekleyebiliriz. Peki bizler şehirlerimizi beton, asfalt gibi geçirgen olmayan yüzeylerle kapladığımızda suyun yolculuğu neye benziyor? Bir b.ka benzemiyor demek isterdim ama ne yazık ki tam olarak bir b.ka benziyor :) Zira yağan yağmur, tüm yeryüzü maceralarından azade, kanalizasyona karışıyor. Asfalt ve beton suyu geçirmediği için düştüğü yerde toprağa karışamıyor, yüzyıllardır akmaya alıştığı dere yataklarına mahalleler kurduğumuz için birikip akarsuya dönüşemiyor. Mahallelerimizi, yollarımızı su basmasın diye bu yağmur suyunu yeryüzüne düştüğü gibi, dışkılarımızı da gönderdiğimiz kanalizasyonlara yönlendiriyoruz.&nbsp;Yağmur bahçesi kavramı tam da bu bozduğumuz yağmur-arazi ilişkisini tamir etmeye yönelik yöntemlerden biri. Yaklaşımın basitliğine ve yapılabilirliğine gelin hep birlikte şaşıralım. Nedir bu yağmur bahçesi?<a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/abohemianpeasant/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank"><img src="https://images.aposto.com/2021/7/0/1628454392004.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" alt="A Bohemian Peasant // Melisa Özdilek" ratio="Infinity" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"></a>Normal şartlarda arazide yüzey akışıyla yitirilecek yağmur suyunu; eğim, tümsek gibi topografik müdehalelerle kontrol altına alarak biriktiren ve toprak altına emdirmeyi hedefleyen bahçeler için yağmur bahçesi tabirini kullanıyoruz.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2021/6/3/1626867056329.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="Infinity" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Bir asfalt yol kenarında olabileceği gibi, şehir ölçeğinde farklı yüzeylere düşen tüm &nbsp;yağmur suları için alana uygun tasarımlarımlar kurgulanabilir. Aşağıdaki örnekte çatıdan inen yağmur suyunun ufak yeşil alanları beslemesi gibi.. O ufak yeşil alanların olmaması durumunda, varolan yüzey geçirgen olmadığı için, yağmur suyu asfalt/beton üzerinden akarak en yakın kanalizasyon hattına karışmak durumunda kalırdı.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2021/6/3/1626867231832.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="Infinity" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"> Araziye düşen tatlı suyun canlılığa herhangi bir hayrı dokunmadan tekrar kanalizasyona, oradan da deniz ve okyanuslara karışmasını istemiyoruz. Bu konuda gerekli olan hassasiyeti bir takım rakamlar üzerinden ifade etmeyi kolay buluyorum.Yeryüzündeki tüm suyun yalnızca %3 ü tatlı su,&nbsp;Bu tatlı suyun yaklaşık %69 u buzul,%30 u yer altı suyu (yarısı fosil su - yer altından çıkardığımız takdirde kendini yenileyemeyecek olan kısım),%0,035 i atmosferik su (havadaki su buharı),%0,075 bio-su (senin, benim ve tüm canlıların vücutlarındaki su),kalan %1den az kısım ise yüzey suyu (göl, nehir vb.).Dünya üzerinde sudan bol bir şey olmamakla birlikte canlıların ihtiyacı olan 'tatlı su' oranı yüzdesel olarak epey kısıtlı. Buna rağmen yeterli. Fakat iyi yönetilmediği takdirde yeterli olmaktan çıkabilir.İçtiğimiz, yıkandığımız, arabalarımızı yıkadığımız, dişimizi fırçaladığımız sular, bir şekilde yağışların toprak altında depolanmasıyla oluşan yer altı suyu kaynaklarından geliyor. Kimi zaman direk sondaj vb. müdehalelerle yer altında duran suyu çıkarıp kullanıyoruz. Kimi zaman da yer altındaki su yer yüzüne çıkacak bir boşluk bulup bir akarsuya dönüşebiliyor ve biz ondan direkt yer yüzeyinde faydalanıyoruz.&nbsp;Yer altı sularını, artan nüfus ve kontrolsüz tarım politikalarının da etkisiyle kendilerini yenileyebildikleri hızdan daha hızlı tüketiyoruz. Bununla birlikte şehirlerimizi su geçirgen tasarlamadığımız için, çok büyük alanlarda yağmur suyunun toprakla buluşma imkanının önüne geçiyoruz.&nbsp;Dolayısıyla yağmurun yağdığı yerde toprağın altına girebilmesi, uzun vadede tatlı su döngüsünü koruyabilmemiz ve canlılığa cevap verebilecek seviyede tutabilmemiz için bir önşart. Bunun yanında var olan su kaynaklarının kullanımı konusundaki alışkanlıklarımızı da değiştirmemiz gerekiyor elbet ama o da başka yazının konusu olsun.&nbsp;---Şehir ya da arazi ölçeğinde, yüzey akışıyla yitip giden yağmuru tutmak istediğimizde, hepimiz şu üç ilke üzerinden aksiyon planımızı kurgulayabiliriz:1.Yavaşlat2.Yay3.EmdirAşağıdaki çizimde de göreceğini üzere, yağmur bahçesinin temel amacı, etrafından daha alçakta ve daha geçirgen alanlar yaratarak yağmur suyunun toprağa karışmasını kolaylaştırmaktır.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2021/6/3/1626867731838.jpeg" style="width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="Infinity" fr-original-style="width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Şehir planlama ölçeğinde mecburen gözetilmesi gereken yağmur suyu yolculuğu konusunda otoritelerin yeterli aksiyon aldığını söylemek zor. Fakat bu konuda artan bir bilinçlenme olduğu kesin.&nbsp;Bir yağmur bahçesi tasarlamak için belediye ya da park bahçeler müdürlüğü olmak zorunda da değilsiniz. Müdehale alanınız içerisindeki toprak parçalarına bu gözle bakabilir, suyun akış örüntülerini gözlemleyebilir, çok ufak müdehalelerle bile kanalizasyona karışacak tonlarca suyu toprağa emdirebilirsiniz. Yapabilir misiniz?--Kapak ilüstrasyonu: <a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/abohemianpeasant/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">A Bohemian Peasant</a>

Yağmur Bahçeleri

Bitkileri ve dünyayı anlama çabama bildiğim yerden devam ediyorum. Birazcık alegori sevdiğinizi umarım. Bu yazıda, küçüklüğümde fotosentez tanımını duyduğumdan beri kafama yerleşen simgesel bir imajı sizlerle paylaşacağım.&nbsp;Fotosentez, ilkokul zamanlarında hepimizin öğrendiği şekilde, bitkilerin güneş ışığını kullanarak kendi besinlerini üretme kabiliyeti:su + karbondioksit --güneş ışığı--&gt; besin + oksijenBu bilgi, o günlerde, bitkilerin bizlerden üstün canlılar olduğunu düşünmem için yeterliydi. İlerleyen yaşlarımda çok da yanılmadığımı anlıyorum. Şeyleri doğrusal bir mekanizmaya sadeleştirmek, çağımızın indirgemeci düşünce şeklinin kaçınılmaz bir eseri. Bu yaklaşım yanlış olmamakla birlikte esaslı bir büyü bozumunu da beraberinde getiriyor.&nbsp;Niyetim, beynimizin anlaması için basitleştirdiğimiz bazı süreçlerin, büyülü karmaşıklığını görünür kılmak. Bu noktada, modern çağın öğrenme ve kavrama merkezi addettiği beyinleri harekete geçirmeyi değil de, duyuların ve sezgilerin daha baskın olduğu başka bir idrak halini hedefliyorum. Bunun bedeninizde nereye tekabül ettiğinden emin değilim. Derin kavrama ve idrak hallerinin karın merkezinden geldiğine ya da manyetik alanımızın merkezi olan kalbin bir işlevi olduğuna dair pek çok farklı makale okuyabilirsiniz. O konularda ahkam kesecek bilgi birikimine sahip değilim ama vereceğim ipucu şu: Tabiata dair bir mevzuya kafa yorarken, size binlerce yıllık bir genetik geçmişin mirası olan, görece vahşi kalabilmiş sezgilerinizi ve hislerinizi geri plana itmeyin.Fotosentez konusuna geri dönelim. Bitkilerin (ve diğer ototrof canlıların) kendi besinini üretmesi olarak tanımladığımız bu tabir, dünyadaki hayatın en temel ön koşullarından biri. Bitkiler, fotosentez sırasında kendi yaşamları için gereken enerjiyi glikoz, yani besin formatında üretiyorlar. Bu işlem sırasında canlılığın kritik gereksinimi olan oksijeni de havaya, suya bırakıyorlar. Onları yediğimizde, bünyelerinde yarattıkları besin, bizler için de besin dolayısıyla enerji kaynağı oluyor. Canlılar için bu iki kelimenin biyolojik denklemlerde aynı anlama geldiğinin altını çizmek isterim. Besin denen şeyin parçalanmasıyla açığa çıkan kimyasal enerji, tüm canlıların hayatlarını idame ettirmek için ihtiyaç duydukları enerjinin kaynağı.&nbsp;güneş ---bitki---&gt; besin -&gt; enerjiDüşünürsek, basit bir sadeleştirmeyle, hem bitkilerin hem hayvanların güneş enerjisiyle çalıştığını ifade etmek çok da yanlış olmaz. Bizler direkt güneş enerjisini, kimyasal enerjiye çevirecek güce sahip olmadığımız için bu konuda bitkilerin kabiliyetlerine ve onları besin olarak bünyemize almaya muhtacız. Ne de olsa güneşi hasat edip, kendilerini o ışıkla inşaa edebilenler onlar.Fotosentezi, bitkilerin güneş ışığını hasat etmesi olarak düşünmek ve ifade etmek bana hem yerinde hem de eğlenceli geliyor. Güneşi bünyelerine katma kabiliyetleri, bu enerji kaynağını bizler için yenilebilir kılıyor. Bence bu, onlara müteşekkir olmak için yeterli bir sebep.&nbsp;Bitkileri, yiyebildiğimiz güneş enerjisi depoları olarak düşünmek dolaylı olabilir ama yanlış değil. Yaza girerken, bedeninizin harcadığı her enerjinin döngüsel anlamda kaynağının güneş olduğunu ve bu enerjiye giden yolun bitkilerden geçtiğini hatırlatmak istedim.&nbsp;Güneşe de, bitkilere de bu gözle bakmak, bu karmaşık sistemdeki yerimizi hatırlamak, ilişkileri görmek ve görünür kılmak, şahsen benim bu dünyaya olan aidiyet hissimi güçlendiriyor. Umuyorum parçası olduğumuz bu küreye yakın hissettiğiniz bir yaz olur!P.S: Bu ay ekebilirsiniz: Fesleğen, reyhan.

Bengisu Ecem Yıldız